Ivan Zajc
Ivan Dragutin Stjepan Zajc (Rijeka, 3. avgust 1832 — Zagreb, 16. decembar 1914), poznat i kao Ivan pl. (plemeniti) Zajc, bio je učitelj, dirigent i hrvatski kompozitor.
| Ivan Dragutin Stjepan Zajc | |
|---|---|
 Spomenik Ivanu pl. Zajcu u Rijeci | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Ivan Dragutin Stjepan Zajc |
| Datum rođenja | 3. avgust 1832. |
| Mesto rođenja | Rijeka, |
| Datum smrti | 16. decembar 1914. (82 god.) |
| Mesto smrti | Zagreb, Austrougarska |
| Kompozitorski rad | |
| Period | Ilirizam (romantizam) |
| Najvažnija dela | |
Biografija
urediZajc je bio češkog porekla.[1] Njegov otac Johann Nepomuk Zajitz se rodio 1800. godine u selu Domašin (nem. Tomitschan), kraj Homutova u severnoj Češkoj (Bohemiji). Bio je vojni kapelan i sa armijom je stigao u Bratislavu, gde je upoznao svoju suprugu Anu Bodenštajner (Anna Bodensteiner). S vojskom 1830. dolaze u Rijeku, gde postaje profesor u muzičkoj školi. Tu mu se rodio sin, koji je dobio ime po ocu - Ivan, a čije je prezime vremenom prilagođeno u Zajc.
Ivan je završio konzervatorijum u Milanu. Po završetku studija dobija ponudu da ostane u Milanu kao drugi dirigent u Milanskoj Skali, ali odlučuje da se vrati u Rijeku i preuzme poziciju svoj oca u muzičkoj školi (otac mu je umro godinu dana pre njegovog okončanja studija).
1862. godine se seli u Beč, gde dobija priliku da predaje na Pevačkom i opersom institutu društva Polyhymnia. Ovde postiže i prve veće uspehe, pre svega sa operatama. Prva se zvala Momci na brod (nem. Mannschaft an Bord) (1863). U Beču ih je komponovao ukupno jedanaest.
Njegove bečke uspehe su primetili i u Hrvatskoj, pa dobija ponudu da osnuje i vodi hrvatski muzički život - u novembru 1869. postao je direktor opere, još i pre nego što je sama opera i nastala. Postavljen je i za profesora i direktora Hrvatskog glazbenog zavoda. 1870. se seli u Zagreb. U oktobru iste godine u novoosnovanoj operi odigrana je njegova opera Mislav, prva opera sa tekstom na hrvatskom. Bila je to prekretnica u hrvatskom narodnom preporodu. Kao direktor opere veliki prostor davao je i češkom repertoaru, ne samo Smetanovoj Prodanoj nevesti, već i manje poznatim autorima Vilemu Blodeku i Vojtjehu Hrimalom starijem. Često je angažovao i češke pevače i muzičare. 1876. održana je premijera Zajcovog najboljeg dela, koje se do danas smatra narodnom hrvatskom operom - Nikola Šubić Zrinjski. 1894. godine sačinio je i prvi hrvatski balet Naši leopoldovci u ratu i miru.
Stvaralaštvo
urediIza sebe je ostavio oko 1200 raznovrsnih dela za orkestar (Simfonička glazbena slika), za komorne sastave i za klavir, 19 opera (Nikola Šubić Zrinski, Mislav, Ban Legent), 26 opereta, scensku muziku (za Dubravku Ivana Gundulića), oratorijum Oče naš, oko 50 kantata (Dolazak Hrvata), 19 misa, 14 Ave Marija, 200 zborova (Glasna jasna, Putnik), 170 solo pesama (Miruj, miruj, srce moje, Moja lađa, Vir, Lastavicom, Domovini i ljubavi, Djevojka i ruža).
Reference
uredi- ^ „Iznenadit ćete se što sve Hrvate veže s Česima”. tportal.hr. Pristupljeno 2024-01-19.
