Istorija Barselone
Istorija Barselone duga je preko 4000 godine i doseže sve do perioda neolita. Prvi ljudski ostaci na ovom području datiraju iz 2500. godine pre nove ere, a smatra se da su prva naselja postojala između 2000. i 1500. godine pre nove ere.
Barselona je danas grad od 1 620 343[1] stanovnika, drugi je najveći grad u Španiji i glavni grad autonomne zajednice Katalonije.
Osnivanje grada uredi
Prema nekim spisima, veku pre nove ere postojala su dva naseljena mesta u ovoj zoni. Prvo se nalazilo na Taberovom brežuljku (kat. Mont Tàber) i njegovo ime nije poznato, mada su ga istoričari nazivali Barsilo, Barsinom ili Barkeno, odakle možda i potiče naziv Barselona. Drugo je bilo na mestu današnje planine Monžuik (kat. Montjuïc), koje su naseljavali Lajetanci i koje se zvalo Laje.[2]
Nakon toga, Rimljani su stigli na područje Monžuika, gde su napravili tvrđavu. Za vreme vladavine rimskog cara Augusta, zauzeli su trg Svetog Đaumea (kat. Plaça de Sant Jaume), koji je predstavljao središte grada. Grad su nazvali Kolonija Julija Avgusta Faventija Paterna Barsino.[3]
Francusko-nemačke trupe su uništile grad u 3. veku, te kada je obnovljen, grad je utvrđen zidom koji je bio dugačak više od 100.000 kvadratnih metara, što svedoči o njegovoj važnosti.
Vizigoti i Mavari uredi
Godine 415. Vizigoti su zauzeli grad, koji je bio pod njihovom vlašću 3 veka, sve dok Mavari nisu došli na Iberijsko poluostrvo 711. godine i zauzeli Barselonu između 717. i 718. godine. Mavari su bili u Barseloni ceo jedan vek.
Grofovija Barselona uredi
Luj I Pobožni, sin i vazal Karla Velikog, osvojio je 801. godine Barselonu, koja je postala deo Hispanske marke. Godine 803. imenovan je prvi grof Barselone, Bera (kat. Berà). Tokom ovog perioda, grofovija je pretrpela mnoge Mavarske upade, dok je 852. nisu razrušili. Vilfred I Dlakavi postao je grof Barselone 878. godine. Zahvaljujući njemu, Barselona postaje najuticajnija od svih katalonskih kneževina. Godine 985. dogodio se još jedan mavarski upad u grofoviju, koji je značajno uništio Barselonu. Grof Borelj tražio je pomoć od franačkog cara, ali pomoć nije stigla. Borelj, nezadovoljan tim ishodom, odlučuje da ne obnovi sporazum o vazalstvu sa Francima. Na ovaj način grof Borelj se proglasio vojvodom i markizom i tako je Barselona stekla nezavisnost.[4]
Aragonska kruna uredi
Godine 1137. Ramon Berenger IV (kat. Ramon Berenguer IV) ženi se Petroneljom, ćerkom Ramira II Aragonskog i na taj način se Grofovija Barselona i Kraljevina Aragon ujedinjuju i dolazi do stvaranja Aragonske krune.
Ujedinjenje sa Kraljevstvom Aragonije doprinelo je širenju Grofovije Barselone po celoj Kataloniji, što znači da je Barselona postala novo političko i ekonomsko sedište Aragonske krune. U narednom periodu Barselona će se obogatiti i postati najsnažnija sila Mediterana nakon osvajanja teritorija Balearskih ostrva, kraljevina Valensije i Silicilije, vojvodina Atine i Neopatrije, Sardinije, Napuljskog carstva, kao i osnivanja konzulata u glavnim primorskim gradovima Evrope, Severne Afrike i Male Azije. U ovom periodu, tačnije 1333. godine, došlo je do velike epidemije kuge, kada je broj stanovnika znatno smanjen.
Godine 1401. osnovana je prva javna banka u Barseloni. Ipak, u XV veku, došlo je do velike ekonomske krize, pored uzastopnih epidemija kuge, kao i građanskih ratova. Brakom Fernanda II i Izabele Katoličke dolazi do jačanja Kastilje, a Barselona tada gubi svoju moć.
Period od 15. do 19. veka uredi
Loš period za Barselonu trajao je sve do 18. veka. U tom periodu, grad je pretrpeo ratove i mnoge pokušaje Kastilje da potčini Barselonu. Nakon Rata za špansko nasleđe, Katalonija će pripasti dinastiji Burbona. Ovaj rat doneo je Barseloni gubitak slobode i političke autonomije, zatvaranje univerziteta, podvrgavanje kastiljanskim zakonima, i zabranu upotrebe katalonskog jezika.
