Википедија

Galon

Galon je mera za zapreminu. 1 engleski galon je 4,546 litara a 1 američki galon je 3,785 litara. Engleski galon se koristi u Velikoj Britaniji, Kanadi i nekim karipskim zemljama dok američki galon se koristi u SAD, nekim latinoameričkim i karipskim zemlja. Tri znatno različite veličine su trenutno u upotrebi:

  • imperijalni galon, definisan kao 4,54609 litara, koji se koristi u Ujedinjenom Kraljevstvu, Kanadi, i pojedinim karipskim nacijama;
  • US galon definisan kao 231 kubna inča (tačno 3,785411784 litra), koji se koristi u SAD i nekim latinskoameričkim i karipskim zemljama; i
  • US suvi galon, definisan kao 1⁄8 US bušela (tačno 4,40488377086 litara).
Galon
Kontejner od jednog US galona benzina sa navedenim zapreminama u drugim jedinicama
Informacije o jedinici
Jedinicazapremina
Simbolgal 
Jedinična pretvaranja (imperijalna)
1 imp gal u ...... je jednak sa ...
   SI-kompatib. jedinice   4,54609 L
   Uobičajene jedinice u SAD   ≈ 1,200950 US gal
   Uobičajene jedinice u SAD   ≈ 277,4194 in3
Jedinična pretvaranja (SAD)
1 US gal u ...... je jednak sa ...
   SI-kompatib. jedinice    3,785411784 L
   Imperijalne jedinice   ≈ 0,8326742 imp gal
   Imperijalne jedinice   231 in3
   US suvi galon   ≈ 0,859367 US dry gal

Postoje četiri kvarta u galaonu i osam pinta, i one su različite veličine u različitim sistemima.

IEEE standardni simbol za galon je gal.[1]

Definicije uredi

Galon trenutno ima jednu definiciju u imperijalnom sistemu i dve definicije (tečnu i suvu) u američkom uobičajenom sistemu. Istorijski je bilo mnogo definicija i redefinicija.

Engleski sistem galaona uredi

U Velikoj Britaniji je postojao niz sistema merenja tečnosti pre 19. veka.[2]

  • Vinčesterski ili kornski galon bio je 272 in3 (157 imp fl oz) (1697. zakon 8 i 9, odredba III c22)
    • Henri VII (vinčesterski) kornski galon od 1497. godine je bio 154,80 fl oz
    • Elizabeta I kornski galon od 1601. godine je bio 155,70 fl oz
    • Vilijam III kornski galon od 1697. godine nadalje je bio 156,90 fl oz
  • Staroengleski (elizabetanski) pivski galon bio je 282 in3 (163 imp fl oz) (1700 zakon 11 odredba III c15)
  • Staroengleski (kraljica An) vinski galon je normiran na 231 in3 (133 imp fl oz) po zakonu 5 iz 1706. c27, ali se pre toga razlikovao:
    • Londonski Galdhol galon (pre 1688. godine) imao je 129,19 fl oz
    • Džerzijski galon (od 1562. godine nadalje) imao je 139,20 fl oz
    • Gernški galon (potiče iz 17. veka do 1917. godine) imao je 150,14 fl oz
  • Irski galon je imao 217 in3 (125 imp fl oz) (10. Irski zakon iz 1495. Henrija VII c22, potvrđen zakonom iz 1736. godine Geo II c9)

Imperijalni galon uredi

 
Šelova benzinska stanica prodaje 2* i 4* (olovni benzin) na galone u UK oko 1980

Britanski imperijalni galon je sada definisan kao tačno 4,54609 litara (277,4194 kubna inča).[3] On se koristi u nekim zemljama Komonvelta. Do 1976. je bio zasnovan na zapremini od vode pri 62 °F (17 °C).[4][5] Galon sadrži četiri kvarta, imperijalna pinta je definisana kao 0,56826125 litara (tj. 1/8 galona), a u imperijalnoj pinti ima 20 imperijalnih tečnih unci.[3]

US tečni galon uredi

 
Benzinska stanica u Sjedinjenim Državama s prikazanim cenama goriva u američkim galonima

