Википедија

Kabinet

група високих званичника, који обично представљају извршну власт

Kabinet je tijelo viših državnih zvaničnika, koje se obično sastoji od najviših rukovodioca izvrše vlasti. Članovi kabineta obično se nazivaju ministri ili sekretari kabineta. Funkcija kabineta varira: u nekim zemljama je kolegijalno tijelo za donošenje odluka sa kolektivnom odgovornošću, dok u drugim može funkcionisati ili kao čisto savjetodavno tijelo ili kao pomoćna institucija šefu države ili šefu vlade. Kabinetu su obično tijelo odgovorno za svakodnevno upravljanje vladom i reagovanje na iznenadne događaje, dok zakonodavna i sudska grana vlasti rade odmjereno, na zasjedanjima u skladu sa drugim procedurama.

Kabinetski sto u Ujedinjenom Kraljevstvu.

U nekim zemljama, posebno onim koje koriste parlamentarni sistem (npr. Ujedinjeno Kraljevstvo), kabinet kolektivno odlučuje o vladinim smjernicama, posebno u pogledu zakona koje donosi skupština. U zemljama sa predsjedničkim sistemom (npr. Sjedinjene Američke Države), kabinet ne funkcioniše kao kolektivni zakonodavni uticaj, nego je njegova primarna uloga zvanično savjetodavno vijeće šefa države. Na ovaj način šef države dobija mišljenja i savjete vezane za predstojeće odluke. Pravno, pod obje vrste sistema, vestminsterskom varijantom parlamentarnog i predsjedničkog sistema, kabinet „savjetuje” šefa države: razlika je u tome što će se u parlamentarnom sistemu monarh, vicekralj ili ceremonijalni predsjednik gotovo uvijek pridržavati ovog savjeta, dok u predsjedničkom sistemu predsjednik koji je i šef vlade i politički lider može da odstupi od savjeta kabineta ako se ne slaže s njim. U praksi, u skoro svim parlamentarnim demokratijama koje ne slijede vestminsterski sistem i u tri zemlj koje to čine (Japan, Irska i Izrael) vrlo često kabinet ne „savjetuje” šefa države, jer ima samo ceremonijalnu ulogu. Umjesto toga, obično je šef države (obično premijer) taj posjeduje sva sredstva vlasti (npr. u Njemačkoj, Švedskoj itd.) i kome kabinet podnosi izvještaj.

I u parlamentarnom i predsjedničkom sistemu, službenici kabineta upravljaju izvršnim granama vlasti, vladinim službama ili odjeljenjima. U federalnoj vladi SAD to su federalni izvršni sekretarijati. Kabineti su takođe važni pokretači zakonodavnih postupaka. Kabineti i ministri su obično zaduženi za pripremu predloženog zakona u ministarstvima prije nego što se on proslijedi zakonodavnom tijelu. Stoga, često većina novih zakona zapravo potiče od kabineta i njegovih ministarstava.

Terminologija uredi

U većini vlada, članovi kabineta dobijaju zvanje ministra, i svaki ima različit portfelj vladinih dužnosti („ministar spoljnih poslova“, „ministar zdravlja“ itd). U nekoliko vlada, kao u slučaju Meksika, Filipina, Ujedinjenog Kraljevstva i Sjedinjenih Država, titula sekretara se takođe koristi za neke članove kabineta („Sekretar za obrazovanje“ ili „Državni sekretar za [X]“ u Ujedinjenom Kraljevstvu). U mnogim zemljama (npr. Nemačka, Luksemburg, Francuska, itd), sekretar (državni sekretar) je član kabineta sa nižim rangom od ministra. U Finskoj, državni sekretar je službenik u karijeri koji služi ministru. U nekim zemljama Kabinet je poznat pod nazivima kao što su „Savet ministara“, „Vladin savet“ ili „Državni savet“, ili po manje poznatim nazivima kao što su „Savezni savet“ (u Švajcarskoj), „Unutrašnji savet“ ili „Visoki savet”. Ove zemlje se mogu razlikovati po načinu na koji se kabinet koristi ili uspostavlja.

Nadnacionalna Evropska unija koristi drugačiju konvenciju: Evropska komisija svoj izvršni kabinet naziva „koledžom“, a njeni najviši javni zvaničnici se nazivaju „komesari“, dok je „kabinet Evropske komisije“ lična kancelarija evropskog komesara.[1]

Termin potiče od italijanske reči gabinetto, koji potiče od latinske reči capanna, koja se koristila u šesnaestom veku za označavanje ormara ili male sobe. Od nje je nastala 1600-ih engleska reč cabinet ili cabinett koja se koristila za označavanje male sobe, posebno u kućama plemstva ili kraljevske porodice. Otprilike u to vreme se pojavila upotreba kabineta povezanih sa malim savetima kako u Engleskoj tako i na drugim lokacijama kao što su Francuska i Italija. Na primer, Fransis Bejkon je 1607. godine koristio termin Cabanet Counselles.[2]

Poreklo kabineta uredi

 
Kraljica Viktorija[3] je sazvala svoj prvi Tajni savet na dan svog pristupanja 1837. godine.

