Википедија

Dvorska crkva na Ćipuru

црква посвећена Рођењу Богородице,

Dvorska crkva na Ćipuru je crkva posvećena Rođenju Bogorodice, koja se nalazi na istorijskom lokalitetu Ćipur u istorijskom jezgru Cetinja, nekadašnje prestonici kraljevine Crne Gore. Podigao ju je crnogorski kralj Nikola I Petrović Njegoš 1890. godine, na mestu gde se nekada nalazio manastir koji je Ivan Crnojević u 15. veku podigao u slavu Bogorodice.

Dvorska crkva na Ćipuru
Crkva Rođenja Bogorodice
Dvorska crkva na Ćipuru, sa ostacima Manastira Crnojevića na Ćipuru
Osnovni podaci
Osnivanje1890. (1886)
OsnivačNikola I Petrović Njegoš
PosvećenRođenju Bogorodice
Arhitektura
Nivo značajaKulturno dobro Crne Gore
Lokacija
MestoĆipur, Cetinje
Država Crna Gora
Koordinate42° 23′ 12.804″ N 18° 55′ 24.708″ E / 42.38689000° S; 18.92353000° I / 42.38689000; 18.92353000
Dvorska crkva na Ćipuru na karti Crne Gore
Dvorska crkva na Ćipuru
Dvorska crkva na Ćipuru
Dvorska crkva na Ćipuru na karti Crne Gore

Crkva je 1961. proglašena kulturnim dobrom, a 2012. ušla je u sastav Istorijskog muzeja Crne Gore. Kao spomenička celina, zajedno sa arheološkim ostacima manastirskog kompleksa Crnojevića, kandidat za upis na Listu Svetske baštine Uneska.

U Dvorskoj crkvi su pohranjeni zemni ostaci Ivana Crnojevića, kralja Nikole, kraljice Milene i crnogorskih princeza Ksenije i Vjere.

Istorija uredi

 
Kralj Nikola 1906
 

Dvorska crkva izgrađena je na mestu porušenog sedišta zetske mitropolije i hrama Ivana Crnojevića iz 15. veka. Krajem 80-ih godina 20. veka izvršena su arheološka iskopavanja na lokalitetu Ćipur, kada su otkopani i konzervirani stari temelji manastirskog kompleksa Crnojevića. Na ovom mestu je, između ostalog, radila i prva ćirilična štamparija na Balkanu. Originalni stubovi i kapiteli dislocirani su sa lokaliteta i uvršteni u stalnu postavku tada novoosnovanog Istorijskog muzeja, a na njihovo mesto su postavljene kopije koje se mogu i danas videti.[1]

Izgradnju Dvorske crkve započeo je poslednji crnogorski suveren Nikola I Petrović Njegoš 1886. godine, za potrebe dvorskih verskih ceremonija.[2] Ova građevina je morala biti porušena zbog loše izvedenih radova, pa je izgradnja obnovljena, pod kraljevim nadzorom, 1890. godine, a radovi su povereni Milošu Lepotiću.[1] Crkva je sagrađena na mestu gde se nekada nalazio porušeni Manastir Crnojevića, stari Cetinjski manastir. Kako stoji na ktitorskom natpisu iznad zapadnih ulaznih vrata, ona je sa minimalnim odstupanjima izgrađena na temeljima prvobitne glavne Crkve, koja je takođe bila posvećena Rođenju Bogorodice.[3]

Izgled crkve uredi

 
Unutrašnjost crkve

Crkva posvećena Rođenju Bogorodice sagrađena je od belog tesanika, a izuzetno vredan ikonostas uradili su ruski zografi krajem 19. veka. Iznad vrata se nalazi vladarev ktitorski natpis.[1] Na samom ulazu nalaze se mermerne grobnice kralja Nikole i kraljice Milene.[4] Početkom 21. veka oko crkve je na istočnoj i južnoj strani napravljena duga kamena klupa, koja sa spoljne strane formira ogradu oko crkve na Ćipuru.[3]

Kulturno dobro uredi

Odlukom br. 01-738/1 od 3. jula 1961. godine crkva na Ćipuru je proglašena kulturnim dobrom. Stupanjem na snagu novog statuta Narodnog muzeja Crne Gore 2012. godine ušla je u sastav Istorijskog muzeja Crne Gore. Zajedno sa konzerviranim temeljima starog manastira Prečiste Bogorodice danas predstavljaju integralnu arhitektonsku celinu i izuzetnu turističku atrakciju.[1] Kompleks Dvorske crkva sa arheološkim ostacima manastirskog kompleksa Crnojevića je jedan od brojnih zaštićenih objekata u Istorijskom jezgru Cetinja, koje je kao spomenička celina kandidat za upis na listu Svetske baštine Uneska.[2]

  •  
    Bočni izgled crkve
  •  
    Replike ostataka stubova Manastira Crnojevića
  •  
  •  
    Pogled na Dvorac kralja Nikole i ostatke manastira

