Don F. Ajzli
Don Fulton Ajzli (engl. Donn Fulton Eisele; Kolambus, 23. jun 1930 — Tokio, 2. decembar 1987), bio je američki opitni pilot, inženjer vazduhoplovne tehnike, astronaut. Kao pilot komandnog modula, zajedno sa Volterom Širom i Volterom Kaningemom, leteo je u svemir u okviru prve uspešne misije iz Apolo programa, Apola 7, 1968. godine. Za astronauta je izabran 1963. godine.
| Don F. Ajzli | |
|---|---|
 Ajzli kao astronaut NASA | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Don F. Ajzli |
| Datum rođenja | 23. jun 1930. |
| Mesto rođenja | Kolambus, Ohajo, SAD |
| Datum smrti | 2. decembar 1987. (57 god.) |
| Mesto smrti | Tokio, Japan |
| Grob | Nacionalno groblje Arlington |
| Državljanstvo | SAD |
| Nacionalnost | Amerikanac |
| Obrazovanje | AMA (BS, 1952) TIARV (MS, 1960) |
| Zanimanje | astronaut opitni pilot vazduhoplovni inženjer |
| Karijera | |
| Tip | Astronaut NASA |
| Status | preminuo |
| Čin |  Pukovnik (ARV) |
| Vreme u svemiru | 10 dana 20 sati 8 minuta |
| Selekcija | Nasina grupa 3 iz 1963. |
| Misije | Apolo 7 |
| Logo misija |  |
| Penzionisanje | 1. jun 1970. god. |
| Odlikovanja |   |
Biografija uredi
Ajzli je rođen u Kolambusu, Ohajo, 23. juna 1930. godine. Srednju školu je završio u rodnom gradu 1948. godine. Bio je aktivan u Mladim izviđačima SAD, i zavredeo najviši čin Eagle Scout.[1] Po maturiranju bio je primljen na Američku mornaričku akademiju u Anapolisu, Merilend, na kojoj je diplomirao juna 1952. godine. Nakon toga, stekao je master diplomu iz oblasti astronautike na Tehnološkom institutu Američkog ratnog vazduhoplovstva, 1960. godine.[2]
Iako je diplomirao na Mornaričkoj akademiji, stupio je u Ratno vazduhoplovstvo SAD. Nakon uspešno okončane letačke obuke, leteo je kao borbeni pilot. Služio je u Libiji sredinom pedesetih. Nakon sticanja master diplome, upućen je u elitnu školu za probne pilote, koju je završio u vazduhoplovnoj bazi Edvards, Kalifornija. Testirao je kao eksperimentalni pilot i projektni inženjer razne tipove letelica, i u tom svojstvu je izabran u astronautski korpus NASA, 1963. godine.
Tokom karijere je zabeležio preko 4.200 časova leta na raznim tipovima aviona; od toga 3.600 časova na mlaznjacima. U svemiru je proveo nepunih 11 dana.[2]
Nakon selekcije i početnih dužnosti kao astronauta, određen je za pilota na letu Apolo 1. Međutim, zbog neodložne operacije kojoj je morao biti podvrgnut, to mesto pripalo je njegovom klasiću iz selekcije, Rodžeru Čafiju. Ta rokada je Ajzliju spasila život, ali je Čafi stradao sa ostatkom posade u požaru na lansirnoj rampi. Usled određenih izmena, Ajzli je sa posadom sa kojom će leteti na Apolu 7 bio rezerva na Apolu 1, nakon čije je nezgode kosmički program NASA je odložen na određeno vreme. Prva misija nakon novembra 1966. bio je Apolo 7. I mada se umalo našao u velikom problemu, budući da je isplivala njegova afera sa ženom koja će postati njegova druga supruga, Don Ajzli se našao u ulozi pilota komandnog modula. Ostatak posade činili su Volter Šira, komandant, i Volter Kaningem, pilot lunarnog modula. Misija je bila u potpunosti uspešna i let na Mesec je bio sasvim izvestan u doglednom periodu. Posada Apola 7 osvojila je čak i nagradu Emi zahvaljujući prvom uspešnom TV prenosu iz