Veće savetnika šefa države bilo je uobičajena karakteristika vlade kroz istoriju i širom sveta. U starom Egiptu, sveštenici su pomagali faraonima u administrativnim dužnostima.[4] U Sparti, Geruzija, ili savet starešina, obično je zasedao sa dva kralja kako bi raspravljao o zakonu ili sudiskim slučajevima.[5] Carstvom Maurija pod carem Ašokom vladao je kraljevski savet.[6] U Kijevskoj Rusiji, knez je bio dužan da prihvati savet i primi odobrenje dume, ili saveta, koji je bio sastavljen od bojara, ili plemstva. Uži krug od nekoliko članova dume formirao je kabinet koji je stalno prisustvovao i savetovao princa.[7] Ruševine Čičen Ice i Majapana u civilizaciji Maja sugerišu da je političku vlast imao vrhovni savet elitnih gospodara.[8] U carstvu Songaj, centralna vlada je bila sastavljena od najviših nosilaca funkcija carskog saveta.[9] U Ojo carstvu, Ojo Mesi, ili kraljevsko veće, sačinjavali su članovi aristokratije koji su ograničavali moć Alafina, ili kralja.[10] Za vreme dinastije Ćing, najviše telo odlučivanja bilo je savetodavno veće.[11]

Reference uredi

  1. ^ Eppink, Derk-Jan (2007). Life of a European Mandarin: Inside the Commission . Ian Connerty (trans.) (1st izd.). Tielt, Belgium: Lannoo. ISBN 978-90-209-7022-7. 
  2. ^ Creighton, Mandell; Winsor, Justin; Gardiner, Samuel Rawson; Poole, Reginald Lane; Edwards, Sir John Goronwy (1923). The English Historical Review (na jeziku: engleski). Oxford University Press. 
  3. ^ Queen Victoria's Coronation 1838, The British Monarchy, Arhivirano iz originala 3. 2. 2016. g., Pristupljeno 28. 1. 2016 
  4. ^ Middleton, John, ur. (2015). World Monarchies and Dynasties: Volume 1–3. Routledge. str. 214. ISBN 978-0-7656-8050-1. Pristupljeno 25. 11. 2020. 
  5. ^ Kennell, Nigel M. (2010). Spartans: A New History. Wiley-Blackwell. ISBN 978-1-4051-2999-2. Pristupljeno 25. 11. 2020. 
  6. ^ Roberts, J. M.; Westad, Odd Arne (2013). The History of the World (6th izd.). New York, NY: Oxford University Press. str. 302. ISBN 978-0-19-993676-2. Pristupljeno 25. 11. 2020. 
  7. ^ Wren, Melvin C.; Stults, Taylor (2008). The Course of Russian History (5th izd.). Eugene, Oregon: Wipf & Stock. str. 37. ISBN 978-1-60608-371-0. Pristupljeno 25. 11. 2020. 
  8. ^ Sharer, Robert J.; Traxler, Loa P. (2006). The Ancient Maya (6th izd.). Stanford, California: Stanford University Press. str. 580. ISBN 0-8047-4816-0. Pristupljeno 25. 11. 2020. 
  9. ^ Currey, James (1997). Ki-Zerbo, Joseph; Niane, Djibril Tamsir, ur. General History of Africa: IV Africa from the Twelfth to the Sixteenth Century (Abridged izd.). Berkeley, California: University of California Press. str. 81. ISBN 0-520-06699-5. Pristupljeno 25. 11. 2020. 
  10. ^ Stilwel, Sean (2014). Slavery and Slaving in African History: New Approaches to African History. Cambridge University Press. str. 116. ISBN 978-1-107-00134-3. Pristupljeno 25. 11. 2020. 
  11. ^ Rawski (2011). „2. The Qing empire during the Qianlong reign”. Ur.: Millward, James A.; Dunnell, Ruth W.; Elliott, Mark C.; Forêt, Philippe. New Qing Imperial History: The making of Inner Asian empire at Qing Chengde. New York, NY: RoutledgeCurzon. ISBN 978-0-415-51118-6. Pristupljeno 25. 11. 2020. 

Literatura uredi

Spoljašnje veze uredi

 
Kabinet na Vikimedijinoj ostavi.
 
Vikizvornik ima tekst iz Enciklopedije Britanike (1911), članak Cabinet.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Кабинет&oldid=27677783”