Američki tečni galon (koji se često naziva jednostavno „galon”) zakonski je definisan kao 231 kubični inč, što je tačno 3,785411784 litara.[6][7] Američki tečni galon vode teži oko 8,34 lb ili 3,78 kg na 62 °F (17 °C), što ga čini za oko 16,6% lakšim od imperijalnog galona. Postoje četiri kvarta u galonu, dve pinte u kvartu, pri čemu je 16 američkih tečnih unci u američkoj pinti, i stoga je američku tečna unca jednakom 1/128 američkog galona. Da bi se prevazišli efekti ekspanzije i kontrakcije sa temperaturom kada se pomoću galona specificira količina materijala za potrebe trgovine, uobičajeno je da se definiše temperatura na kojoj će materijal zauzimati navedenu zapreminu. Na primer, zapremina naftnih derivata[8] i alkoholnih pića[9] se obe prema vladinim propisima navode na 60 °F (15,6 °C).

US suvi galon uredi

Glavni članak: Suvi galon

Budući da je suva mera jedna osmina američkog vinčesterskog bušela od 2150,42 kubičnih inča, ona je stoga jednaka tačno 268,8025 kubičnih inča, što je 4,40488377086 L.[10] Američki suvi galon se ne koristi u trgovini, a takođe nije naveden u odgovarajućem statutu, već se kreće od suve pinte do bušela.[11]

Upotreba galona širom sveta uredi

Galoni koji se koriste u izrazima ekonomičnosti goriva u Kanadi i Ujedinjenom Kraljevstvu su imperijalni galoni.[12][13]

Uprkos svog statusa teritorije SAD, i za razliku od Američke Samoe,[14] Severnih Marijanskih Ostrva,[15] Gvama,[16] i Devičanskih ostrva SAD,[17] Portoriko je prestao sa prodajom benzina u američkim galonima 1980. godine.[18]

Galon je uklonjen sa liste zakonski definisanih osnovnih mernih jedinica zavedenih u EU direktivi 80/181/EEC za trgovinske i službene svrhe, što je stupilo na snagu 31. decembra 1994. Prema toj direktivi galon se i dalje može koristiti, ali samo kao dodatna ili sekundarna jedinica.[19] Jedan od efekata ove direktive bio je da je Ujedinjeno Kraljevstvo izmenilo sopstveno zakonodavstvo kako bi galon zamenilo litrom kao primarnom mernom jedinicom u trgovini i obavljanju javnih poslova, što je stupilo na snagu od 30. septembra 1995. godine.[20][21][22]

Irska je takođe usvojila zakonske mere kao odgovor na direktivu EU, a datum stupanja na snagu je bio 31. decembra 1993.[23] Mada je galon prestao da bude zakonski definisana primarna jedinica, on se i dalje može legalno koristiti i u Velikoj Britaniji i Irskoj kao dodatna jedinica.

Ujedinjeni Arapski Emirati započeli su prodaju benzina na litre 2010. godine,[24] dok su Gvajana[25] i Panama izvršile prelaz 2013. godinu.[26] UAE i Gvajana, nekadašnje britanske kolonije, ranije su koristile imperijalni galon, a Panama američki galon.[27]

Mjanmar (Burma) je prešao sa imperijalnih galona na litarsku prodaju pre 2014. godine.[28]

Antigva i Barbuda su planirale da pređu na upotrebu litra do 2015,[29] ali je zbog različitih problema, prelazak je izvršen tek 2019. godine.

Od 2019. godine, imperijalni galon se i dalje koristi kao jedinica mere u Angvili,[30] Britanskim Devičanskim Ostrvima,[31] Kajmanskim Ostrvima,[32] Dominici,[33] Grenadi,[34] Montseratu,[35][36] Sent Kits i Nevisu,[37] Svetoj Luciji,[38] i St. Vincentu & Grenadinu.[39]

Pored Sjedinjenih Država, američki galon se još uvek koristi u Belizeu, Kolumbiji, Dominikanskoj republici, Ekvadoru, El Salvadoru, Gvatemali, Haitiju, Hondurasu, Liberiji, Nikaragvi i Peruu, ali samo za prodaju benzina; svi ostali proizvodi u ovim zemljama prodaju se u litrima, ili umnošcima i delovima litre.[27]

Na ostrvima Terks i Kejkos koriste se američki i imperijalni galon. To je posledica povećanja poreskih dažbina, prikrivenih ubiranjem iste carine na američki galon (3,79 L) kao što je ranije naplaćivano na imperijalni galon (4,55 L).[40]

