Geografija Finske

Finska je severnoevropska, skandinavska i baltička zemlja. U grupaciji zemalja kojoj pripada (skandinavske zemlje) ona bi mogla poneti atribut nizijska jer joj najviši vrh jedva prelazi 1.300 metara nadmorske visine. Za razliku od drugih skandinavskih zemalja Finska je kontinentalna zemlja bez obzira što izlazi na baltičko more. Po mnogim osobinama je sličnija Kareliji i poluostrvu Koli (teritorija Rusije), nego drugim skandinavskim zemljama. Državnu teritoriju preseca polarni krug, četvrtina njene teritorije je iznad severnog polarnika. Finska dopire blizu Severnog ledenog okeana na koji je imala izlaz pre Drugog svetskog rata. Državna teritorija se prostire od 60° do 70° severne geografske širine. Njena dužina u pravcu sever-jug prelazi 1100 km a njena prosečna širina je 600 km. Površina Finske je 338.145 km² sa 5.183.545 (2002. god.) stanovnika sa prosečnom gustinom 15 stanovnika na km² (40 po milji²) što Finsku čini jednom od najređe naseljenih zemalja u Evropi. Finska se graniči sa Norveškom na severu, na istoku sa Rusijom, Finskim zalivom, na jugozapadu sa Baltičkim morem, i na zapadu Botničkim zalivom sa Švedskom. Slika:Finska mapa.jpg

Reljef

Reljef Finske

Površinu finskog prostora sačinjava Baltički štit. Štit je izgrađen od kristalastih škriljaca, granita, gnajsa i vulkanita iz doba arhajika. Ovo područje je bilo nabrano u prekambrijskoj periodi. Dejstvom spoljašnjih sila teren je uravnjen. U pleistocenu finski prostor je bio potpuno prekriven inlandajsom. Pleistocena glacijacija i moćni inlandajs su na svakom koraku ostavili svoje tragove. Lednici su kod manje otpornih stena erodirali povlatne slojeve sve do rezistentne podloge. Taj materijal je akumuliran u obliku morena. Morene su zagatile brojna jezera, tako da Finska izgleda iz aviona kao vodoravno presečena spužva u čijim se rupicama nalazi voda. Oko 80% Finske prekrivaju glacijalni nanosi u obliku [morena] i drumlina (izduženi brežuljci sastavljeni od gline i peska dužine 500 do 1000 metara, visine 20 do 30 metara). Veći dio finskog prostora čini blago zatalasani reljef od 100 do 300 m nadmorske visine. U Laponiji je blago zatalasana ravan gdje se bregovi dižu do 500 m. n. v. Na severozapadu Finske su poslednji izdanci Skandinavskih planina, gde se nalazi i najviši vrh države Haltiotuturi (1.234 m).

Klima

Zbog uticaja okolnih vodenih površina, klima je značajno manje ekstremna nego što se očekuje. Prosečna julska temperatura na obali je 16° C, a u februaru -9 °C. Količina padavina (sneg, kiša) je 460 mm na severu i 710 na jugu. Slab sneg pokriva zemlju 4 do 5 meseci godišnje na jugu i 7 meseci na severu. Helsinki ima prosečnu temperaturu najhladnijeg meseca -6,3 °C, a Oulu na severu -0,3 °C, dok je prosečna julska temperatura u Helsinkiju 16,5 °C, a u Oulu 15,5 °C. Krajnji sever je još hladniji. Januarska temperatura u Laponiji je -15 °C.

Hidrologija

Za Finsku se kaže da je „amfibijska zemlja“, zemlja vode i kopna. Različiti su podaci o broju jezera u Finskoj, ali je verovatan podatak da ih ima oko 60.000. Reke su većinom otoke pojedinih jezera, a najveća je Vuoksen, sa čuvenim vodopadom Imatrom, otoka je najvećeg finskog jezera Sajma (1.800 m²), a pritoka je jezera Ladoge. Jezero Sajma je 1968. godine spojeno plovidbenim kanalom sa Finskim zalivom, a sa druge strane povezano je sa gradom Viborgom (Rusija), kanalom dugim 60 km. Sajma predstavlja čitav sistem jezera. Druga važna jezera su Pajene, Kali, Ori i Kajgele na jugu, i jezero Inara na severu. Inara je severnije od polarnog kruga, na 69 °CGŠ. Sa maksimalnom dubinom od 60 m. Po nekim podacima na jezeru ima 3.000 ostrva, a površina akvatorije bez ostrva je 1.000 m² (gotovo tri puta je prostranije od Ohridskog jezera, dugačko je 80 km, a široko 40 km).

Biljni i životinjski svet

Oko 72% finske je pod šumama. Osim na krajnjem jugu gde se mogu naći jasen, javor i brestovo drvo, šume su uglavnom četinarske gde dominiraju omorike i borovi. Finska ima približno 1.200 vrsta biljaka i paprati i oko 1.000 vrsta lišajeva. Divljač uključujući medvede, vukove, polarne lisice, divlje mačke, uglavnom žive u nenaseljenim severnim regionima. Sobovi koje su pripitomili Saami izumiru u divljini. Divlje guske, labudovi, plovke, snežne žutovoljke (ptice) prave gnezda širom severne Finske. Od riba najčešće su slatkovodne: losos, pastrmka, štuka, grgeč i iz slanih voda: haringa, bakalar. U unutrašnjosti zemlje dominira sivo planinsko tlo. Severni deo finske je pokriven močvarnim tlom. Najplodnije tlo je u južnom delu obalske ravnice koje se sastoji od morske gline.

Prirodna bogastva

Bogata zemlja prekrivena šumama je najvredniji resurs Finske. Omorika, bor, srebrena breza su dominirajuće drveće. Jedini prirodni resursi zemlje su [drvo], [treset], toplokrzne životinje hidroenergija i riba. Finska takođe ima neka nalazišta metala od kojih se izdvajaju cink, bakar i nikl. Vanadijum, srebro i zlato se vade. Najobilniji nemetali su granit i krečnjak.