Википедија

Gordon Kuper

амерички астронаут

Liroj Gordon "Gordo" Kuper mlađi (engl. Leroy Gordon "Gordo" Cooper, Jr.), poznatiji kao Gordon Kuper (engl. Gordon Cooper; Šani, 6. mart 1927 — Ventura, 4. oktobar 2004) bio je jedan od originalnih sedam astronauta projekta Merkjuri i test pilot u Američkom ratnom vazduhoplovstvu. Bio je poslednji Amerikanac koji je poleteo u svemir sam, i drugi član astronautske grupe koji je leteo u svemir dva puta. Pored Kupera, Merkjuri Sedam činili su i Džon Glen, Volter Šira, Alan Šepard (prvi Amerikanac u svemiru), Donald Slejton, Skot Karpenter i Gas Grisom. Kuper je bio najmlađi među njima.[1]

Gordon Kuper
Kuper kao astronaut NASA
Lični podaci
Puno imeLiroj Gordon Kuper mlađi
Datum rođenja(1927-03-06)6. mart 1927.
Mesto rođenjaŠani, Oklahoma, SAD,
Datum smrti4. oktobar 2004.(2004-10-04) (77 god.)
Mesto smrtiVentura, Kalifornija, SAD
DržavljanstvoSAD
NacionalnostAmerikanac
ObrazovanjeTIARV (BS, 1956)
Zanimanjeastronaut
opitni pilot
aerokosmički inženjer
Karijera
TipAstronaut NASA
Statuspreminuo
Čin Pukovnik (ARV)
Vreme u svemiru9 dana 9 sati 14 minuta
SelekcijaNasina grupa 1 iz 1959.
MisijeMerkjuri – Atlas 9, Džemini 5
Logo misija
Penzionisanje31. jul 1970. god.; pre 53 godine (1970-07-31)
Odlikovanja

Biografija uredi

Rana mladost, obrazovanje i vojna služba uredi

 
Gordon Kuper (prvi red, prvi sleva) sa klasićima iz Vazduhoplovne škole za probne pilote; Gas Grisom je prvi zdesna u prvom redu, 1957. godine

Rođen 6. marta 1927. u Šaniju, u Oklahomi, kao sin Liroja Gordona starijeg (1902—1960) i Heti Li Kuper (rođene Herd; 1900—1991).[2][3] Kao 16-godišnjak je stekao pilotsku dozvolu. Srednju školu je završio u Mariju, Kentaki, 1945. godine, zbog očeve, inače veterana Prvog svetskog rata, oficirske prekomande u ovaj grad. Služio je najpre u Marincima, da bi 1947. godine otišao na studije na Univerzitet Havaji, gde se iste godine i oženio. Dve godine kasnije stupio je u Ratno vazduhoplovstvo SAD i službovao u Zapadnoj Nemačkoj od 1950. do 1954. godine. U međuvremenu je pohađao evropsko odeljenje Univerziteta Merilend i diplomirao je kao inženjer aerokosmičke tehnike na Tehnološkom institutu ARV 1956. godine. Po završetku elitne vazduhoplovne škole za probne pilote u vazduhoplovnoj bazi Edvards, Kalifornija, bio je test pilot i učestvovao u testiranju brojnih aviona, pre nego što je aprila 1959. izabran u program Merkjuri, u čijoj selekciji je bio najmlađi astronaut.

Kuper je u mladosti bio član Mladih izviđača SAD i imao je drugi po redu čin, Life Scout.[4]

Zabeležio je preko 7.000 časova leta na raznim tipovima aviona, od toga više od 4.000 na mlaznjacima.

Astronaut uredi

Nakon selekcije, sa svojim kolegama je otpočeo obuku i bio raspoređen za pilota leta Merkjuri – Atlas 9. Poleteo je u maju 1963. godine, čime je okončan program Merkjuri. Kuper je postao poslednji Amerikanac koji je u svemir poleteo sam i prvi koji je u svemiru proveo duže od jednog dana. Pre toga je bio zamena Voliju Širi na letu MA–8.[5]

Po okončanju programa Merkjuri, prebačen je u program Džemini, i poleteo je već na početku programa, u avgustu 1965. To je bio treći let, a misija je bila Džemini 5. Kolega na letu bio je Pit Konrad. To je bio najduži američki kosmički let do tog trenutka. Kuper kao komandant leta i Konrad kao pilot su proveli nešto više od sedam dana u Zemljinoj orbiti i pokazali da čovek može da izdrži u kosmosu onoliko koliko je potrebno za let od Zemlje do Meseca i nazad. Bio je rezervni komandant misije Džemini 12.

Iako je trebalo da sistemom rotacije u selekciji astronauta bude postavljen za komandanta Apola 13, budući da je bio rezervni komandant na letu Apolo 10, to mesto je pripalo Džimu Lavelu i Kuper je napustio NASA jula 1970. godine.[6][7]

Privatni sektor uredi

Po povlačenju iz NASA i Ratnog vazduhoplovstva 1970 u činu pukovnika, Kuper je ostatak karijere proveo u privatnom sektoru, služeći kao tehnički konsultant i član odbora nekoliko kompanija. Od 1984. je bio deo Fondacije Merkjuri Sedam, koja se bavila prikupljanjem novca za mlade nade i studente u sferi nauke i inženjerstva. Član je nekoliko kuća slavnih i nosilac brojnih društvenih priznanja, civilnih i vojnih odlikovanja.

Privatni život i smrt uredi

Kuper se ženio dva puta i imao je četvoro dece; ćerke Kamalu Kioki (* 1948) i Džanitu Li (1950—2007) iz prvog, odnosno ćerke Kolin Tejlor (* 1979) i Elizabet Džo (* 1980) iz drugog braka. Preminuo je u Venturi, Kalifornija, od posledica srčane insuficijencije 4. oktobra 2004. godine sa 77 godina života. Kremiran je i pepeo mu je dva puta poslat u svemir, 2007. i 2012. godine.[8][9]

Galerija uredi

  •  
    Gordon Kuper i Verner fon Braun, 1961. godine
  •  
    Gordon Kuper kao Merkjuri astronaut, 1962. godine
  •  
    Gordon Kuper u Merkjuri odelu, 1962. godine
  •  
    Gordon Kuper tokom testova pred let, 1963. godine
  •  
    Gordon Kuper sa suprugom na paradi u njegovu čast, 1963. godine
  •  
    Gordon Kuper nakon misije Džemini 5, 1965. godine
  •  
    Gordon Kuper (desno) i Pit Konrad, nakon misije Džemini 5, 1965. godine
  •  
    Gordon Kuper, 2004. godine

Reference uredi

  1. ^ „America's Space Program - In the Beginning...”. Muldrake.com. 
  2. ^ „Gordon Cooper's father”. Wikitree.com. 
  3. ^ „Gordon Cooper's mother”. Wikitree.com. 
  4. ^ „Astronauts and the BSA” (PDF). Boy Scouts of America. Arhivirano iz originala (PDF) 13. 11. 2018. g. Pristupljeno 20. 12. 2018. 
  5. ^ „Gordon Cooper Mercury bio”. NASA. 
  6. ^ „The Moonwalkers Who Could Have Been”. University of Maryland Institute for Advanced Computer Studies. 
  7. ^ „Gordon Cooper bio”. NASA. Arhivirano iz originala 24. 12. 2018. g. Pristupljeno 29. 10. 2017. 
  8. ^ „Scotty: ashes located and heading home”. The Register. 
  9. ^ „Pioneering astronaut's ashes ride into orbit with trailblazing private spacecraft”. collectSPACE. 

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Гордон_Купер&oldid=27592545”