Legat Milice Zorić i Rodoljuba Čolakovića
| Memorijalna galerija Petra Dobrovića | |
| Vrsta: | Državna ustanova |
| Osnovana: | 1980. |
| Sedište: | Rodoljuba Čolakovića 2 Dedinje Beograd  Srbija
|
| Direktor: | Marija Kolarić |
| Struktura: |
|
| Veb prezentacija | https://msub.org.rs/o-legatu-colakovic Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. maj 2021) |
Legat Milice Zorić i Rodoljuba Čolakovića jedna je od beogradskih galerija otvorena za javnost u decembru 1980. godine. Lagatom, Galerijom upravlja Muzej savremene umetnosti u Beogradu.[1] Na nastanak ovog legata veliku ulogu odigrao je Pavle Beljanski, koji je pored prisnog odnosa prema umetnicima, koji je nego-vao od samog početka svoje sakupljačke misije, svojim primerom vršio plemeniti uticaj da i njegovi prijatelji postanu darodavci. Njegovo blisko prijateljstvo sa Milicom Zorić i njenim suprugom Rodoljubom Čolakovićem svakako je imalo uticaja na njihovu odluku da tapiserije i vredna svedočanstva o njenom radu poklone Beogradu i Bijeljini, slično kao što su prethodno Milan Konjović, ili kasnije Ljubica Cuca Sokić, darivali dela svojim gradovima, Somboru i Beogradu.
Položaj i razmeštaj uredi
Legat Milice Zorić i Rodoljuba Čolakovića se nalazi se u ulici Rodoljuba Čolakovića 2 na Dedinju.[2]
Ovo nasleđe je zapravo galerija Muzeja savremene umetnosti. Sadrži nekoliko kolekcija, koje su raspoređene tako da se čuvaju u samoj galeriji, zatim u Muzeju savremene umetnosti i Muzeju primenjene umetnosti.
Život i karijera darodavaca uredi
Milica Zorić Čolaković (1909–1989) sa drugim legatarom Rodoljubom Čolakovićem venčala se između dva svetska rata u zatvoru. I dok je ratno vreme (Drugi svetski rat) Rodoljub proveo u skrivanju, ona je 1941. godine završava u logoru, gde je bila sve do 1944. godine, da bi od 1946. do smrti živeli u Beogradu, u Drajzerovom prolazu broj 2 (danas ulica Rodoljuba Čolagovića 2), koji je od 1975. godine njihov legat.[3]
Milica Zorić je nakon završetka Drugog svetskog rata otputovala u Pariz, gde je obišla veliku izložbu meksičke umetnosti, koja je najverovatnije motivisala da iza sebe ostavi oko dvesta tapiserija po kojima je pamtimo. Počevši od 1957. godine Milica, već u ozbiljnim godinama, predano i s velikim žarom bavila se ovim specifičnim umetničkim izrazom,čime je uspela da osvoji „jedinstveno mesto u istoriji jugoslovenskog modernizma”, kako to struka ocenjuje.[3]
Rodoljub Čolaković Roćko (Bijeljina, 7. jun 1900 — Beograd, 30. mart 1983), bio revolucionar i književnik, učesnik Španskog građanskog rata i Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik SFRJ i SR Bosne i Hercegovine, junak socijalističkog rada i narodni heroj Jugoslavije.
Zbog situacije koja je vladala u rukovodstvu KPJ i krize njenog položaja u Kominterni, iz Kominterne je stigao nalog da se Rodoljub Čolaković izbaci iz rukovodstva KPJ. Međutim, Tito je Čolakovića zadržao u rukovodstvu sve do marta 1938. godine.
Posle povlačenja iz političkog života, Čolaković se posvetio pisanju. U tom periodu je napisao i knjigu „Kuća oplakana“ u kome je opisao život, stradanje i borbu komunista u zatvorima Jugoslavije.
Posle oslobođenja Jugoslavije, vršio je odgovorne dužnosti u državnom i političkom životu Narodne Republike Bosne i Hercegovine i Federativne Narodne Republike Jugoslavije.
Umro je 30. marta 1983. godine u Beogradu i sahranjen je u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu.
Čolaković je intenzivno pratio umetničku scenu, kao i činjenicu da je bio ministar kulture i itekako zaslužio za otvaranje Muzeja savremene umetnosti u Beogradu 1965. godine. Išao je u pravcu savremene scene kojoj i sam pripada, pa je savim logično što je legat ova dva zaljubljenika umetnosti dana u sastavu Muzeja savremene umetnosti u Beogradu.
O Rodoljubovom Milicinom itrigantnom privatni životnom putu, koji su zajedno delila može se saznati posetom njihovom legatu, prepunom arhivske građe, ali i fotografija koje sada pred javnošću, upotpunjuju sliku miljea iz kojeg su legatari potekli i čime su se bavili.[3]
O Legatu uredi
Legat Milice Zorić i Rodoljuba Čolakovića osnovan je u zgradi koju su Milica Zorić i Rodoljub Čolaković poklonili gradu Beogradu.
- Svečano otvaranje legata 1980. godine
Legat je zvanično otvoren 11. decembra 1980. izložbama „Srpsko slikarstvo 1900-1920. iz kolekcije Muzeja savremene likovne umetnosti iz Beograda i „Umetnička dela iz zaostavštine Milice Zorić i Rodoljuba Čolakovića“. Na otvaranju legata tadašnji gradonačelnik Beograda Živorad Kovačević istakao je da je reč...
o potpuno novoj vrsti zaostavštine čiji cilj nije očuvanje autentične atmosfere privatna kuća i dokumentujte život donatora, otvoren za nove sadržaje, vrednosti i ideje, od studijske izložbe do okruglih stolova.[4]
- Smena zakupaca u zgradi legata i njeno zatvaranje
Tokom 1990-ih u vreme Miloševićeve tranzicije i tadašnje situacije u Muzeju savremene likovne umetnosti u Beogradu, zgrada Milice Zorić i Rodoljuba Čolakovića bila je u zakupu raznih stanara, čiji je nemar doveo do ozbiljne štete u prostoru, kao i do raznih neprofesionalnih preuređenja enterijera i eksterijera.