Ličnosti sahranjene u Dvorskoj crkvi uredi

Godine 1989. iz ruske crkve u San Remu su na Ćipur preneti zemni ostaci crnogorskog kralja Nikole i kraljice Milene.[1] Zajedno sa zemnim ostacim crnogorskog vladarskog para preneti su i zemni ostaci njihovih ćerki, crnogorskih princeza Ksenije (prvobitno sahranjene u ruskoj pravoslavnoj crkvi u Kanu) i Vjere. Sahranjeni su u Dvorskoj crkvi 1. oktobra 1989. godine.[5]

Prema pisanju Mitrofana Bana, Ivan Crnojević je „sahranjen u svetome hramu njegove zadužbine”, odnosno u tadašnjoj manastirskoj crkvi. Međutim, kako su Turci u više navrata, 1692, 1712. i 1785. godine, opsedali Manastir Crnojevića i grob Ivana Crnojevića je bio u opasnosti. Crnogorci su stoga njegove kosti prenosili s mesta na mesto, ne bi li ih sačuvali. Tek je kralj Nikola, pošto je završio Dvorsku crkvu na Ćipuru, na dan njenog osveštavanja pohranio tu i kosti Ivana Crnojevića, o čemu svedoče zapisi Mitrofana Bana. Tokom arheoloških iskopavanja lokaliteta Ćipur 1986. godine, istraživačka ekipa je ispod poda Dvorske crkve naišla je na grob iz 15. veka. U grobu, koji se nalazio u naosu crkve, građenom identično kao i grobnice mnogih srednjovekovnih vladara, pronađen je kovčežić luksuzne izrade sa, kako se pretpostavljalo, zemnim ostacima gospodara Zete Ivana Crnojevića. Kovčežić je, zatvoren, prenesen u Zavod za zaštitu spomenika. Postojao je dogovor rukovodilaca Crne Gore i Cetinja da se zemni ostaci Ivana Crnojevića vrate na mesto gde su nađeni kada se završi prenos ostataka kralja Nikole i kraljice Milene u Crnu Goru 1989. godine. Svečani čin, uz odgovarjući verski obred, planiran je za maj 1990. godine, kada se navršavalo 500 godina od upokojenja prvog gospodara Crne Gore.[6]. Međutim, umesto inhumacije, zemni ostaci Ivana Crnojevića su „iz bezbednosnih razloga” pohranjeni u trezor Službe društvenog knjigovodstva. Posle petnaest godina provedenih u trezoru, kovčežić sa kostima prenešen je u depo Narodnog muzeja Crne Gore.[7] Zemni ostaci gospodara srednjovjekovne države Zete, prvog gospodara Crne Gore i osnivača Cetinja Ivana Crnojevića prenešeni su u obnovljenu grobnicu u Dvorskoj crkvi na Ćipuru 2010. godine, gde se i danas nalaze.[8]

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ a b v g d „DVORSKA CRKVA NA ĆIPURU”. zvanični veb-sajt. Narodni muzej Crne Gore. Arhivirano iz originala 21. 07. 2018. g. Pristupljeno 28. 5. 2020. 
  2. ^ a b Petanović, Z. (17. 8. 2014). „Dvorska crkva na Ćipuru, na Cetinju – zavjet prvog gospodara Crne Gore”. Zvanični veb-sajt. PRAVOSLAVNA MITROPOLIJA CRNOGORSKO-PRIMORSKA. Pristupljeno 28. 5. 2020. 
  3. ^ a b Malbaša, Predrag. „CETINjSKI MANASTIR NA ĆIPURU”. Montenegrina. Pristupljeno 28. 5. 2020. 
  4. ^ Rajković 2018, str. 18
  5. ^ „MUZEJ KRALJA NIKOLE”. Zvanična prezentacija. Narodni muzej Crne Gore. Arhivirano iz originala 02. 02. 2018. g. Pristupljeno 31. 3. 2020. 
  6. ^ Savo, Gregović (11. 10. 2009). „Prazan grob prvog gospodara Crne Gore”. Politika. Pristupljeno 29. 5. 2020. 
  7. ^ „Ivanbeg čeka opijelo u depou”. ProNEN. 1. 7. 2007. Pristupljeno 29. 5. 2020. 
  8. ^ Prelević, Č. (12. 11. 2010). „Ivan Crnojević opet na Ćipuru”. Novosti. Pristupljeno 29. 5. 2020. 

Literatura uredi

  • Rajković, Vukan (septembar 2018). KULTURNA BAŠTINA CETINJA (PDF). Tivat: FAKULTET ZA MEDITERANSKE POSLOVNE STUDIJE TIVAT. Pristupljeno 28. 5. 2020. 

Spoljašnje veze uredi

 
Dvorska crkva na Ćipuru na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Дворска_црква_на_Ћипуру&oldid=27499895”