Ester Bajer
Ovaj članak možda zahteva čišćenje i/ili prerađivanje kako bi se zadovoljili standardi kvaliteta Vikipedije. Problem: viki-sintaksa. (jul 2023) |
Ester Bajer (Logor Sajmište, 31. januar 1942) najmlađa je preživela žrtva Holokausta u Beogradu. Prevremeno rođena u logoru Sajmište, koji je bio pod okupacijom Nezavisne Države Hrvatske, spletom određenih okolnosti nastavila je život izvan ovog logora smrti tokom Drugog svetskog rata i nakon oslobođenja. Ubrzo nakon rođenja je ostala bez svoje najuže porodice, a njeno jevrejsko poreklo je bilo skriveno pod imenom Olgica, kako su je njeni zaštitnici nazvali, štiteći je od progona.
Ester Bajer | |
|---|---|
 Ester Bajer 2023. | |
| Druga imena | Olgica |
| Datum rođenja | 31. januar 1942. |
| Mesto rođenja | Logor Sajmište, NDH |
| Roditelji | Aleksandar Bajer Ester Albahari |
Biografija uredi
Roditelji Ester Bajer bili su Ester Albahari, sefardska Jevrejka i Aleksandar Bajer, nemački protestant čiji deda je došao u Srbiju poslom vrtlara u dvorovima i letnjikovcima Obrenovića.[1]
Pošto su roditelje majke Ester Bajer, koji su živeli na Dorćolu u Dušanovoj ulici, Nemci odveli u logor Staro Sajmište, Ester Albahari je odlučila da ih poseti, iako je bila u poodmakloj trudnoći.[1]
Dvoje svoje starije dece ostavila je kod svekra i svekrve[2], a potom otišla u Ulicu Džordža Vašingtona gde su svi Jevreji bili u obavezi da se prijave. Kako je bila udata za Nemca protestanta, a koji je već bio otišao u partizane,[2] navodno su joj u kancelariji isprva rekli da ode kući, međutim, pošto se nije dala odvratiti, i nju su transportovali u logor. Tamo se porodila pre vremena i rodila je devojčicu u sedmom mesecu trudnoće. Nedonošče od 900 grama je iz logora izneo rođak Dragan Petković[2], jer je u logoru radio kao medicinski radnik. Odneo ju je u Centar za zaštitu dece, odojčadi i omladine, u Zvečansku.[1]
Postupak odvođenja Ester Bajer i njeno odgajanje je odrađeno u tajnosti pošto su Nemci stalno proveravali da li u domu ima skrivene jevrejske dece. Bebi su dali srpsko ime Olgica.[1]
Par dana nakon što je beba Olgica prošvercovana iz logora, Ester Albahari, i njeni roditelji, ugušeni su u „dušegupki” u kojoj su transportovani sa drugim Jevrejima do masovne grobnice u Jajincima.
Olgica je u domu za nezbrinutu decu ostala do 1945. godine, kada je po nju došao njen deda sa očeve strane, kapetan rečnog broda, Vilim Bajer, a koji je učestvovao u spašavanju Jevreja iz Kladovskog transporta.[3]
U znak sećanja na majku, Olgica će uzeti njeno ime Ester, a u zahvalnosti prema svom dedi koji ju je podigao, i nakon udaje, će zadržati prezime Bajer.[3]
Ester Bajer je danas aktivni član Jevrejske opštine Beograda.[1] Aktivni je borac da se na mestu ozloglašenog logora podigne memorijalni centar.[4]
Smrt u dušegupkama uredi
Dušegupka u kojoj su ubijeni majka, baka i deda Ester Bajer, dovezena je iz Berlina u Beograd u februaru 1942. godine, da bi se otpočelo sa masovnim uništavanjem Jevreja u Srbiji. To su bili kamioni tipa „Zaurer“ od pet tona koji su mogli da prime 50 žrtava. Žrtve su gušene u hermetički zatvorenoj unutrašnjosti kamiona tako što bi se izduvni gasovi, ugljen-monoksid, sprovodili u nju. To bi se dešavalo na putu do Jajinaca gde su već bile iskopane rake. Svedoci su pričali o jezivim scenama koje su zaticali robijaši koji su iznosili leševe iz "dušegupki" u Jajincima. Naime, majke i deca, čitave porodice, zagrljene u samrtnom ropcu, često nije bilo lako odvojiti.
Pomoću ovih kamiona-ubica u periodu od početka aprila do kraja maja 1942. ugušeno je oko 8.000 Jevreja i 500 partizana u Beogradu. Žrtve su uzimane iz logora Banjica i Sajmište. Nakon ovog masovnog uništavanja, general Ler je rekao da je jevrejsko pitanje rešeno u Srbiji, pa su se dušegupke posle ovoga povukle.[1]
Legat Ester Bajer uredi
Ester Bajer je 2021. potpisala ugovor o legatu sa Udruženjem za kulturu, umetnost i međunarodnu saradnju Adligat, kojem je poklonila celu svoju biblioteku i arhivu, uključujući originalne predratne fotografije porodice, kao i predmete iz svog stana, pre svega vezanih za Jevreje u Srbiji.[3]
Reference uredi
- ^ a b v g d đ „Životna priča Ester Bajer, Jevrejke rođene u logoru Staro Sajmište”. Dnevnik (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-07-06.
- ^ a b v „Rođena sam kao Estera, a preživela kao Olgica”. NOVOSTI (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-07-06.
- ^ a b v „Otvara se legat Ester Bajer, jedne od retkih preživelih zatočenica logora Zemun” (na jeziku: srpski). 2021-11-10. Pristupljeno 2023-07-06.
- ^ „Kako u Srbiji pamtimo Drugi svetski rat”. BBC News na srpskom (na jeziku: srpski). 2019-09-24. Pristupljeno 2023-07-06.