Lizing kompanija kontroverznog biznismen Darka Ašanina, Legat je pretvoren u restoran poluzatvorenog tipa sa kockanjem i bordelom. Ašanin je takođe ubijen u dvorištu te vile u oružanom obračunu 1997. godine, a njegova udovica je neko vreme nastavila posao.[5]
Nasleđe je zatvoreno 1998. godine, a novo rukovodstvo Muzeja savremene likovne umetnosti u Beogradu pokrenulo je tužbu 2001. godine, zahtevajući od stanara da se isele i zaveštanje vrate u osnovnu funkciju. Nakon dugotrajne parnice koja je okončana je 2004. godine u korist Muzeja savremene likovne umetnosti u Beogradu, započela je rekonstrukcija i adaptacija prostora.
- Ponovno otvaranje legata 2006.
Zaostavština Milice Zorić i Čolakovića svečano je otvorena 2006. godine, u okviru 47. Oktobarskog salona - projekta specifičnog za lokaciju jednog od najpoznatijih bugarskih umetnika Nedka Solakova, kome je stavljen na raspolaganje tada neprilagođeni i gotovo ispražnjeni prostor Legat.
Tokom rekonstrukcije zgrade na Ušću, ovaj prostor je jedno vreme funkcionisao kao mini muzej posvećen realizaciji različitih programa iz oblasti moderne i savremene umetnosti, dizajna, arhitekture i filma.[6]
- Obnova legata
Galerija je obnovljena 2010. godine, po arhitektonskim rešenjima Zorana Radojičića, jednog od autora rekonstruisane zgrade Jugoslovenskog dramskog pozorišta i dobitnika nagrade za arhitekturu „Novosti”, bivša porodična vila transformisana je u novi izložbeni prostor, pored kojeg su postavljeni ateljei za goste, umetnika i prostor za čuvanje umetničkih dela.[4]
Zbirke legata uredi
Legat uključuje sledeće zbirke:
- 92 dela najpoznatijih jugoslovenskih umetnika, Nadežde Petrović, Petra Dobrovića, Marka Čelebonović, Milana Konjovića, Zore Petrović, Petra Lubarda, Nedeljke Gvozdenovići, i drugih.
- kolekciju stilskog nameštaja,
- kolekciju orijentalnih tepiha,
- kolekciju predmeta od stakla i čelika, koja upotpunjuje ambijent enterijera.
Namena galerije uredi
Sama galerija prema postavljenom programu, ima za cilj da osvetli dela i ličnosti iz likovne umetnosti sa prostora bivše Jugoslavije, koja nije dovoljno naglašena u velikim retrospektivama i sintezama. To će uglavnom biti male studijske izložbe, izložbe sastavljene iz kolekcije Muzeja savremene umetnosti, gde će biti prikazani posebni mediji7crteži, grafike, fotografije itd. Jedini stalni eksponati galerije su desetak tapiserija donatora Milice Zorić.
Prizemlje i sprat delimično će služiti izlagačkoj aktivnosti, a u planu su i druga kulturna dešavanja.
Katalog uredi
Katalog kolekcije ove galerije objavljen je 1980. godine
Informacije za posetioce uredi
- Letnje radno vreme legata je: 14:00 —20:00
- Legat je zatvoren za javnost utorkom.
- Ulaz u Legat je besplatan.[2]
Vidi još uredi
Izvori uredi
- ^ „Znamenitosti Beograda - Galerija legat Milice Zorić i Rodoljuba Čolakovića | Belgrade Beat”. belgrade-beat.rs. Pristupljeno 2021-05-17.
- ^ a b „Lokacija Legat Čolaković”. www.msub.org.rs. Arhivirano iz originala 17. 05. 2021. g. Pristupljeno 2021-05-17.
- ^ a b v Dimitrijević, Milica. „Moderni simbolizam Milice Zorić”. Politika Online. Pristupljeno 2021-05-17.
- ^ a b „Otvorena Galerija-Legat M. Zorić i Čolakovića | SEEcult.org”. www.seecult.org. Pristupljeno 2021-05-18.
- ^ „NERASVETLJENI ZLOČINI: Darko Ašanin ubijen hicima iz snajpera!”. kurir.rs (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2021-05-18.
- ^ Tanjug. „U Legatu Čolaković sutra samostalna izložba Miodraga Krkobabića”. Blic.rs (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2021-05-17.
Literatura uredi
- V. Knežević, Teorija i praksa kritičke levice u jugoslovenskoj kulturi (jugoslovenska umetnost između dva svetska rata i revolucionarni društveni pokret), Interdisciplinarne studije, Teorija umetnosti i medija [doktorska disertacija], Univezitet umetnosti u Beogradu, 2019, 109.
- A. Mitrović i dr., Studenti Beogradskog univerziteta 1838–1941. Hronoligija političkog života, Univerzitetski odbor za proslavu 50 godina SKJ i SKOJ, Beograd, 1971
- Đ. Stanković, Studenti i Univerzitet: 1914–1954. Ogledi iz društvene istorije, Centar za savremenu istoriju jugoistočne Evrope, Beograd 2000.
Spoljašnje veze uredi
- O legatu Čolaković Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. maj 2021)
- Stratimirovići traže Legat Čolakovića - Politika onlajn
- Vikimpia - položaj legata