Kamaludin Behzad
Kamaludin Behzad Heravi (pers. کمالالدین بهزاد), poznat i kao majstor Kamaludin Behzad, majstor Behzad i majstor slikarstva, bio je iranski slikar i minijaturista iz 15. i 16. veka i vodeća figura heratske škole slikarstva. Zauzimao je položaj na dvoru Timurida i Safavida i poznat je kao inovator u iranskom slikarstvu.
| Kamaludin Behzad | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1450 |
| Mesto rođenja | Herat, Timuridsko carstvo, današnji Avganistan, |
| Datum smrti | 1535 |
| Mesto smrti | Tabriz, Safavidsko carstvo, današnji Iran, |
| Umetnički rad | |
| Pravac | Iranska minijatura |
| Najvažnija dela | Jusuf i Zulejha • Ples derviša • Aleksandar i pustinjak |
Život uredi
Rođen je i proveo veći deo svog života u Heratu, gradu na jugozapadu Avganistana, u vreme Timurida, a kasnije u Tabrizu pod dinastijom Safavida. Kao siroče, odgojio ga je istaknuti slikar Mirak Nakaš, i bio je štićenik Mir Ali Navaija. Behzad je kod Miraka neposredno učio tehniku iluminacije, a bakrorez je učio iz dela Mevlane Valijulaha. Njegovi glavni pokrovitelji u Heratu bili su timuridski sultan Husein Bajkara (vladao 1469-1506) i drugi amiri iz njegovog okruženja. S dvadesetak godina Behzad je stekao glas talentovanog umetnika. U periodu od osam godina (između 1479. i 1488) Behzad je bio posvećen usavršavanju vlastitog stila, a tokom narednih dvanaest godina stvorio je svoja najznačajnija i najbolja dela.
Behzad je poslednje godine svog života proveo u Tabrizu u službi na safavidskom dvoru. Ukaz Šaha Ismaila iz 1522. godine o nameštenju Behzada za upravnika kraljevske radionice[1][2] za izradu rukopisa uglavnom se uzima kao svedočanstvo o dobrim odnosima slikara sa ovim vladarem. Pod njegovim nadzorom bili su svi bibliotekari, kaligrafi, slikari, iluminatori, izrađivači margina, majstori pozlaćivanja, istanjivači zlata i majstori za lazulit. Na ovom položaju ostao je do svoje smrti. Behzad je umro 1535. godine u Tabrizu i sahranjen je pored pesnika Kamala Hodžandija, koja je danas poznata kao grobnica dva Kamala.
Stil uredi
Behzadova okrenutost prema stvarnom svetu koji ga okružuje razlikuje ga od slikara koji su mu prethodili. Njegov humanistički stav[3] je u potpunoj harmoniji sa načinom na koji u svom radu koristi boje, linije i strukturu. Svi elementi slike - uključujući ljude, životinje, biljke, stene i planine - predstavljaju njihove karakteristike i osobine. Njegov snažan dizajn doveo je do kretanja i dinamike u odnosu na jednolične i beživotne figure u ranijim slikarskim delima. Raznovrsnost stanja, lica i boja, kao i transformacija prirode i arhitekture u prostor ljudskog delovanja je odlika njegovog slikarstva koja je svakoj figura obezbedila posebno i odgovarajuće mesto. Osnovni elementi Behzadovih pejzaža[4] su stabla topola u jesen, procvetalo žbunje, trava, brda i potoci koji deluju realistično i uverljivo. On ponekad slika zemlju bez cveća i trave, kako bi imao više prostora za predstavljanje pokreta i relacija među figurama. Podela prostora, mnoštvo objekata i raznolikost okretnih i agilnih ljudi koji se vide u većini Behzadovih radova nikada ne prelaze u metež i nered. Uvođenjem geometrijskih metoda u kompoziciju i formu Behzad povezuje različite delove slike u jedinstvenu celinu. Na delima sa arhitektonskim elementima primećuju se zadate i naznačene proporcije gde se kompozicija figura i ukupna struktura dela najčešće zasnivaju na krugu i uzrokuju unutrašnje kretanje. Takve kompozicije su još u njegovo vreme bile imitirane od strane drugih slikara. Vredna pažnje je Behzadova oštrina u prikazivanju okoline i svakodnevnog života kao što je podela rada među radnicima na izgradnji palate i prisustvo crnoputih radnika među njima, sluge koji pripremaju gozbu, nastojnik javnog kupatila opasan tkaninom oko pojasa, sluga sa peškirom u ruci koji suši noge svom gospodaru i slično tome. Behzad u svemu tome ne zanemaruje ni duhovnu poruku dok opisuje obične događaje, već nastoji da ih integriše[1].
