Ženski štrand na Paliću
Ženski štrand na Paliću je zdanje secejističkog stila, s početka 20. veka, podignuto godine 1912. Izgrađen nad vodom, nalazi se na Palićkom jezeru, u gradskom naselju Palić, u gradu Subotici u Severnobačkom okrugu. Od grada Subotice je udaljeno oko 7 km. Kada je sagrađen objekat je služio da bi sakrio kupačice od pogleda prolaznika, a danas je tu smešten kafe-bar na terasi koja se nalazi na svega pedesetak centimetara iznad vode.[1]
| Ženski štrand na Paliću | |
|---|---|
 Ženski štrand na Paliću | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Palić |
| Opština | Subotica |
| Država |  Srbija |
| Vreme nastanka | 1912 |
| Tip kulturnog dobra | objekat od vrednosti |
Lokacija uredi
Ženski štrand se nalazi na obali Palićkog jezera, u ulici Obala Lajoša Vermeša, sa pogledom na jezero, okružena velikim parkom i šetalištem. U neposrednoj blizini se nalazi Zoo vrt, Vila Lujza, Bogojvar, teniski tereni, jedriličarski klub, marina za brodove i mnogi restorani.
Istorija uredi
Kada se banja Palić uveliko razvijala i gradila kupališta, još u prvoj polovini 20. veka, izgrađen je veliki drveni objekat na vodi koji je sakrivao kupačice od pogleda znatiželjnika.[2]
Projekat za izgradnju Ženskog štranda je završen 1908. godine. Radovi su počeli marta 1909, a završeni 10. februara 1912. godine. Arhitekte ovog objekta su bili Marcel Komor (1868-1944) i Deže Jakob (1864-1932). Naručilac izgradnje objekta i finansijer je bio grad, a izvođači radova su bili preduzimači Sandor Molcer i Janoš Braučler.[1]
Objekat je izgrađen na mestu starog kupatila, u secesijskom stilu od drveta, na trupcima pobodenim u priobalnom plitkom pojasu, kao sojenica, sa raskošno ukrašenim kabinama koje su štitile pripadnice lepšeg pola od pogleda prolaznika.
Na prostoru gde je podignut ovaj objekat već se od 1885. godine nalazilo žensko kupatilo tipa sojenice. Prilikom velike izgradnje Palića početkom 20. veka, ono je demontirano, pristupilo se regulaciji obale, formirano je malo poluostrvo kako bi objekat dobio ovalan oblik.
Čitav kupališni kompleks postavljen je na šipove. Izgrađen je isključivo od drveta. Sedamdesetih godina 20. veka objekat je počeo da tone, te je prilikom isušenja jezera urađena prva rekonstrukcija zgrade, drveni šipovi su zamenjeni betonskim, ali je usled dejstva leda objekat ponovo počeo da tone.
Godine 1985. je bila druga rekonstrukcija. Tada je objekat dobio sanitarni čvor, snabdeven je vodom, kanalizacijom i električnom instalacijom.[1]
Ponovna restauracija i rekonstrukcija započeta je 2011. godine i trajala je nekoliko godina.[3]
O objektu uredi
Građevina se proteže po horizontali Palićkog jezera. Oblikovana je u blagom poluluku, zatvorena prema obali, tako da zaklanja kupačice od pogleda šetača, a otvorena ka jezeru. Polukružni unutrašnji prostor, čiji zidovi su većinom napravljeni od stakla, pruža pun pogled na jezero.
Do ovog objekta izgrađenog nad vodom stiže se malim mostom i centralnim ulazom. Levo i desno od centralnog ulaza nalaze se kabine u koje se ulazi sa trema. Odavde se silazi u jezero. Centralni deo ima i sprat, tu su se također nalazile kabine za presvlačenje.[1]
Ženski štrand danas uredi
Građevina je do danas zadržala izvornu namenu kupališta, ali je dopunjena sa ugostiteljskom funkcijom. Tu se nalazi kafe-bar koji nosi naziv kao i sam objekat.[4] Ženski štrand je valorizovan je kao objekat od vrednosti u okviru istorijskog jezgra Palića – prostorne kulturno istorijske celine.[1]
Galerija uredi
-
Razglednica Ženskog štranda, Palić, pre 1918. godine -
Šetalište uz Ženski štrand -
Ženski štrand -
Ženski štrand
.jpg)
Reference uredi
- ^ a b v g d „Ženski štrand”. Szecesszio.szegedvaros.hu. Arhivirano iz originala 17. 11. 2020. g. Pristupljeno 10. 11. 2020.
- ^ „Vojvođanske priče: Ženski štrand čuvar čednosti”. Novosti. Pristupljeno 10. 11. 2020.
- ^ „Za završetak rekonstrukcije Ženskog štranda opredeljeno 13 miliona dinara”. E kapija. Pristupljeno 10. 11. 2020.
- ^ „Ženski štrand”. Park Palić. Arhivirano iz originala 18. 11. 2020. g. Pristupljeno 10. 11. 2020.
