Dinastija Savoja
Dinastija Savoja (ital. Savoia) italijanska je dinastija osnovana početkom jedanaestog veka. Od male i slabe plemićke porodice, razvila se u dinastiju koja je vladala Italijom od Ujedinjenja 1861. do 1946. godine. Tokom osamdesetpetogodišnje vladavine na prestolu su se smenila četiri vladara – Viktor Emanuel II, Umberto I, Viktor Emanuel III i Umberto II, čija je vladavina trajala nekoliko nedelja pre nego što su Italijani na referendumu 12. jula 1946. izabrali republiku.[1]
| Savoja | |
|---|---|
 | |
| Država | Savoja Sicilija Pijemont-Sardinija Italija * Somalija * Libija * Etiopija * Albanija Španija Hrvatska |
| Vladarska titula | |
| Osnivač | Humbert I od Savoje |
| Posljednji vladar | Umberto II |
| Aktuelni starješina | Dinastički spor: Vitorio Emanuele, princ od Napulja Ajmone, vojvoda od Apulije |
| Vladavina | (1003—1946) |
| Smjena | Referendum 12. jula 1946. |
| Nacionalnost | italijanska |
| Vjera | katolička |
| Dinastija Savoja | |
Istorija uredi
Savojska dinastija je osnovana na teritoriji današnje Švajcarske, a ime je dobila po istoimenom regionu u Francuskoj. Osnovana je 1003. godine, a osam vekova kasnije postala je poslednja vladajuća dinastija Italije. Ipak, njihov rast i opstanak kroz vekove nije zasnovan na vojnim podvizima i osvajanjima, već na teritorijalnoj ekspanziji putem brakova i mudrim političkim potezima.
Osnivanje. Rana istorija uredi
Osnivač dinastije je bio Humbert I od Saubadije (Umberto I „Beloruki“), čija je porodica živela u okolini Magdeburga u Saksoniji. Brojni izvori potvrđuju da je Humbert imao brata Amadeusa. Iako je njihova grofovija bila siromašna i slaba, braća i njihovi potomci uspeli su da prošire njenu teritoriju sklapanjem brakova i sporazuma. Humbert je prvi pomerio granice svoje zemlje, dobivši nekoliko prevoja u Alpima koji su imali veliki strateški značaj. Svoja dva sina je postavio za nadbiskupe opatije u Sankt Moricu, pa se njegov uticaj uskoro osećao i u regionu oko reke Rone i Ženevskog jezera.
Kada je Humbert umro 1047. (ili 1048) godine, presto nasleđuje njegov najstariji sin Amadeus. Njegova vladavina trajala je samo tri godine, jer se mladi grof ubrzo razboleo i umro. Njegov mlađi brat, Oto I Savojski, postaje novi saubadijski vladar i ženi se bogatom markizom Adelaidom od Torina, koja mu u miraz donosi Torinski markizat. Taj događaj i veliki uspeh mlade grofovije, privlači pažnju velikih evropskih sila, Francuske i Španije. Oto osvaja švajcarski kanton Vo, ali ne uspeva da se suprotstavi Ženevi, koja zaustavlja dalju teritorijalnu ekspanziju grofovije. Saubadija se ubrzo ujedinjuje sa Pijemontom, te menja naziv u Savoja. Zvaničnom rezidencijom savojskih grofova proglašen je zamak Čilon na Ženevskom jezeru.
Savoja od 14. do 19. veka uredi
Već krajem četrnaestog veka Amadeo VIII je vladao moćnom i bogatom savojskom grofovijom. Sveti rimski car Žigmund Luksemburški proglasio ga je za vojvodu, te samim povećao uticaj Savoje i uzdigao je u očima Evrope. Međutim, kada je francuski kralj Šarl VIII Valoa osvojio Italiju 1494. godine, Savoji su se iz svoje rezidencije na Ženevskom jezeru, povukli u Torino. Kao i cela Italija, i Torino je bio zahvaćen renesansom, a Savoji su u njemu mirno proveli pedeset godina, kao mecene i glavna aristokratska porodica. Tek je 1553. Emanuel Filibert, novi poglavar dinastije, poželeo da povrati bogatstvo i teritoriju svoje loze. Stoga se ponudio u službu Habzburzima, najvećim neprijateljima Francuske. Španski kralj Filip II postavio ga je na mesto guvernera Holandije od 1555. do 1559. godine. Emanuel se pokazao kao mudar vladar i hrabar vojskovođa. Godine 1557. poveo je vojsku na severne francuske teritorije i izvojevao pobedu kod ostrva Sveti Kventin. Iskoristio je trenutnu političku situaciju u Evropi, i potpomognut brojnim prepirkama i nesuglasicama, izdejstvovao da Savoja dobije delimičnu autonomiju i delove svojih teritorija koje su pale pod špansku i francusku vlast. Izbacio je latinski i kao zvanični jezik uveo italijanski. Takođe je prestonicu vojvodstva iz Šamberija premestio u Torino.
Reference uredi
- ^ Ginsborg 2003, str. 98-
Literatura uredi
- Ginsborg, Paul (2003). A History of Contemporary Italy: Society and Politics, 1943-1988. Palgrave Macmillan. str. 98—. ISBN 978-1-4039-6153-2.
