Zavetni krst u Molu
Zavetni krst u Molu, naseljenom mestu na teritoriji opštine Ada, postavljen je 1824. godine na mestu oltara pravoslavne crkve koja je te godine srušena, a u njenoj neposrednoj blizini, te iste godine osvećena je nova crkva. Krst predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture.[1]
| Zavetni krst u Molu | |
|---|---|
| Opšte informacije | |
| Mesto | Mol |
| Opština | Ada |
| Država |  Srbija |
| Vreme nastanka | 1824. |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Međuopštinski zavod za zaštitu spomenika kulture |
| www | |
Drveni krst postavljen je na betonski postament sa limenom pločom na spoju krakova. Na ploči je predstavljena scena Oplakivanja, a na postamentu je zapis o obnavljanju krsta iz 1990. godine:
„1990 godine postavismo ovak krst na mestu stare crkve molske, a povodom 300 god. od velike seoba Srba pod patrijarhom Arsenija III Čarnojevića 1690. godine”
Iza krsta nalazi se oštećeni nadgrobni spomenik od ružičastog mermera sa upisanim imenom Petra Vladimirovića, koji je živeo 61. godinu i umro 13. oktobra 1784. godine. Narodno predanje prikazuje ga kao vojvodu i visoku ličnost koja je dovela Srbe u ove krajeve, ali obzirom na godinu smrti to ne može biti tačno. Poznata je činjenica da su se Srbi u ove krajeve naseljavali već posle bitke na Kosovu, a posebno 1439. kada je despot Đurađ Branković dobio od kralja Žigmunda Potisje u posed. Godine 1481. kolonizovan je veliki broj Srba, koji su se nastanili u županijama duž reka: Tise, Tamiša i Moriša, a ta kolonizacija tekla je nažalost u kontinuitetu, do novijih vremena. Mesto na kome se nalazi nadgrobni spomenik ukazuje na to da se radi svakako o cenjenoj ličnosti.
Mesto krsta u narodu je poznato kao „crkvište” ograđeno gvozdenom ogradom. Na Spasovdan je nošena litija ulicama oko crkve i na crkvištu kraj krsta pleli su se venci od pšenice koji su nošeni kući. Na litiju se išlo oko 11 sati, posle službe u crkvi. Poslednjih nekoliko godina, od obnavljanja krsta 10. maja, na dan „Spaljivanja moštiju sv. Save na Vračaru” održana je na crkvištu letnja crkvena slava.
Zavetni krst svojom arhaičnom formom predstavlja jedan od retko sačuvanih spomenika ove vrste, koji prikazuju kontinuitet pravoslavne zajednice na ovom području tokom 18. i 19. veka.
Vidi još
urediIzvori
uredi- ^ „Zavetni krst u Molu”. Međuopštinski zavod za zaštitu spomenika kulture Subotica. Pristupljeno 13. 2. 2020.
