Dimitrije Popović (slikar)
Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
Dimitrije Popović (1738–1796) rodom iz Velikog Bečkereka) je bio srpski slikar koji ima mesto među srpskim baroknim slikarima koji su se školovali u Beču i radili u našim prostorima sadašnje Vojvodine i Slavonije.
| Dimitrije Popović | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1738. |
| Mesto rođenja | Veliki Bečkerek, Habzburška monarhija |
| Datum smrti | 1796. |
Život uredi
Popović je rođen u Velikom Bečkereku, u svešteničkoj porodici.[1] Otac Eftimije je bio paroh pri gradskoj Uspenskoj crkvi između 1737-1746. godine, a prezime mu je ostalo nepoznato. Dimitrije je po očevom zanimanju uzeo sebi prezime - Popov ili Popović. Slikanje je učio kao dečak, a prvi i najstariji njegov rad je onaj u Orlovatu. Reč je kopiji čudotvorne ikone "Bogorodice Bezdinske" iz 1756. godine, koju je radio po narudžbini orlovatskog sveštenika Stefana Stankovića. Imao je tada samo 19 godina i potpisao se sa "ikonopisac". Iz tog vremena je još jedan rani rad vezan za Orlovat. Ikona "Polaganje Hrista u grob", navodno iz orlovatske Vavedenjske crkve, sa Hristovog groba. Ta ikona je nabavljena kupovinom od Orlovaćanina, Stevana Subića, potomka stare čuvene i bogate orlovatske porodice. Treća ikona rađena za orlovatsku, takođe staru i bogatu porodicu Čokić, je ikona "Krunisanje Bogorodice".[2] Zanimljivo je da su tadašnji vlasnici navedenih ikona, obojica orlovatski crkveni epitropi - Maksim Subić i Jovan Čokić (1772. godine je i seoski eškut). Ostaje fakat, da nije dovoljno istražena njegova veza sa mestom Orlovatom.
Oženio se Dimitrije u to vreme sa Marijom, da bi 1757. godine dobili sina Romana. Tri godine kasnije Popovići žive u Sremskim Karlovcima, gde im se 1760. godine krštavaju deca blizanci Gavril i Roksanda. Tu u Karlovcima evidentiran je njegov drugi angažman - oslikavanje Hristovog groba u tamošnjoj Gornjoj crkvi 1760. godine. Bio je to deo zajedničkoj posla dvojice ikonopisaca imenjaka, Dimitrija Bačevića i Dimitrije Popovića - Banaćanina. Sledeće 1761. godine Bačević i pomoćnik Popović su sklopili ugovor sa zemunskom Nikolajevskom crkvom. Za oslikavanje tog monumentalnog ikonostasa, trebalo je da dobiju 2000 f. Međutim, do realizacije tog unosnog posla nije došlo. Jer je 1763. godine mladi bečkerečki ikonopisac odustao od posla.
Po popisu grada Velikog Bečkereka iz 1765. godine, u kućnoj numeri 129. domaćin je bio Dimitrije moler, sa dve sluge i još četvoro ukućana - žene i dece. Pretpostavlja se da su "sluge" u stvari njegovi pomoćnici - učenici. Između 1771-1779. godine Popović intenzivno radi banatske ikonostase, drži u svojoj kući molersku radionicu sa učenicima - pomoćnicima.[3] Dimitrije Popović je pretpostavlja se učio kod aradskog ikonopisca Stefana Teneckog, ili bar bio pod uticajem njegovog slikarstva.
Spada u slikare koji su bili obrazovani i koju su u svoja dela unosila mnogo više zapadnih shvatanja. Po stručnjaku koji se najviše bavio Dimitrijem Popovićem, istoričarki umetnosti Jeleni Knežević, mogu se odbaciti neka neutemeljena tvrđenja: "Iako je u literaturi posebno isticana njegova delatnost na hrvatskom, odnosno slavonskom području, do danas su, izuzev ikone Bogorodice Bezdinske rađene za manastir Gomirje (1767) i kopije istoimene slike za Staru Gradišku (1775), nepoznata druga njegova dela sa ovog terena".[4] Ikona za Gomirje rađena je u Banatu, u umetnikovoj radionici u Bečkereku, 19. maja 1767. godine.[5]
Kao slikar Dimitrije Popović je bio barokni slikar - kolorista i ima svoje mesto u redu odličnih srpskih umetnika Jakova i Zaharija Orfelina, Kračuna, Češljara i drugih školovanih slikara toga vremena.
Delo uredi
Prvi Popovićev veći rad je ikonostas pravoslavne crkve u Čakovu završen 1771. godine. Slede ikonostasi i drugi manji radovi - tronovi i celivajuće ikone - u manastiru Partošu (1771), Orlovatu (1772), Srpskom Itebeju (1774), Čanadu (1774-1779), Srpskom Pardanju tj. Međi (1779)[6] i Velikom Bečkereku (Uspenska crkva 1795). Više je sitnih radova po drugim vojvođanskim mestima i crkvama. Malo se zna o njegovom stvaralačkom periodu, iz poslednje decenije života.
Popović je 16. juna 1775. godine u svom ateljeu, završio ikonu za litiju Ćurčijskog ceha u Velikom Bečkereku.[7] Bile su na njoj dve predstave, dve velike ikone na platnu, po jedna sa svake strane. Na licu je bila predstava: "Hristos Spasitelj, Bogorodica i Sv. Jovan Preteča". Sličnu ikonu je mesni paroh video kod jednog parohijana u kući. Ponavlja se stvar kao i u Orlovatu: moler prodaje-daje kopiju ikone nekom meštaninu, čiji original radi za ikonostas crkve. A na poleđini tog barjaka bio je lik "Sv. proroka Ilije Tesvićanina", zaštitnika rufeta ćurčijskog. Taj veliki barjak sudeći po sačuvanom natpisu, bio je namenjen za Uspensku crkvu, gde je izvesno vreme i stajao. Dospeo je međutim, nije utvrđeno kako, zatim u pravoslavni hram u obližnjem selu Tarašu. Tamo je postavljen kao uramljena velika ikona, na daščanom ikonostasu iznad carskih dveri, i prvi ga je primetio i opisao tamošnji paroh Jug Stanikić. Videla se samo predstava svetaca sa lica, a ispod obloge od papira, na naličju nalazio se pokriven Sv. Ilija.[8]
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Nikola Šlajh: "Monografija grada Velikog Bečkereka", Zrenjanin 2018.
- ^ "Zrenjaninski zavičajac", Zrenjanin 1998. godine
- ^ Jelena Knežević: "Dimitrije Popović", 1738-1796., Zrenjanin 2001. godine
- ^ Jelena Knežević, navedeno delo
- ^ Ivan Kukuljević Sakcinski: "Slovnik umjetnikah jugoslavenskih", Zagreb 1858. godine
- ^ "Srpski sion", Karlovci 1901. godine
- ^ "Srpski sion", Karlovci 14. oktobra 1901. godine
- ^ "Istočnik", Sarajevo 1898. godine
Literatura uredi
- Narodna enciklopedija – srpsko- hrvatsko- slovenačka, priređivač i urednik, dr. St Stanojević, Zagreb, 1925.- 1929.