U 18. veku grad počinje polako da se oporavlja. Najpre dolazi do demografskog porasta, pa 1791. godine broj stanovnika iznosi oko 125.000. Početkom 19. veka počinje da cveta industrija, najpre tekstilna, kao i trgovina, što dovodi do povećanja broja stanovnika. Dolazi do velike ekonomske snage i urbanizacije, pa se tako otvara prva železnica 1848. godine, 1854. se ruše zidine koje su ometale razvoj grada, a krajem veka su izgrađene velike avenije, kao Las Ramblas (kat. Les Rambles) i izgrađene su brojne građevine.
Međutim, 19. vek nije bio toliko spokojan, budući da su se odigrale brojne bune, ustanci, ali i prvi generalni štrajk 1854. godine, ustanak radnika, brojni štrajkovi, sukobi i nemiri Prve republike. Godine 1888. Barselona je bila prvi put domaćin Svetskoj izložbi. Krajem 19. veka dolazi i do razvoja sporta, pa se tako u tom periodu osniva i FK Barselona (kat. FC Barcelona) 1899. godine. Tada počinje i gradnja raznih građevina i konačno, početkom 20. veka, počinje izgradnja metroa. [5]
Dvadeseti vek uredi
Krajem 19. i početkom 20. veka, Barselona je bila grad u kojem se javio snažan modernistički pokret. Slikari, dizajneri i arhitekte ostavljaju neizbrisiv trag koji je zauvek obeležio Barselonu i dao joj izgled po kojem je i danas prepoznatljiva
Na leto 1909. godine Barselona je pretrpela tzv. Tragičnu sedmicu (kat. Setmana Tràgica), a okidač za ove događaje bio je način regrutacije trupa za rat u Maroku. Nakon ovog perioda usledile su dve decenije velikog prosperiteta.
Godine 1914. nastaje Mankomunitat Katalonije (kat. La Mancomunitat de Catalunya), katalonska institucija koju je osnovao vođa Katalonske regionalne lige (kat. La Lliga Regionalista), Enrik Prat de la Riba (kat. Enric Prat de la Riba i Sarrà), sa ciljem grupisanja četiri pokrajinske uprave Katalonije.
Izbijanje Prvog svetskog rata i snabdevanje zaraćenih sila obogatilo je buržoaziju još više, ali kraj rata je izazvao veliku ekonomsku krizu. Godine 1923. Barselona je doživela državni udar generala Primo de Rivera (kat. Miguel Primo de Rivera), a ovaj period obeležio je ekonomski razvoj, te je došlo do druge Svetske izložbe u Barseloni 1929. godine.
Proglašenjem Druge španske republike, Barselona je povratila Đeneralitat (kat. Generalitat) i proglašen je Statut autonomije 1932. godine.
Tokom Španskog građanskog rata, Barselona je pretrpela bombardovanje koje je imalo velike posledice po grad. Usledila je Frankova diktatura koja je ponovo dovela do ukidanja samouprave i zabrane katalonskog jezika. Ipak, početkom šezdesetih godina došlo je do spektakularnog ekonomskog razvoja. Kada je uspostavljena demokratija, Katalonija ponovo vraća Đeneralitat i autonomnu prestonicu Katalonije.
Španija ulazi u Evropsku uniju i zahvaljujući velikom ekonomskom razvoju, u Barseloni se 1992. organizuju Olimpijske igre. Ovaj događaj privukao je veliki broj turista, a Barselona je malo po malo postala jedna od vodećih turističkih destinacija u svetu.
Barselona je danas kosmopolitska prestonica i ima veliki turistički značaj. Ostaci rimske kulture, srednjovekovni grad, arhitektura katalonskog modernizma, karakteristična urbanistička podela na blokove samo su neki elementi Barselone koji privlače veliki broj turista. Barselona je danas jedna od najvažnijih evropskih i svetskih prestonica.
Reference uredi
- ^ „Barcelona: Población por municipios y sexo. (2861)”. www.ine.es. Pristupljeno 24. 4. 2019.
- ^ „Historia de Barcelona - Pasado, presente y futuro de Barcelona”. www.disfrutabarcelona.com. Pristupljeno 24. 4. 2019.
- ^ „De Bàrcino a BCN. Història de la ciutat de Barcelona”. www.bcn.cat. Pristupljeno 24. 4. 2019.
- ^ „LA HISTORIA DE BARCELONA”. astrogea.org. Arhivirano iz originala 09. 10. 2018. g. Pristupljeno 24. 4. 2019.
- ^ „Breve historia de Barcelona”. Blog de viajes y fotografía - xixerone.com (na jeziku: španski). Pristupljeno 24. 4. 2019.