Emirat Dirija

Emirat Dirija (arap. إمارة الدرعية) ili Prva saudijska država (arap. الدولة السعودية الأولى) je osnovana 1744. godine, kada su princ Muhamed ibn Saud i imam Muhamed ibn Abdul Vahab osnovali savez da uspostave verski i politički suverenitet odlučni da „očiste“ Arabijsko poluostrvo od jeretičkih učenja i odstupanja od izvornog islama.

Prva saudijska država arap. إمارة الدرعية
Zastava
Prva saudijska država
Geografija
Kontinent		Azija
Regija		Arabijsko poluostrvo
Zemlja		Saudijska Arabija
Glavni grad		Diradža
Društvo
Službeni jezik		arapski
Religija		Sunitski islam (vehabizam)
Politika
Oblik države		Emirat
— Emir		Muhamed ibn Saud (1727−1765)
		Abdulaziz (1765–1803)
Istorija
Postojanje
— Osnivanje		1744
— Ukidanje		1818
Zemlje prethodnice i naslednice Saudijske Arabije
Prethodnice:		Naslednice:
	Egipatski pašaluk	Emirat Nadžd

Istorija

Emirat je osnovan 1744. godine, kada su Emir imam Muhamed ibn Saud i imam Muhamed ibn Abdul Vahab u gradu Diriji sklopili versko-politički sporazum sa ciljem homogenizacije tribalizovane Arabije i širenja arabijskog salafizma (vahabizma). Prvobitno su ovladali regionom Nadžd u centralnoj Arabiji, a kroz naredne decenije zauzeli su velike teritorije od Levanta do Persijskog zaliva. Širenje prema zapadu, odnosno prema Meki i Medini, na prelazu iz 18. u 19. vek, dovelo je do rata sa Osmanskim carstvom (1811-1818), poznatom i kao Vahabi rat. U ovom ratu slomljena je prva saudijska država, a njene zapadne teritorije priključene su Egipatskom ejaletu, budući da je otpor vahabita slomio Muhamed Ali Egipatski i njegov sin Ibrahim-paša. Poslednji vladar Dirije, Abdulah ibn Saud, zarobljen je i pogubljen u Istanbulu. Uprkos tome, dinastija Saud se od 1818. godine ponovo nameće kao glavna sila u centralnoj i istočnoj Arabiji što dovodi do osnivanja Emirata Nadžda, druge saudijske države.

Osvajanje Arabijskog poluostrva

Pod komandom Muhameda ibn Sauda, preuzeli su kontrolu nad regijom Darije. Posle njegove smrti 1765. godine, njegov sin Abdulaziz ibn Muhamed je preuzeo vlast i on je prvo pokorio Nadžd, a zatim proširijo njegov uticaj na istočnu obalu od Kuvajta do granica Omana. Izvršeni su napadi na granice Iraka i Sirije, što je rezultiralo pljačkanjem svetog šiitskog grada Karbale 1802.

Abdelaziza je nasledio sin Saud ibn Abdulaziz 1803. godine. Saudijci su tada osvojili visoravni Asira i oblast Hidžaza i dva sveta grada Medinu i Meku. Zagovarajući strogi monoteizam, uništili su razne idole i grobove svetaca. Osmansko carstvo, koje je do tada vršilo suverenitet nad Svetim gradovima od 1517, time je izgubilo svoj prestiž.

Osmanski odgovor

Zadatak uništenja vehabija sultan je poverio Muhamed Ali Egipatskom. On je poslao vojsku da pređu Crveno more i osvoje Hidžaz 1811. godine. Njegov sin, Ibrahim-paša od Egipta, koji je komandovao osmanskim snagama u srcu Nadžda, osvajao je region grad po grad. Konačno je stigao do saudijske prestonice Darije i stavio je pod opsadu nekoliko meseci dok nije popustila u septembru 1818. godine. Ibrahim-paša je proterao većinu porodica El Saud i El Vahab u Egipat i Carigrad, i naredio sistematsko uništavanje Darije, čije su ruševine od tada ostale praktično nepromenjene. Poslednji saudijski imam vehabija, Abdulah bin Saud, nakon što je ponižen i vezan u lance, pogubljen je u glavnom gradu Osmanlija, a njegova glava bačena u vode Bosfora.

Tako se završilo ono što je kasnije poznato kao prva saudijska država, ali vehabijski pokret i Dinastija Saud su preživjeli i osnovali drugu saudijsku državu koja je trajala od 1824. do 1891. godine, a zatim i prelaznu treću, kao i sadašnju kraljevinu Saudijsku Arabiju.

Vladari

• Muhamed ibn Saud 1727–1744 (emir od Darije), 1744–1765 (imam saudijske države)
• Abdulaziz ibn Muhamed (1765-1803)
• Saud ibn Abdulaziz (1803-1814)
• Abdulah bin Saud (1814-1818)

Teritorijalne podele

• Kraljevina Saudijska Arabija:
  • Emirat Dirija Prva saudijska država (1744–1818)
  • Druga saudijska država (1819–1891)
  • Treća saudijska država (1902–1913)
  • Emirat Nadžd i Hasa (1913–1921)
  • Sultanat Nadžd (1921−1926)
  • Kraljevina Hidžaz i Nadžd (1926−1932)
  • Saudijska Arabija (1932 sadašnja kraljevina)

Tokom ere otomanske vladavine, teritorija moderne Saudijske Arabije bila je podeljena između sledećih entiteta:

• Osmanske provincije i emirati :
  • Šerifat iz Meke (968–1925; osmanska kontrola 1517–1803; 1841–1919)
  • Egipatski pašaluk (1517–1701; 1813–40)
  • Džada vilajet (1701–1813; 1840–1872)
  • Hidžaz vilajet (1872–1918)
  • Hasa vilajet (1560–1630)
  • Nadžd sandžak (1871–1918)
  • Jemen pašaluk (1517–1636; 1849–1872)
  • Jemen vilajet (1872–1918)
• Druge države i entiteti:
  • Emirat Džebel Šamar (1830–1921)
  • Idrisidski emirat Asir (1906–1934)

Vidi još

• Istorija Saudijske Arabije
• Emirat Nadžd
• Podela Osmanskog carstva

Literatura

• Rasheed, Madawi (2002). A History of Saudi Arabia. New York: Cambridge University Press. ISBN 9780521643351. OCLC 47916125.

• Bowen, Wayne H. The History of Saudi Arabia (The Greenwood Histories of the Modern Nations, 2007)
• Determann, Jörg. Historiography in Saudi Arabia: Globalization and the State in the Middle East (2013)

Spoljašnje veze

• Home | The Embassy of The Kingdom of Saudi Arabia