Elizabeta Bavarska (kraljica Belgije)
Elizabeta Bavarska (Posenhofen, 25. jul 1876 - Brisel, 23. novembar 1965) bila je supruga belgijskog kralja Alberta I i kraljica Belgijanaca, a po rođenju vojvotkinja u Bavarskoj. Bila je kćerka Karl Teodora, vojvoda Bavarske i Marije Žozefe od Portugala. Bila je majka belgijskog kralja Leopolda III.
| Elizabeta Bavarska | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 25. jul 1876. |
| Mesto rođenja | Posenhofen, Nemačko carstvo |
| Datum smrti | 23. novembar 1965. (89 god.) |
| Mesto smrti | Brisel, Belgija |
| Porodica | |
| Supružnik | Albert I od Belgije |
| Potomstvo | Leopold III od Belgije, Charles, Count of Flanders, Marie José of Belgium |
| Roditelji | Karl Teodor, vojvoda Bavarske Marija Žozefa od Portugala |
| Dinastija | Vitelsbah |
| Prethodnik | Marija Henrijeta od Austrije |
| Naslednik | Astrid of Sweden |
Porodica
urediRođena je u zamku Posenhofen, a njen otac je bio vojvoda Bavarske Karl Teodor iz bavarske kraljevske porodice. Ime je dobila po svojoj tetki po ocu, carici Jelisaveti od Austrije, poznatijoj kao Sisi. Njena majka je bila infanta Marija Hoze iz Portugala, ćerka prognanog Migela I od Portugalije. Velika vojvotkinja od Luksemburga, carica Cita, poslednja carica Austrije i kraljica Mađarske, i princ Feliks od Burbon-Parme, suprug velike vojvotkinje Šarlote i brat carice Cite, bili su među Elizabetinim prvim rođacima.
Elizabeta je od malena gajila ljubav prema slikarstvu, muzici i vajarstvu.
Veoma je vodila računa o svom izgledu i bila je opterećena time, kao i o načinu ishrane i fizičke kondicije. Imala je posebne režime ishrane i nije jela meso. Bila je opsednuta vežbanjem i svaki zamak ili carska rezidencija u kojima je boravila morali su imati opremljenu salu za vežbanje.[1] Bila je visoka 173cm i skoro čitav život je održavala kilažu oko 50kg.
Udaja i vladavina
urediVojvotkinja se udala Za princa Alberta, drugog po redu za belgijski presto, u Minhenu, 2. oktobra 1900. godine. Nakon stupanja njenog muža na belgijski presto 1909. godine, posle smrti Albertovog ujaka, ona zvanično preuzima titulu kraljice. Kongoanski grad Elizabetvil, današnji Lubumbaši, nazvan je u njenu čast.
Prvi put su se sreli 1897. godine na sahrani Elizabetine tetke vojvotkinje Sofije Šarlot u Bavarskoj, koja je takođe bila svekrva Albertove sestre Henrijete. U to vreme, princ Albert je bio naslednik svog strica Leopolda II od Belgije.
Elizabeta se nije mnogo angažovala u političkom životu, ali je preuzela mnogo veću javnu ulogu od svojih prethodnica angažujući se u mnogim dobrotvornim organizacijama i organizacijama u oblasti umetnosti i socijalne zaštite. Često se okruživala poznatim piscima i umetnicima, kao i vodećim naučnicima tog vremena. Bila je brižna ka drugima i brzo je postala miljenica ljudi širom Habzburškog carstva.[2]
Kada je 1914. izbio rat, kraljica Elizabeta je radila zajedno sa medicinskim sestrama na frontu i pomogla osnivanju Simfonijskog orkestra terenske vojske. Do kraja 1914. godine dala je belgijskom kraljevskom glasniku majoru Gordonu zadatak da organizuje osnivanje bolnice u La Panu. Kraljica je često putovala u Ujedinjeno Kraljevstvo, pod izgovorom da posećuje svoju decu koja su tamo studirala. Često je donosila važne poruke i informacije britanskoj vladi od svog muža i njegovih snaga. Nakon rata, porodica se trijumfalno vratila u Brisel i krenula u obnovu nacije.
Tokom rata ona i kralj su boravili u De Paneu, a kraljica je stekla veliku popularnost posećujući linije fronta i sponzorišući medicinsku jedinicu. Iako je imala nemačko poreklo bila je popularna jer je nesebično podržavala napore svoje zemlje.
Albert I je 17. februara 1934. godine poginuo u nesreći na penjanju na Ardenima u Belgiji, a nasledio ga je njihov stariji sin, kralj Leopold III. Elizabet se nakon smrti muža povukla iz javnog života kako bi Leopoldova supruga, kraljica Astrid mogla da napreduje kao prva dama. Godinu dana kasnije, 1935. godine kraljica Astrid gine u saobraćajnoj nesreći u Švajcarskoj, nakon čega se kraljica Elizabeta vraća u javni život i ponovo zauzima poziciju prve dame kako bi podržala sina i njegovu porodicu.
Tokom Drugog svetskog rata i nemačke okupacije Belgije koristila je svoj uticaj i svoje nemačke veze kako bi pomogla u spasavanju stotina jevrejske dece od deportacije od strane nacista, a kada je Belgija oslobođena dozvolila je da se njena palata koristi kao štab britanskog korpusa. Nakon rata izraelska vlada joj je dodelila titulu Pravedni među narodima i postala je prva osoba koja je došla u kraljevsku posetu Izraelu 1959. godine.[3]
Smrt i nasleđe
urediKraljica Elizabeta je umrla u Briselu 23. novembra 1965. godine od srčanog udara u svojoj 89. godini života. Sahranjena je u kraljevskom trezoru u crkvi Gospe od Lakena u Briselu. Nosila je i orden Kraljevskog reda kraljice Marije Luize.
Elizabetvil je nosio njeno ime od svog osnivanja, sve do 1966. godine.
Međunarodno takmičenje klasičnih muzičara koje se održava u Belgiji je takođe nazvano po njoj, a belgijski egiptolog Žan Kapart osnovao je fondaciju kraljice Elizabete u čast njene posete Tutankamonovoj grobnici 18. februara 1923. godine.
Deca
urediImala je troje dece i svo troje su bili na funkcijama i uključeni u javni i politički život:
Belgijski kralj Leopold III, rođen 3. novembra 1901. godine, umro u Sen Lamberu 25. septembra 1983. godine.
Princ Čarls, grof od Flandrije, rođen u Briselu 10. oktobra 1903. godine, umro u Ostendeu 1. juna 1983. godine.
Mari-Žoze, kraljica Italije, rođena u Ostendeu 4. avgusta 1906. godine, umrla u Toneksu u Švajcarskoj 27. januara 2001. godine.