Kalimera (ribarska mreža)
Kalimera je vrsta specijalne podizne ribarske mreže koja se koristi na ušću reke Bojane na Skadarskom jezeru i Adi Bojani pored Ulcinja (Crna Gora).[1] Kalimere na Bojani prvenstveno se koriste za lov ukljeve, ali i za jegulje[2] i .
| Kalimere | |
|---|---|
 | |
| Nematerijalno kulturno nasleđe | |
| Region | Reka Bojana i Skadarsko jezero,  Crna Gora |
| Predlagač | Uprava za zaštitu kulturnih dobara |
Istorija
uredi
Ribarska oruđa koja su nekada korišćena za ribolov na Skadarskom jezeru uglavnom su pravljena od materijala iz prirode. Zona emerzne i periodično plavljene vegetacije dala je osnovu i materijal za izradu najrazličitijih pletenih zamki, najčešće od pruća. Najstarije oruđe za ribolov bila je vrša koja je pravljena od pruća i granja vrbe. Bila je u obliku kruškolike korpe sa dva otvora. Kroz manji riba ulazi u vršu, a veći ima poklopac i služi za vađenje ribe.
Osim vrše, u prošlosti je u ovim krajevima korišćeno desetak različitih alata za ribolov. Mnogi od njih, među kojima je i kalimera, koriste se tradicionalno i danas.[3]
Konstrukcija kalimere
uredi
Kalimera je vrsta podizne ribarske mreže. To je kvadratna mreža veličine 5×5 m, ponekad i veća. Napravljena je od lana, pamuka, svile ili najlona. Uglovi mreže su zakačeni za unakrsno postavljene i na dole zakrivljene drvene štapove koji su postavljeni na dugom držaču. To je fiksni ribolovni alat na kome držač funkcioniše kao poluga za povlačenje kalimere. Uglavnom se postavlja na mestima gde se riba sakuplja u velikim jatima. Primarno se koristi za lov ukljeve.[3]
Kalimere imaju mehanizam za podizanje i spuštanje, koji čini specifična drvena konstrukcija veličine 5×8 m. Uz kalimeru se najčešće postavlja i ribarska kućica, koja se postavlja na drvenu platformu postavljenu na drvenim šipovima u reci. U novije vreme prave se i montažno-demontažne podizne konstrukcije i platforme.[4]
Velike fiksirane kalimere smeštene su na obali i mogu biti veličine 30×30m.[5]
Podizne ribarske mreže
urediPodizne mreže su horizontalne ribarske mreže koje se uranjaju na određenu dubinu, ostavljaju neko vreme koje je potrebno da jako svetlo ili mamac privuku rizbu iznad mreže, a zatim se podižu iz vode.[6] Ove mreže mogu biti dosta velike. Sastoje se od horizontalne mreže uokvirene drvenim ili metalnim ramom ili vreće u obliku paralelepipeda, piramide ili konusa, sa otvorom prema gore. Njima se obično upravlja iz stacionarnih instalacija smeštenih uz obalu ili na posebne platforme u vodi. Savremenijim podiznim mrežama upravlja se pomoću ručnog ili motornog vitla, a nekada su sistemi za podizanje mehanizovani.[7]
Ribarenje kalimerama
uredi
Kalimera se koristi najčešće za lov ukljeve. Kalimerama se riba lovi tako što se urone u vodu, gde se ostavljaju određeno vreme, potrebno da mamac privuče ribu. Zatim se naglo podižu, vertikalno prema površini, noseći sa sobom ribe koje joj se nađu na putu.[8]
Lov ukljeve kalimerama
urediLov ukljeve kalimerima je karakteristično za kriptodepresije ali i za ušća i obale jezerskih pritoka, kao i na ulaznim delovima jezerskih zaliva. Velike fiksirane kalimere, veličina 30×30m, su smeštene na obalama Raduškog i Karučkog zaliva na Skadarskom jezeru, dok se za ribolov na drugim mestima koriste manje i prenosne kalimere, velične mreže 5×5m. Ovaj ribolovni alat se koristi i za dnevni i za noćni lov.
Manje prenosne kalimere spuštaju se u vodu, ispod nivoa jata ukljeve, gde ostaju 1-3 sata. Posle toga se podižu, hvatajući jata riba koja se nalaze iznad mreže. Za jednu noć na dobro odabranom mestu malim kalimerama može se uhvatiti 400 – 500 kg ukljeve kao i druge „škart” ribe (ribarstveno neinteresantnih vrsta). Male kalimere izvlače se ručno.