Ovo se posebno uočava u gnostičkim i etičkim delima, kao što je prikaz soba i vijugavih stepenica, zatvorenih prozora i vrata u delu Jusuf i Zulejha iz Sa'dijevog Bustana. Behzadove ilustracije za Sa'dijev Bustan izrađene za biblioteku sultana Huseina Bajkara sa kolofonom datiranim u 1488. godinu pokazuju prirodu njegovih umetničkih dostignuća. Ovaj rukopis Bustana sastoji se od dvostranog pročelja i četiri ilustracije. Behzadovi potpisi na ovim slikama su ili ugrađeni u arhitektonske natpise, ili su neprimetno smešteni na objektima same slike. Dva crteža su datirana u 1489/99. godinu. Svi crteži sadrže polja sa tekstom koja su pažljivo integrisana u opštu šemu strane sugerišući da su Behzad i kaligraf, Sultan Ali Kateb, morali blisko da sarađuju. Slike su vredne pažnje zbog precizno izbalansiranih kompozicija koje jasno definišu prostor što je neuobičajeno za iransko slikarstvo. Iako su figure kreirane kao idealizovani tipovi i iz pojedinačnih karakteristika, osećaj, stanje i ličnosti često izgledaju delikatnije i izražajnije od onoga što je uobičajeno u persijskim rukopisima. Osim toga, slike ukazuju na precizan dizajn i kontrolu u izvođenju karakterističnom za slikarsku školu iz Herata u 16. veku[5].
Iste stilske karakteristike su vidljive i na drugim Behzadovim slikama koje je on naslikao u Heratu tokom druge polovine 15. veka. Rukopisi koji se često povezuju sa Behzadom su kopija Zafar-name od Jazdija, datirana u 1485. godinu (biblioteka Univerziteta Džon Hopkins), rukopis Govor ptica, datiran u 1483. (Metropoliten muzej, Njujork), kopija knjige Hamse Ali Šir Navaija datirana u 1485. (biblioteka Bodleana u Oksfordu i biblioteka Džon Rilands u Mančesteru), i dve kopije Nezamijeve Hamse iz Britanske biblioteke, gde su slike dodate tekstu prepisanom 1422. godine.
Karakteristike kao što su preciznosti u šablonu, kaligrafiji i dizajnu, kao važan deo nasleđa Behzadovog stila, jasno se vide u radu Šejhzadea, slikara aktivnog u Heratu, Tabrizu i Buhari tokom prve polovine 16. veka. koji je bio njegov učenik. Ovaj stil je od Šejhzadea i njegovih savremenika prenet na slikare iz Buhare gde je vremenom postao rigidan i beživotan. Slike potpisane od strane Behzada ili pripisane njemu takođe su bile važan izvor inspiracije za umetnike u mogulskoj Indiji. Iako Babur, osnivač dinastije, nije pokazao veliko oduševljenje prema Behzadovom slikarstvu, njegovi naslednici su na Behzadovo delo i stil gledali kao na simbol persijske tradicije. Nekoliko rukopisa, za koje se sada misli da sadrže Behzadove slike, bili su u vlasništvu mogulskih vladara Akbara, Džahangira i Šaha Džahana. Proučavanje mogulskog slikarstva pokazuje da su neke Behzadove kompozicije korišćene kao modeli od strane umetnika na mogulskom dvoru. Posebno su važni Zafar-nama Timuri, (Britanska biblioteka), i Rothšildova kolekcija Golestana iz 1486. godine.
Behzad je obogatio minijaturno slikarstvo prefinjenom dekorativnošću, značajno proširujući spektar varijacija i stilova i stvarajući, pored ilustracija, štafelajne slike i portrete koji nisu povezani sa knjigama nastalim pod pokroviteljstvom vladara Huseina Bajkara. Behzad je slikao pojedince u skladnom, maštovitom i dramatičnom stilu, a ne njihovu karakterizaciju. U saradnji sa svojim učiteljem, Mirakom Nakašem i njegovim učenikom Kasimom Alijem, Behzad je ilustrovao Nezamijev rukopis Hamsu[6], koji se smatra standardnim primerom pozne škole iz Herata, čiji umetnici su razvili jedinstven stil. Kopija Sadijevog Bustana iz 1489. godine (Nacionalna biblioteka u Kairu) sadrži ilustracije koje se među Behzadovim delima izdvajaju svojom izvanrednošću.
Uprkos Behzadovim inovacijama u formi, on ne samo da nikada nije odstupio od izvornih i tradicionalnih tokova persijskog slikarstva, već je zadržao ispravno viđenje koje je bilo jedino nasleđe, odnosno međusobni položaj boja koji je mnogo napredniji od onoga što je viđeno u emajliranju i vitražima na Zapadu. Pored edukacije istaknutih studenata, svojom pogledom i stilom, ostavio je sjajan trag na safavidskom dvoru u Tabrizu.
