Dvorac Tompea
Dvorac Tompea (est. Toompea loss, lat. Castrum Danorum) je dvorac na brdu Tompea u centralnom delu Talina, glavnog grada Estonije. U dvorcu, drevnom uporištu koje se koristi barem od 9. veka, danas se nalazi parlament Estonije.[1]
| Dvorac Tompea | |
|---|---|
 Dvorac Tompea | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Talin |
| Država |  Estonija |
| Vrsta spomenika | dvorac |
| Vreme nastanka | 11. vek |
Istorija uredi
Prema legendi, celo brdo Tompea napravila je Linda koja ga je izgradila kamen po kamen, vlastitim rukama, i Tompea je grobnica drevnog estonskog heroja, Kaleva. Kalevova udovica, Linda je toliko plakala zbog smrti svog supruga, da su suze stvorile obližnje jezero Ulemiste.[2]
Jedan od razloga nastanka ove legende verovatno je što su doseljenici u vreme drevne Estonije koristili prirodno brdo kao uporište koje se lako brani. Vremenom se mesto razvilo i u trgovinsko sedište. To je verovatno bilo jedno od prvih naseljenih područja na mestu koje je kasnije postao Talin.[3]
1219. godine dvorac su preuzeli danski krstaši pod vođstvom Valdemara II.[1] Prema popularnoj danskoj legendi, zastava Danske (Dannebrog) pala je s neba tokom kritične faze bitke (poznate kao Bitka za Lindanise). Ovaj prvi pravi dvorac nazvan je "Dvorac Danaca", na latinskom Castrum Danorum i na estonskomTaanilinnus. Iz ovog poslednjeg verovatno je izvedeno moderno ime grada Talina.
Godine 1227. dvorac je preuzelo Livonijsko bratstvo mača koje je pokrenulo programe obnove. Dvorac koji su počeli graditi u velikoj je meri dvorac koji i danas postoji. Dvorac je ponovo pao u ruke Danaca samo deset godina kasnije, ali je prodat Tevtonskom redu 1346. godine, i ostaće u njihovim rukama do kraja srednjeg veka.[1]
Kako je krstaški Tevtonski red bio religiozni red, dvorac je na više načina ličio na manastir. Imao je kapelu, zbornicu kanonika i spavaonicu za vitezove. Red je bio odgovoran i za podizanje još uvek vidljivih kula crkve, uključujući "Pilsticker" (u prevodu "oštrač" strelica), "Stür den Kerl" ("štit od neprijatelja"), "Landskrone" ("kruna zemlje") i verovatno najpoznatiji,"Pikk Hermann", ("Visoki Herman").[1] Visoki Herman je visok 48 m i dominira nad obrisom dvorca. Zastava Estonije svakog dana se diže na vrhu kule pri izlasku sunca, na zvuk državne himne, i spušta pri zalasku sunca.
Sa prevratima Livonskog rata tokom 16. veka, krstaški redovi koje su nekada dominirali današnjim baltičkim državama su raspušteni, a za region su se borile Švedska, Poljska i Rusija. Od 1561. godine severnom Estonijom vladala je Švedska. Šveđani su dvorac pretvorili iz tvrđave krstaša u svečani i administrativni centar političke moći u Estoniji, čemu zamak služi i sada.[1]
Švedska je 1710. godine izgubila teritoriju sadašnje Estonije koja je pripala Ruskom carstvu. Ruska administracija je sprovela velike obnove i dvorac definitivno pretvorila u palatu. Novo dominantno krilo u baroknom i neoklasičnom stilu, koje je dizajnirao Johan Šulc, dodato je istočnom delu kompleksa zamka. U njemu su se nalazile uprava i dnevni boravak guvernera. Tokom doba carstva, jugoistočno od zamka izgrađen je i javni park, a u blizini je podignuta i arhivska zgrada.[1] [4]
Zgrada parlamenta uredi
Posle Deklaracije o nezavisnosti Estonije 1918. godine, na mestu bivše zgrade manastira Tevtonskog reda podignuta je zgrada u kojoj se nalazi parlament republike. Završena je nakon dve godine, 1922. godine, a dizajnirali su je arhitekti Eugen Haberman i Herbert Johanson.[4] Iako je njen eksterijer tradicionalistički, unutrašnjost je ekspresionistička po stilu - jedina takva zgrada parlamenta.[1] Tokom kasnijih perioda sovjetske, nemačke i druge sovjetske okupacije (1940–1991), Parlament je bio raspušten. Dvorac i zgradu Parlamenta međutim, koristilo je Vrhovno sovjetsko veće Estonskog SSR-a tokom druge sovjetske okupacije.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ a b v g d đ e „Toompea Castle”. Riigikogu (Parliament of Estonia). Pristupljeno 10. 9. 2013.
- ^ „Toompea Castle in Tallinn Estonia”. discover-estonia.com. Pristupljeno 26. 4. 2020.
- ^ Tallinn info. „Toompea Castle”. Tallinn info. Pristupljeno 15. 3. 2012.
- ^ a b Viirand, Tiiu (2004). Estonia. Cultural Tourism. Kunst Publishers. str. 107. ISBN 9949-407-18-4.
Literatura uredi
- Ruusing, Helle, ur. (2008). Toompea Castle. Riigikogu Kantslei. ISBN 978-9985-9531-7-4.
Spoljašnje veze uredi
- https://www.riigikogu.ee/en/visit-us/toompea-castle/
Mediji vezani za članak Toompea castle na Vikimedijinoj ostavi