Prnicipi na kom radi velika kalimera isti je kao kod male, izuzev što je velika fiksiraa i što za izvlačenje mreže koristi električni motor i sajle umesto ljudskog rada. U jednom povlačenju može se uhvatiti 0,4 – 4 tone ukljeve, ali oko 30% „škarta”. Međutim, događa se da se izvuče i po 10 tona iz jednog povlačenja. Ovaj alat se koristi za industrijski komercijalni lov u Radušu[a] i Karuču.[b][5]
Osim kalimere, za lov ukljeve se koriste i drugi alati, između ostalih i grib, takođe jedan od tradicionalnih alata. Ribarenje pomoću griba i kalimere su ujedno i najjeftiniji načini lova ukljeve.[11]
Nematerijalno kulturno nasleđe
urediKalimere predstavljaju jedinstveno i autentično nasleđe Crne Gore, kao deo tradicionalnog života i oblik privređivanja, a ribarenje njima i umeće njihove izrade svojevrsno kulturno nasleđe.[12] Riječ je o objektima koji su ujedno i jedinstvena turistička atrakcija, ali i znamenitost Ulcinja. Ribarenje kalimerama i same kalimere su element kulturnog identiteta grada i zajednica koje u njemu žive. Zato je Uprava za zaštitu kulturnih dobara Crne Gore uvrstila ribarenje kalimerama u registar Nematerijalnog kulturnog nasleđa Crne Gore.[13]
- Galerija slika
-
-
-
-
Napomene
uredi- ^ Raduš je zaliv na Skadarskom jezeru i mesto gdje se nalazi najdublji izvor, takozvano „oko”. Zanimljivo je da se u ovom zalivu okupljaju različite vrste ptica. Razlog je izobilje hrane, pogotovu za vrste koje se hrane ribom. Na ovom lokalitetu se mogu posmatrati ćubasti gnjurac, veliki kormoran, mali riđogrli gnjurac, baljoška, nekoliko vrsta galebova, siva čaplja, velika i mala bela čaplja, mali kormoran, beločela čigra, vodomar, eja i druge vrste ptica.[9]
- ^ Lokacija poznata kao Karučki zaliv jedna od najatraktivnijih lokaliteta na Skadarskom jezeru.[10]
Vidi još
urediReference
uredi- ^ „KALIMERA”. ŠtaZnači.com. Pristupljeno 10. 10. 2021.
- ^ „Ribolov podizanjem”. Ribica - slatkovodne ribe Balkana. Pristupljeno 10. 10. 2021.
- ^ a b Mrdak 2019, str. 24
- ^ „Kalimera” (PDF). Katalog propisa. bijelopolje.co.me: 25. 2019. Pristupljeno 10. 10. 2021.
- ^ a b Mrdak 2019, str. 26
- ^ „Ribolovni alati - Okružujuće mreže i podizne mreže”. Europska komisija. Pristupljeno 10. 10. 2021.
- ^ „Shore-operated Stationary Lift Nets”. FAO. Pristupljeno 10. 10. 2021.
- ^ „ribarska mreža”. Hrvatska enciklopedija, mrežno izdanje. Leksikografski zavod Miroslav Krleža. Pristupljeno 10. 10. 2021.
- ^ „POSMATRAJ PTICE”. Nacionalni Parkovi Crne Gore. Pristupljeno 10. 10. 2021.
- ^ Milovac, Dejan (2009). SKADARSKO JEZERO -Nacionalni park ili oaza nelegalne gradnje? (PDF). Podgorica: Projekat monitoringa nelegalne gradnje na Skadarskom jezeru. str. 14. Pristupljeno 10. 10. 2021.
- ^ Mrdak 2019, str. 25
- ^ „Ribarenje kalimerama”. Živimo kulturu. Pristupljeno 10. 10. 2021.
- ^ „Uprava: “RIBARENJE KALIMERAMA” – KULTURNO DOBRO”. UL-Info. Pristupljeno 10. 10. 2021.
Literatura
uredi- Mrdak, Danilo (septembar 2009). Procjena uticaja na životnu sredinu brana na Morači na riblju faunu rijeke Morače i Skadarskog jezera (PDF). Podgorica: projekat Dijelimo vode – komponenta za Skadarsko jezero. Arhivirano iz originala (PDF) 15. 05. 2021. g. Pristupljeno 10. 10. 2021.
Spoljašnje veze
uredi
- Novaković, G.; Novaković, J. (20. 6. 2017). „Pesak zove na avanturu”. Novosti. Pristupljeno 10. 10. 2021.