Deseta dalmatinska brigada
Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
Deseta dalmatinska brigada formirana je 14. septembra 1943. godine u Dugopolju kod Sinja od Cetinskog odreda, Kamešničkog bataljona i dva bataljona Biokovskog odreda. Pri formiranju je dobila naziv Cetinska brigada. Oktobra 1943. preimenovana je u Desetu dalmatinsku brigadu. Prilikom osnivanja njenu formaciju sačinjavao je štab, četiri bataljona i prištapske jedinice sa ukupno je 795 boraca. sa formiranjem 20. divizije u oktobru 1943. ulazi u njen sastav u kojem ostaje do kraja rata.
| Deseta dalmatinska brigada | |
|---|---|
| Postojanje | 14. septembar 1943. Mesto formiranja: Dugopolje kod Sinja |
| Jačina | 795 vojnika i oficira[traži se izvor] |
| Deo | NOVJ |
| Angažovanje | |
| Odlikovanja | Orden zasluga za narod Orden bratstva i jedinstva |
Deseta dalmatinska brigada je u septembru sa 3. dalmatinskom brigadom vodila borbe protiv bataljona 7. SS divizije Princ Eugen, opkoljenog u Dicmu. Prvih dana novembra, posle oštre borbe, odbacila je nemičku kolonu iz 14. puka 7. SS divizije koja je iz Trilja prodrla ka Vrpolju. Nakon operacije Citen krajem decembra učestvovala je u napadu na Vrliku. Pri napadu tri bataljona iz 7. SS divizije, 369. i 118. divizije na Kamešnicu, 27. marta 1944. posle oštrih borbi, zajedno sa Mosorskim NOP odredom, povukla se ka Prologu. U noćnom napadu 27 - 28. maja 1944. na Aržano, razbila je 2. bataljon 6. ustaškog zdruga.
Naredbom Glavnog štaba NOV i PO Hrvatske proglašena je udarnom 16. juna 1944.
U ponovnom nemačkom napadu na Kamešnicu od 5. do 7. jula zadržala je nemačku kolonu na pravcu Aržano—Voštane. U periodu jul - avgust učestvovala je u napadima 20. divizije na ustaške, domobranske, četničke i nemačke snage u Vrličkoj krajini i na Kosovu polju. U odbrani Vrlike, za vreme nemačko-ustaškog napada 31. jula, zatvarala je pravac od Drniša, gde je kod sela Štikova, uspešnim manevrom u bok nemačke kolone zadržala neprijatelja, i omogućila organizovano povlačenje 8. i 9. brigade 20. divizije sa Kozjaka ka Dinari. Od 20. do 25. septembra brigada je vodila borbe u Petrovom polju kod Drniša. U operacijama za oslobođenje Dalmacije, sadejstvujući 9. diviziji, oslobodila je u oktobru Aržano i Studenac, a zatim u sastavu 20. divizije učestvovala u uništenju ustaško-domobranske Cetinske grupe kod Dicma, koja se povlačila iz Sinja. Produživši napad u pravcu Splita, oslobodila Klis, Solin i sa delovima 26. divizije Split. Istakla se u oslobađanju Vrlike. Popunjena na oko 2000 boraca učestvovala je u kninskoj operaciji. Na maršu Knin-Kijevo u Suhopolju kod Kijeva se 28./29. januara 1945. smrzlo 46, a promrzlo 200 boraca
Na početku Ličko-primorske operacije vodila je oštre borbe za oslobođenje Gospića. U obuhvatnom manevru 20. divizije preko Snežnika sa 8. brigadom oslobodila je Ilirsku Bistricu i Št. Peter (Pivka), u žestokim borbama oslobodila Bazovicu i upala u Trst, gde je vodila poslednje borbe
Kroz brigadu je prošlo oko 3.600 boraca, od kojih je 638 poginulo i ranjeno 1.360. Odlikovana je Ordenom zasluga za narod sa zlatnom zvezdom i Ordenom bratstva i jedinstva sa zlatnim vencem.
Literatura uredi
- Luka Knezović, Ivo Ćurin: Deseta dalmatinska udarna brigada - Općinski odbor saveza boraca NOR, Sinj 1977.
- Vojna enciklopedija, Beograd 1975. godina