Kmara
Kmara! (gruz. კმარა!, doslovno „Dosta!") je bio građanski pokret otpora vladi Eduarda Ševarnadzea u Gruziji.
Nakon što su međunarodni posmatrači osudili postupke Ševarnadzeove vlade nakon skupštinskih izbora u novembru 2003, pokret Kmara je poveo proteste, tzv. „Revoluciju ruža“ koji su doveli do njegovog konačnog pada.
Narodni pokret Otpor iz Srbije je pomagao pokretu Kmara svojim iskustvima iz perioda svrgavanja Slobodana Miloševića sa vlasti. Pokret Kmara i "revolucija ruža" se skupa sa ukrajinskom "narandžastom revolucijom", libanskom "revolucijom kedrova" i drugim pokretima organizovanim po uzoru na srpski Otpor i najčešće pomaganim od strane brojnih građanskih i vladinih organizacija iz SAD i Evropske unije, ponekad nazivaju i "šarenim revolucijama" ili „beogradskim scenarijem“.
Počeci uredi
2000. godine je, kao protest protiv zvanične korupcije na državnim univerzitetima, osnovan omanji studentski pokret na Tbiliskom državnom univerzitetu. Organizaciji se pridružilo oko 2500 studenata i izabrana je prva studentska vlada na nekom gruzijskom državnom univerzitetu. Kasnije, slične studentske vlade su osnovane i na drugim univerzitetima po zemlji. Gruzijski studentski pokret je u oktobru i novembru 2001. godine organizovao masovne demonstracije za slobodu štampe u Gruziji. Ova se mreža studentskih organizacija u aprilu 2003. godine razvila u pokret Kmara.
Istaknuta gruzijska nevladina organizacija za ljudska prava, Institut za slobodu, koju su sačinjavali prekaljeni mladi aktivisti, je dejstvovala kao majčinska organizacija za pokret Kmara i pomogla u izgradnji njegovih organizacionih sposobnosti. Kmara je svoje organizacione kapacitete i teorijsko znanje o tome kako se nenasilnim delovanjem može dovesti do promene razvila kroz kontakt sa srpskim pokretom Otpor, koji je igrao ključnu ulogu u padu Slobodana Miloševića 2000. Gruzijski Institut za otvoreno društvo je tamošnje opozicionare, Mihaila Sakašvilija i omladinske vođe, u februaru 2003. uputio put Beograda, gde su se ovi susreli sa aktivistima Otpora, i nedugo zatim su se „otporaši“ našli u Tbilisiju i počeli obučavati oko 800 gruzijskih studenata na trodnevnim kursevima o nenasilnoj političkoj promeni na Institutu za slobodu.
Tako su u obučavanju pokreta Kmara važnu ulogu igrali i beogradski Centar za nenasilni otpor (nastao kasnije od nekadašnjih otporaša) i veći broj zapadnih organizacija. Prema članku u akademskom časopisu Problemi post-komunizma, pokret Kmara su finansirali i Fridom haus, Nacionalni demokratski institut, Evropska unija, Nacionalna zadužbina za demokratiju, Međunarodni republikanski institut, Organizacija za evropsku bezbednost i saradnju, USAID i Savet Evrope.
Nalik na Otpor, Kmara je organizovao labavu, decentralizovanu mrežu oblasnih ćelija. Namerno je izbegnuto stvaranje vrhovne organizacije, čije bi uklanjanje moglo potpuno zaustaviti pokret. Časovi obuke za aktiviste i novajlije su održavani po objektima za rekreaciju. Od novopriključenih se očekivalo da doprinesu samostalnim vođstvom u svojim oblasnim ćelijama i da nezavisno organizuju svoje akcije. Drugi aspekti obuke su se odnosili na politički marketing, odnose sa medijima, mobilizaciju i novačenje i debatne veštine.
Sezanje ka javnosti uredi
Razmera dejstava pokreta Kmara je rasla skupa sa brojnošću članstva. Počelo se od manjih, lakših lokalnih pitanja. Među jednostavnim ali delotvornim vidovima protesta bili su i grafiti i bučne protestne šetnje, koje su ostvarile visoku javnu vidljivost. Nedugo potom, aktivisti pokreta Kmara se se svakodnevno pojavljivali na glavnim televizijskim kanalima i novinama, i tako je za nekoliko meseci Kmara postalo široko prepoznatljivo ime.
Kmara je počeo sa organizovanjem grupa građana (uglavnom studenata) za posmatrače izbora i glasno govorili o potrebi poštenog izbornog procesa pre gruzijskih izbora u novembru 2003. Njihov rad napokon je privukao i pažnju samog Eduarda Ševarnadzea, koji je optužio rusku vladu i Institut za otvoreno društvo Džorodža Soroša da finansiraju opozicioni pokret za njegovo svrgavanje sa vlasti. Na konferenciji za štampu 21. aprila, vođa Nacionalne demokratske partije i portparol Ševarnadzeovog bloka „Za novu Gruziju“ Irina Sarišvili-Čanturija je objavila kako „ruske specijalne službe planiraju široku i oprobanu operaciju pod imenom 'Dosta'". Potom je u junu Ševarnadze u svom nedeljnom obraćanju putem radija zapretio svim međunarodnim organizacijama koje se „zalažu za organizovani haos“ da u Gruziji „za njih više nema mesta“ jer su se počele „mešati u politiku“, što „nije njihov posao“. Nakon prvih optužujućih komentara, Ševarandze je zatim od sredine juna do kasnog oktobra razvio taktiku ignorisanja. Već u obraćanju 16. juna se „poverio“ građanima kako je iz svoje limuzine video grafite otpora Kmara i kako ih „izgleda niko nije čitao“.
Revolucija ruža uredi
Nakon revolucije uredi
Kmara je na proleće 2004. igrao važnu ulogu u svrgavanju režima Aslana Abašidzea u gruzijskoj Autonomnoj republici Adžariji, a na jesen 2005. godine su učestvovali u pripremi Narandžaste revolucije u Kijevu. Septembra 2005. godine, beloruska milicija je neko vreme držala u zatvoru dvojicu pripadnika pokreta Kmara, koji su se tamo uzeli udela u organizaciji protesta protiv predsednika Aleksandra Lukašenka.
Nakon gruzijskih izbora 2003, većina vođa Kmara je napustio organizaciju i nastavio da radi za Institut za slobodu.