Reference uredi

  1. ^ IEEE Std 260.1-2014
  2. ^ Ricketts, Carl. „Capacity Measures of the British Isles” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 07. 10. 2016. g. Pristupljeno 6. 9. 2016. 
  3. ^ a b „Weights and Measures Act 1985, chapter 72, schedule 1”. legislation.gov.uk. The National Archives on behalf of HM Government. Pristupljeno 7. 6. 2019. 
  4. ^ BS 350:Part 1:1974 Conversion factors and tables Part 1. Basis of tables. Conversion factors (AMD 4153 izd.). British Standards Institution. 1983. str. Foreword. „Before that date (November 1976) the definition in the Weights and Measures Act 1963 was such that the gallon could be calculated to be 4.546 091 879 dm3 to ten significant figures ... The return, in November 1976, by precise definition to what had earlier been used as an approximation for the value of the gallon (i.e. 4.546 09 dm3)...” 
  5. ^ BS 350:Part 1:1974 Conversion factors and tables Part 1. Basis of tables. Conversion factors (prior to Amendment No.1 1983 izd.). British Standards Institution. 1974. str. 10. „the UK gallon (UKgal), defined in Schedule 1 of the Weights and Measures Act 1963, as the space occupied by 10 pounds weight of distilled water under certain conditions specified in the schedule.” 
  6. ^ „NIST Handbook 44 - 2012 Edition Appendix C "General Tables of Units of Measurement"”. str. C-5. 
  7. ^ Uniform Laws and Regulations in the areas of legal metrology and engine fuel quality (PDF). US Department of Commerce, National Institute of Standards and Technology. 2011. str. 9—13, 69. 
  8. ^ State of New Hampshire Dept of Weights and Measure Arhivirano 2012-04-13 na sajtu Wayback Machine
  9. ^ 27 CFR section 5.21
  10. ^ „US Dry Conversion Calculator”. High accuracy calculation for life or science. (na jeziku: engleski). Pristupljeno 24. 10. 2019. 
  11. ^ Authorized tables, US Code, Title 15, ch. 6, subchapter I, sec. 205, accessed 19 July 2008.
  12. ^ „FAQs – Fuel Consumption Program”. Transport Canada. 5. 11. 2008. Arhivirano iz originala 20. 5. 2010. g. Pristupljeno 31. 7. 2018. 
  13. ^ Statutory Instrument 2001/3523 Environmental Protection - The Passenger Car (Fuel Consumption and CO2 Emissions Information) Regulations 2001 (PDF). The Stationery Office. 30. 10. 2001. ISBN 0-11-038743-0. Pristupljeno 1. 12. 2011. 
  14. ^ „Gasoline goes up eleven cents per gallon tomorrow”. Samoa News. Arhivirano iz originala 4. 3. 2016. g. 
  15. ^ Dones, Liberty (17. 5. 2006). „Shell pump prices up 8 cents”. Saipan Tribune. Arhivirano iz originala 30. 10. 2006. g. Pristupljeno 30. 9. 2013. 
  16. ^ „UPDATE: Gas prices down 10 cents to $4.73 for a gallon of unleaded”. Pacific Daily News. Arhivirano iz originala 30. 9. 2013. g. 
  17. ^ Blackburn, Joy (16. 7. 2012). „7-cent-per-gallon WAPA tax goes into effect”. Virgin Islands Daily News. Arhivirano iz originala 30. 9. 2013. g. 
  18. ^ Pesquera de Busquets, Carmen T; Barcelo, Carlos Romero (14. 6. 1979). „Order to establish the price of half (1/2) galon [sic] of gasoline as transitory measure and that the litter [sic] should be the final metric measurement for the sale of gasoline in Puerto Rico” (PDF). San Juan, Puerto Rico: Departamento de Asuntos del Consumidor. Pristupljeno 21. 5. 2013. 
  19. ^ The Council of the European Communities (9. 2. 2000). „Council Directive 80/181/EEC of 20 December 1979 on the approximation of the laws of the Member States relating to Unit of measurement and on the repeal of Directive 71/354/EEC”. Pristupljeno 7. 2. 2009. „The legal units of measurement ... for economic, public health, public safety or administrative purposes ... litre” 
