Detlački Evhologion
Detlački Evhologion je srpski srednjovekovni kodeks iz manastira Prenosa moštiju Svetog Nikolaja u Detlaku. Rukopis koji se sastoji iz dva dijela potiče iz 16. i 17. vijeka. Original se čuva u Patrijaršijskoj biblioteci u Beogradu. Rukopis ima 322 strane, formata je 145x105 milimetara, a selo Detlak pominje se 1628. godine na 286. stranici.[1]
O rukopisu uredi
Pisan je srpskoslovenskim jezikom na predlošku štampanog Goraždanskog molitvenika iz 1523. ili Mileševskog molitvenika iz 1546. i pripada postresavskom periodu srpske pismenosti. Radi se o dva rukopisa kasnije objedinjena u jednu knjigu, od kojih je jedan pisan 1550-1560, a drugi 24. novembra[2] 1628. godine. Prvi je pisala jedna ruka, danas još uvijek nepoznatog pisara. U pisanju drugog učestvovala su dva lica, od kojih je jedno takođe nepoznato, a drugo je Zaharije Vozućanin, koji je napisao veći dio toga rukopisa, dopisao nekoliko nedostajućih listova prvog i zajedno ih spojio i uvezao u jedinstven konvolut. O tome je ostavio neuobičajeno detaljan zapis, koji u transkripciji glasi: "Ova knjižica napisana je i obnovljena grešnim rukama Zaharija Vozućanina, po nalogu prezvitera Mileša, u selu Detlaku, u vrijeme kada je srpskim prestolom vladao arhiepiskop Pajsije, a bosanski mitropolit bio Isaija, 24. 11. 1628. godine". U dnu lista, u poluluku, stoji i napomena: "Ova knjižica prezvitera Mileša na rijeci Ukrini".[3] Prvi pomen ove rukopisne knjige nalazimo u studiji "Nešto o Bosni Dabarskoj i Dabrobosanskoj episkopiji i o srpskim manastirima u Bosni" Ilariona Ruvarca, objavljenoj u Godišnjici Nikole Čupića 1878. godine, gdje učeni Ruvarac ovaj „molitavnik", na koji je naišao u Patrijaršijskoj biblioteci u Karlovcima, pogrešno dovodi u vezu sa manastirom u Vozući.[4]
Zapis na njemu u potpunosti je objavio Ljubomir Stojanović u drugoj knjizi Starih srpskih zapisa i natpisa 1902. godine. Kasniji autori, pozivajući se na Ilariona Ruvarca i Ljubomira Stojanovića, pominju ga u vezi sa pretpostavkom o postojanju manastira Detlak. U tom kontekstu, na njega je skrenuo pažnju akademik Staniša Tutnjević, koji ga je 2006. našao u Biblioteci Srpske patrijaršije u Beogradu, nakon čega je restaurisan i objavljen kao reprint-izdanje (2011).[5]
Reference uredi
- ^ Kljajić, Damir; Vujinović, Bojan (2015). Kulturno-istorijski kompleks Detlak (katalog). Banja Luka: Republički zavod za zaštitu kulturnoistorijskog i prirodnog nasljeđa; Centar za lokalni i regionalni razvoj CELOR; JU Zavičajni muzej Gradiška; Istraživački centar "Iskon"; JU "Turistička organizacija opštine Derventa". str. 11. ISBN 978-99976-622-5-5. soft hyphen character u
|publisher=na poziciji 37 (pomoć) - ^ „Predstavljen "Detlački Evhologion"”. RTRS. 18. 12. 2013. Pristupljeno 2. 11. 2021.
- ^ Enciklopedija Republike Srpske. 3, D-Ž. Banja Luka: Akademija nauka i umjetnosti Republike Srpske. 2020. str. 129. ISBN 978-99976-42-37-0.
- ^ Tutnjević, Staniša (2015). "Razvojni put kulturno-istorijskog kompleksa Detlak" u zborniku Kulturno-istorijski kompleks Detlak. Banja Luka: Akademija nauka i umjetnosti Republike Srpske : Republički zavod za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa : opština Derventa. str. 49. ISBN 978-99938-21-62-5.
- ^ Enciklopedija Republike Srpske. 3, D-Ž. Banja Luka: Akademija nauka i umjetnosti Republike Srpske. 2020. str. 129-130. ISBN 978-99976-42-37-0.
