Korisnik:Sanja Banjanac/pesak
| La Gomera | |
|---|---|
_La_Palma_%26_La_Gomera_Islands,_Canary_Islands_(cropped).jpg) Satelitski snimak ostrva La Gomera | |
 | |
| Geografija | |
| Lokacija | Atlantski okean |
| Arhipelag | Kanarska Ostrva |
| Površina | 369,78 km2 |
| Obala | 100 km |
| Visina | 1,487 m |
| Najviši vrh | Garahonej |
| Administracija | |
| Pokrajina | Pokrajina Santa Kruz de Tenerife |
| Glavni i najveći grad | San Sebastijan de la Gomera |
| Demografija | |
| Stanovništvo | 21.798 (2022) |
| Gustina st. | 59 stan./km2 0,06 stan./km2 |
| Jezici | španski |
| Dodatne informacije | |
| Vremenska zona |
|
La Gomera, jedno od 8 naseljenih ostrva Kanarskog arhipelaga, autonomna pokrajina Španije u severnom delu atlantskog okeana u provinciji Santa Kruz de Tenerife. Treće najmanje od 8 glavnih ostrva, sa površinom od 369,78km[1]. Populacija ostrva je 21.798 stanovnika (2022.)[1] što ga čini šestim ostrvom u kanarskom arhipelagu po broju stanovnika. Glavni grad je San Sebastijan de la Gomera gde se nalazi i sedište Saveta ostrva.
Nosi titulu svetskog rezervata biosfere od 2009. godine. U centru ostrva se nalazi Nacionalni park Garahonej, koji je UNESKO 1986. godine proglasio svetskom baštinom, prvom proglašenom na Kanarskim ostrvima.
Ostrvo je staro oko 12 miliona godina. Poznato je i kao Kolumbijsko ostrvo[2], jer je bilo mesto snabdevanja Kristofora Kolumba pre odlaska u Novi svet 1492. godine.
Geografija uredi
Ostrvo je kružnog oblika sa dužinom obale od oko 100km[1]. Vulkanskog je porekla sa dubokim kanjonima koji je presecaju. Ostrvo je većinski planinsko sa strmim obalama. Najviši vrh je Alto de Garahonej na visini od 1.487m. Ostrvo se nalazi između geografskih širina 27° 37' i 29° 25' N i geografske dužine 13° 20' i 18° 10' W[3] od Griniča u zapadnom delu arhipelaga između ostrva Tenerife i ostrva La Palma i El Jero.
Vulkanske epizode se mogu smatrati prošlošću: poslednje erupcije dogodile su se pre oko dva miliona godina. Vodena erozija je stvorila brojne jaruge, a na obali je ocrtala istaknute litice: primer za to je zaštićeno prirodno područje Los Organos, na severu ostrva. Los Organos čini uzorak bazaltnih kolonada, nastalih sporim hlađenjem lave u drevnom krateru.[2]
Priroda uredi
Od 2011. godine La Gomera je kategorizovana kao UNESKO rezervat biosfere, međunarodno priznanje koje prikazuje bogato i raznoliko prirodno nasleđe ostrva, kako na kopnu tako i u moru. Organizacija je želela da istakne rad ostrva u tri ključne oblasti: očuvanje resursa, poštovanje razvoja uz očuvanje životne sredine i tradicije, i, istovremeno, njen rad u istraživanju životne sredine, obrazovanju i obuci. La Gomera neguje održivi aktivni turizam koji poštuje stvari kao što su tradicionalna poljoprivreda i zaštićena područja.[4]
Flora i fauna uredi
La Gomera takođe ima endemskih vrsta flore i faune, posebno džinovskog guštera iz La Gomere (Gallotia bravoana), guštera za kog se smatralo da je izumro do 1999. godine. Na platformi Valje Gran Rei (u prevodu: Velika kraljevska dolina) koja se nalazi na vrhu litice pod nazivom Risko de la Merika[5], je njihovo jedino poznato prirodno stanište i dom je centra za reprodukciju vrste, gde je već rođeno više od 300 guštera.[4]
Nacionalni park Garahonej uredi