  20. ^ „The Units of Measurement Regulations 1995 (Article 4)”. 13. 7. 1995. Pristupljeno 1. 12. 2011. 
  21. ^ „Units of Measurement Directive”. LACORS. 1995. Arhivirano iz originala 24. 4. 2012. g. Pristupljeno 26. 11. 2011. 
  22. ^ „Guidance Note on the use of Metric Units of Measurement by the Public Sector” (PDF). Department of Trade and Industry. 1995. Arhivirano iz originala (PDF) 7. 2. 2011. g. Pristupljeno 20. 3. 2017. 
  23. ^ „S.I. No. 255/1992 — European Communities (Units of Measurement) Regulations, 1992.”. Irish Statute Book. Office of the Attorney General. 9. 9. 1992. Pristupljeno 1. 12. 2011. 
  24. ^ Badih, Samia (30. 12. 2009). „Petrol stations in UAE go the metric route”. Gulf News. Pristupljeno 11. 9. 2012. 
  25. ^ „Gas prices at Guyoil stations remain below $1,000 mark”. Caribbean Millers Association. 20. 4. 2011. Arhivirano iz originala 28. 6. 2013. g. Pristupljeno 20. 5. 2013. 
  26. ^ „Liters replace gallons at pump as Panama goes metric”. Newsroom, Panama. 20. 4. 2013. Arhivirano iz originala 25. 5. 2013. g. Pristupljeno 20. 5. 2013. 
  27. ^ a b „International Fuel Prices 2010/11 - 7th Edition” (PDF). GTZ Transport Policy Advisory Services on behalf of the [German] Federal Ministry for Economic Cooperation and Development. str. 100. Arhivirano iz originala (PDF) 12. 05. 2013. g. Pristupljeno 16. 1. 2012. 
  28. ^ „Petrol Prices March 2014 in Yangon, Myanmar”. 
  29. ^ „The Re-Launch Of Antigua And Barbuda's Metrication Programme”. Diversity Global Magazine. 2013. Arhivirano iz originala 16. 1. 2012. g. Pristupljeno 20. 5. 2013. 
  30. ^ „Anguilla Renewable Energy Integration Project Final Report” (PDF). Anguilla RE Integration Final Report. Government of Anguilla Ministry of Infrastructure, Communications, Utilities, and Housing (MICUH). 19. 10. 2012. str. 104. Pristupljeno 13. 10. 2013. „In 2008—the most recent year where WTI crude oil averaged US$100 per barrel—ANGLEC paid an average of about US$4 per imperial gallon (IG) for diesel.” 
  31. ^ Walker, William (5. 9. 2012). „Biwater project draws scrutiny”. Arhivirano iz originala 2. 10. 2013. g. Pristupljeno 30. 9. 2013. 
  32. ^ Wilson, Stuart (9. 5. 2013). „Fuel costs driven by factors”. Cayman Compass. Arhivirano iz originala 22. 12. 2015. g. Pristupljeno 10. 11. 2019. 
  33. ^ „Photo of the day: Up and up it goes”. Dominica News Online. 10. 5. 2011. Arhivirano iz originala 21. 02. 2018. g. Pristupljeno 10. 11. 2019. 
  34. ^ Grenada: Third Review Under the Three-Year Arrangement Under the Poverty Reduction and Growth Facility, Requests for Modification of Quantitative Performance Criterion and Augmentation, and Financing Assurances Review. International Monetary Fund. 2009. str. 17. Pristupljeno 13. 10. 2013. 
  35. ^ „Gasoline price increases, diesel decreases, cost of living goes up”. The Montserrat Reporter. 30. 11. 2012. Arhivirano iz originala 03. 10. 2022. g. Pristupljeno 10. 11. 2019. 
  36. ^ Htin Lynn Aung (22. 9. 2017). „Fuel prices on the rise”. The Myanmar Times. Arhivirano iz originala 18. 01. 2018. g. Pristupljeno 10. 11. 2019. 
  37. ^ Thomas, Steve (5. 9. 2008). „Gas prices capped under $18 – lowest since July”. The St. Kitts-Nevis Observer. Arhivirano iz originala 24. 5. 2012. g. 
  38. ^ „Rotary has a new President - St. Lucia Voice News”. Arhivirano iz originala 22. 12. 2015. g. 
  39. ^ „Another service station sues SOL over fuel volume discrepancy”. iWitness News. 
  40. ^ „New Measures to Improve TCI Finances And Prioritise Spending”. TheBahamasWeekly.com. 

Spoljašnje veze uredi

 
Galon na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Галон&oldid=27718201”