svemira. Ipak, Apolo 7 je ušao u istoriju i po prehladi komandanta Voltera Šire, koju je preneo Ajzliju. U nastavku misije došlo je do neslaganja posade sa Kontrolom misije, između ostalog u pogledu tesnog rasporeda, čak i na kraju misije kada je komandant Šira insistirao da pri povratku letelice u atmosferu on i njegove kolege zbog prehlade ne nose kacige na glavi, što su Kris Kraft i Donald Slejton izričito tražili. Zbog neposlušnosti, nijedan od trojice astronauta nije ponovo leteo u svemir. Ajzli jeste bio rezerva na misiji Apolo 10, što bi ga svrstalo u red učesnika leta Apolo 13, zajedno sa Gordonom Kuperom, rezervnim komandantom Apola 10, ali ni jedan ni drugi nisu dobili tu priliku. Ajzli napušta NASA-u i Ratno vazduhoplovstvo sa činom pukovnika, juna 1972. godine.[2][3]
Privatni sektor uredi
Nakon povlačenja iz NASA i Ratnog vazduhoplovstva SAD, Ajzli je karijeru nastavio kao direktor Mirovnog korpusa SAD za Tajland, u periodu od 1972. do 1974. godine. Po napuštanju ove pozicije, prelazi u kompaniju Marion Power Shovel, gde radi kao menadžer prodaje. Takođe, bavio se privatnim i korporativnim poslovima investicione firme Oppenheimer & Company. Godine 1980. preselio se sa porodicom na Floridu, u grad Vilton Manors. Ubrzo je postao član gradske komisije, i služio u tamošnjem politodelu. Nakon Ajzlijeve smrti, Vilton Manors je gradski park nazvao njemu u čast. Član je nekoliko kuća slavnih i nosilac brojnih društvenih priznanja, civilnih i vojnih odlikovanja.[2]
Privatni život i smrt uredi
Ajzli se dva puta ženio i imao je šestoro dece. Preminuo je 2. decembra 1987. od posledica infarkta. U trenutku smrti nalazio se u Tokiju, na službenom putu. Imao je 57 godina. Sahranjen je uz sve vojne počasti na Nacionalnom groblju Arlington.[2]
Galerija uredi
-
Don F. Ajzli (treći sleva) sa svojom astronautskom selekcijom, 1963. godine -
Ajzli, Šira i Kaningem (sleva nadesno) tokom treninga, 1966. godine -
Posada Apola 7, 1968. godine -
Don F. Ajzli sa tehničarima uoči Apola 7, 1968. godine -
Don F. Ajzli uoči lansiranja Apola 7, 1968. godine -
Don F. Ajzli kao pilot komandnog modula Apola 7, 1968. godine -
Don F. Ajzli (levo) i Volter Šira tokom prvog TV prenosa iz svemira, 1968. godine -
Posada Apola 7 nakon uspešnog povratka na Zemlju, 1968. godine -
Posada Apola 7 (Ajzli treći sleva) sa Barbarom Eden, Bobom Houpom (prvo dvoje sleva) i Polom Hejnijem (prvi zdesna), 1968. godine -
Ajzlijev grob na Nacionalnom groblju Arlington, 2015. godina
.jpg)
Reference uredi
- ^ „Astronauts and the BSA” (PDF). Boy Scouts of America. Arhivirano iz originala (PDF) 13. 11. 2018. g. Pristupljeno 20. 12. 2018.
- ^ a b v g d „Biographical Data for Donn F. Eisele”. NASA Johnson Space Center. Arhivirano iz originala 9. 2. 2017. g. Pristupljeno 7. 7. 2011.
- ^ „Donn Eisele: Apollo 7 Pilot”. Space.com. Pristupljeno 8. 2. 2019.
Spoljašnje veze uredi
- Eisele's official NASA biography
- Don F. Ajzli na sajtu IMDb (jezik: engleski)
- Don F. Ajzli na sajtu Find a Grave (jezik: engleski)
- Eisele at Encyclopedia of Science
- Eisele at Spaceacts Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. mart 2016)
- Donn F. Eisele biography
- Astronautix biography of Donn F. Eisele
- Spacefacts biography of Donn F. Eisele