Među svim prirodnim bogatstvima ostrva, izdvaja se lovorova šuma u Nacionalnom parku Garahonej. Šuma iz tercijarne ere koja je stara više od 66 miliona godina, gde ekstremna vlažnost i blage temperature znače da veliki broj drveća čuva svoje lišće tokom cele godine.[6] To je dovelo do toga da je Garahonej 1986. godine proglašen svetskom baštinom UNESKA. Njegovo ime potiče od romantične legende o Gari i Džoneju, 'Romeu i Juliji' na ostrvu. Više od 800.000 turista poseti skoro 4.000 hektara parka svake godine.[4]
Klima uredi
Klimu La Gomere karakteriše suptropska, blaga i vlažna klima, sa prijatnim temperaturama tokom cele godine. Ovo Kanarsko ostrvo, koje se nalazi u Atlantskom okeanu, ima veliku klimatsku raznolikost, pod uticajem reljefa i geografskog položaja.[7]
Generalno, klima La Gomere je topla i blaga, sa prosečnim temperaturama između 16 i 24°S. U primorskim predelima temperature su više, dok su u planinskim predelima, gde se nalazi Nacionalni park Garahonej, temperature niže i češće se javljaju magla i kiša.[7]
Najvažniji faktor u oblikovanju klime La Gomere je uticaj pasata, koji veći deo godine duvaju sa severoistoka. Ovi vetrovi donose vlažan vazduh sa mora i izazivaju stvaranje oblaka koji se gomilaju na vrhovima ostrva. Kao rezultat toga, visoka područja ostrva dobijaju više padavina od niskih područja, a stvaraju se mikroklima koja stvara značajne razlike u pejzažu.[7]
Kultura uredi
Jezik zvižduka uredi
Jezik zvižduka ostrva La Gomera na Kanarima, Silbo Gomero, replicira uobičajeni jezik ostrvaca (kastiljanski španski) sa zviždanjem. Prenošen vekovima od učitelja do učenika, to je jedini zviždani jezik na svetu koji je u potpunosti razvijen i koji se praktikuje u velikoj zajednici (više od 22.000 stanovnika). Jezik zvižduka zamenjuje svaki samoglasnik ili suglasnik zvukom zvižduka: dva različita zvižduka zamenjuju pet španskih samoglasnika, a postoje četiri zvižduka za suglasnike. Zvižduci se mogu razlikovati prema visini i da li su isprekidani ili kontinuirani. Silbo Gomero, koji se uči u školama od 1999. godine, razumeju skoro svi ostrvljani i praktikuje ga velika većina, posebno stariji i mladi. Takođe se koristi tokom svečanosti i ceremonija, uključujući verske prilike. Da bi se sprečilo da nestane kao i drugi zviždani jezici Kanarskih ostrva, važno je učiniti više za njegovo prenošenje i promovisati Silbo Gomero kao nematerijalnu kulturnu baštinu koju neguju stanovnici La Gomere i Kanarskih ostrva u celini.[8]
Galerija uredi
Reference uredi
- ^ a b v „Gobierno de Canarias”. www.gobiernodecanarias.org. Pristupljeno 2023-12-17.
- ^ a b „La Gomera | Spain, Map, & Facts | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). 2023-10-27. Pristupljeno 2023-12-18.
- ^ „Localización: La Gomera - Reserva de la Biosfera”. 31. 10. 2014.
- ^ a b v „Nature”. La Gomera (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-12-18.
- ^ „La Gomera: Reserva de la Biosfera”.
- ^ Brawn, R.C.; Brawn, D.A. (1995). Plants & Flowers of La Gomera. Discovery Walking Guides. ISBN 9781899554270.
- ^ a b v „Clima - La Gomera”. iLaGomera.net (na jeziku: španski). Pristupljeno 2023-12-18.
- ^ „UNESCO - Whistled language of the island of La Gomera (Canary Islands), the Silbo Gomero”. ich.unesco.org (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-12-18.
Literatura uredi
- Hilbers, D.; Woutersen, K. (2015) Canary Islands II Tenerife and la Gomera - Spain. Crossbill Guides.
- Carracedo, J.C.; Wiesmaier, S.;Troll V.R. (2014) The Geology of the Canary Islands. Dunedin Academic Press