Autentičnost Behzadovih dela uredi
Na nijednom od radova koji se pripisuju Behzadu ne postoji njegov uverljivi potpis. Zato se identifikacija njegovih dela obavlja uglavnom određivanjem stila u kojem je smisao za dekoraciju i sklonost ka realizmu izveden veoma umešno i profesionalno. Prema opštem uverenju stručnjaka, od mnogobrojnih dela koja mu se pripisuju samo 32 rada su autentično njegova, koja, međutim vremenski obuhvataju samo deset godina njegove dugačke umetničke karijere.
Behzad u literaturi uredi
Behzad se, takođe, pominje u romanu Orhana Pamuka "Zovem se crveno" [7] kao jedan od najvećih persijskih slikara minijature. U Pamukovom romanu se kaže da se Behzad oslepeo iglom.
Galerija uredi
-
"Izgradnja utvrđenja Karnak", 1495. -
"Harun al-Rašid u banji", 1495. -
"Ples derviša", 1480/1490 -
'"'Sa'di i mladić iz Kašgara", 1486. -
"Sultan Husein Bajkara u šetnji vrtom" (desno), prva polovina 16. veka -
"Sultan Husein Bajkara u šetnji vrtom" (levo), prva polovina 16. veka -
"Boj Aleksandra i Darija", oko 1520, iz Nezamijeve Hamse -
"Aleksandar i pustinjak", iz Nezamijeve Hamse, 1494. -
"Aleksandar i sedam mudraca", iz Nezamijeve Hamse, 1494. -
"Timurova vojska napada preživele u gradu Nerges u Gruziji u proleće 1396", iz zbirke Zafar-nama, Šarafudin Ali Jazdi, 16. vek. -
Minijatura "Starac i mladić", 1524, Herat. -
"Dve kamile koje se bore sa slugama", oko 1530.
_by_Sa%27di.jpg)
Reference uredi
- ^ a b (jezik: engleski) Colouring the Words: Reproduction of Persian Literature Trough the Art of Iranian miniature, Leyli Jamali, Islamic Azad University-Tabriz branch
- ^ (jezik: engleski) Framework – Architecture in Iranian Miniatures, GHASEMZADEH Behnam,EUROPEAN REVIEW OF ARTISTIC STUDIES, 2014, vol. 5, ISSN [https://www.worldcat.org/search?fq=x0:jrnl&q=n2:1647-3558 1647-3558] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (27. februar 2019)
- ^ (jezik: engleski) Humanism in Persian Painting, Ali Jalilpoor Ardakani, Shaho Ahmadian, Parisa Jaafari, The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC November 2016 Special Edition
- ^ (jezik: engleski) [https://web.archive.org/web/20190227182059/https://www.ijss-sn.com/uploads/2/0/1/5/20153321/13_ijss-isi_jul_oa13.pdf Arhivirano na sajtu Wayback Machine (27. februar 2019) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (27. februar 2019) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (27. februar 2019) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (27. februar 2019) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (27. februar 2019) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (27. фебруар 2019) The Study of the Principles of Architectural Design in the Works of Iranian Painting First and Second Shiraz School, Ahmad Mirzakochak Khoshnevis, Fatemeh Miri, International Journal of Scientific Study, July 2017, Vol 5, Issue 4, Online ISSN 2321-595X] Архивирано на сајту Wayback Machine (27. фебруар 2019)
- ^ (језик: енглески) History of Persian Miniature painting through Herat School of Miniature, Maria Ansari, Farjad Faiz, Amna Ansari,International Journal of Scientific and Research Publications, Volume 5, Issue 4, April 2015, ISSN [https://www.worldcat.org/search?fq=x0:jrnl&q=n2:2250-3153 2250-3153 ]
- ^ Hosseinabadi, Zohreh (2017). „An Intertextual Study of Nizami's Poetry and Behzad's Painting in "Chinese and Roman Painters' Debate" Tale”. International Journal of Literature and Arts. 5 (6): 89. doi:10.11648/j.ijla.20170506.13
.
- ^ (језик: српски) Зовем се црвено Орхан Памук Архивирано на сајту Wayback Machine (27. фебруар 2019)
Литература uredi
- (језик: енглески) Roxburgh, David J., “Kamal al-Din Bihzad and Authorship in Persianate Painting,” Muqarnas, Vol. XVII, 2000, pp. 119–146.
- (језик: енглески) THE SPLENDOUR OF IRAN, Nasrollah Pourjavady, Booth-Clibborn. 2001. ISBN 978-1-86154-011-9.
- (jezik: engleski) Islamic Arts (Art & Ideas), Jonathan Bloom, Sheila S. Blair. . Phaidon Press. 1997. ISBN 978-0-7148-3176-3.
- (језик: енглески) Bihzad, Master of Persian Painting, Ebadollah Bahari. 1996. ISBN 978-1-85043-966-0.
