Velika kola
Velika kola su asterizam koji čini 7 zvezda. Prepoznatljiv je po svom obliku i zapisi o njemu se mogu naći u mnogim mitologijama. Ovih 7 zvezda koje sačinjavaju Velika kola su najsjajnije zvezde u sazvežđu Veliki medved. Sve zvezde osim Megreza (δ Ursae Majoris) su druge magnitude, a Megrez je treće.
Velika kola se često koriste za orijentaciju na nebeskoj sferi. Povlačenjem prave linije od Meraka (β Ursae Majoris) do Dubhea (α Ursae Majoris) dolazi se do Polarisa, zvezde koja pokazuje pravac severnog nebeskog pola. Polaris se često naziva Severna zvezda i pripada sazvežđu Mali medved.
Sazvežđe Veliki medved viđeno je u obliku medveda od strane mnogih civilizacija. Smatra se da je sazvežđe prvi put dobilo ime pre 13 000 godina.
Zvezde u Velikim kolima uredi
Zvezde u ovom asterizmu su obeležene tradicionalno grčkim slovima:
| Ime zvezde | Oznaka | (Magnituda) | Udaljenost od Zemlje (ly) |
|---|---|---|---|
| Dubhe | α UMa | 1.8 | 124 |
| Merak | β UMa | 2.4 | 79 |
| Phekda | γ UMa | 2.4 | 84 |
| Megrez | δ UMa | 3.3 | 58 |
| Aliot | ε UMa | 1.8 | 81 |
| Mizar | ζ UMa | 2.1 | 78 |
| Alkaid | η UMa | 1.9 | 101 |
U istoj liniji kao i Mizar, ali jednu svetlosnu godinu od njega, nalazi se druga zvezda, Alkor. Zajedno, u mnogim mitologijama ove zvezde su bile poznate kao "jahač i konj" i često su služile kao test vida: ako osoba može da vidi dve zasebne zvezde, onda sigurno ima dobar vid, ali ako ne može, onda nema. Mizar, osim Alkora, ima još 4 komponente što ga lini ne samo optički dvojnom zvezdom, već i spektroskopski višestrukom zvezdom. Mizar je zapravo prva otkrivena spektroskopski višestruka zvezda (1889. godina).
Orijentacija na nebu uredi
Ne samo što su zvezde koje sačinjavaju Velika kola lake za pronalaženje, već često služe za orijentaciju ka drugim zvezdama, galaksijama i sličnim objektima:
- Polaris, severna zvezda, može se naći povlačenjem linije od Meraka (β) do Dubhea (α) i produživanjem te linije pet puta.
- Regulus (α Leonis) i Alfard (α Hydrae) mogu se naći produživanjem linije od Megreza (δ) do Phekde (γ).
- Kapela (α Aurigae) se lako nađe produživanjem linije od Megreza (δ) do Dubhea (α).
- Kastor (α Geminorum) se nalazi povlačenjem dijagonalne linije od Megreza (δ) do Meraka (β) i produživanjem te linije pet puta.
- Do Arkturusa se dolazi prateći luk koji prolazi kroz Aliot (ε), Mizar (ζ) i Alkaid (η). Na isti način može se doći i do zvezde Spika.
- Približna lokacija Hablovog dubokog polja može se naći prateći liniju od Phekde (γ) do Megreza (δ) i ponavljanjem te iste dužine.
- Do galaksija M81 i M82 može se doći prateći dijagonalnu liniju od Phekde (γ) do Dubhea (α).
- Galaksije M101 i M51 nalaze se u samom asterizmu Velika kola, veoma blizu zvezde Alkaid (η). Severno od nje je M101, a južno M51.
- Do sazvežđa Kasiopeje može se doći traćenjem linije od Alkaida (η) do Polarisa.
Izvori uredi
- Asterizam Velika kola na space.com
- Kako doći do Polarisa Arhivirano na sajtu Wayback Machine (5. mart 2016) na spof.gsfc.nasa.gov
- Orijentacija na noćnom nebu na astrosvet.tripod.com