Lepenica (oblast)
Lepenica je srpska srednjovekovna župa i istorijska oblast koja obuhvata sliv reke Lepenice u šumadijskom delu Velikog Pomoravlja. Prvi put se pominje u Hilandarskoj povelji Stefana Nemanje (1198/1199), kao oblast koju je srpski veliki župan Stefan Nemanja (1168-1196) priključio svojoj državi, a isti podatak je ponovljen i u nešto kasnijoj Hilandarskoj povelji Stefana Nemanjića (1200/1202 ili 1207/1208). Lepenica je ostala u sastavu srpske države sve do konačnog osmanskog osvajanja 1459. godine.[1][2]
U crkvenom pogledu, župa Lepenica je nakon stvaranja Srpske arhiepiskopije sa sedištem u Žiči (1219) potpadala pod nadležnost središnje (arhiepiskopske) eparhije.[3]
Geografski položaj
urediOblast Lepenica zahvata sliv reke Lepenice, kao i sliv reke Rače. Najveću visinu dostiže na Crnom Vrhu, 919 metara i na Velikoj Božurovoj Glavici 732 metara. Prema Todoru Radivojeviću početkom XX veka prostirala se na 925,9 km² i zahvatala je 1,92 procenata celokupne površine Kraljevine Srbije sa 90 naselja. Od tih 90 naselja, 66 se nalaze u lepeničkom slivu, a 24 u račinom.[4]
Lepenica se nalazi u centralnom delu Srbije. Podjednako je udaljena i od Beograda i od Niša. Dobar geografski položaj uticao je na ekonomski razvitak Lepenice, ali je i bila meta osvajača.[4] U odnosu na početak XX veka oblast je pretrpela značajna promene. Zahvaljujuću urbanizaciji i širenja gradskih centara neka sela su se utopila u gradsko jezgro i nestala. Tako su sela Beloševac, Korićani, Ždraljica, Majnić, Mečkovac, Petrovac, Male Pčelice, Stanovo, Teveridž i Trmčište postali delovi Kragujevca. Sela Bare i Lukanje spojila su se u jedno pod nazivom Đurđevo. Račansko selo Guberevac promenilo je naziv u Borci, a Novi Adžibegovac u opštini Velika Plana se danas zove Novo Selo.[5]
Reference
uredi- ^ Blagojević 1996, str. 202-203.
- ^ Mišić 2014.
- ^ Škrivanić 1954, str. 164-165.
- ^ a b Todor Radivojević, Lepenica, naselja poreklo stanovništva, običaji, priredio Borislav Čeliković, Beograd 2010. str 15-19.
- ^ Todor Radivojević, Lepenica, naselja poreklo stanovništva, običaji, priredio Borislav Čeliković, Beograd 2010. str 774-775
Literatura
uredi- Blagojević, Miloš (1996). „Župa Reke i Dendra (Δένδρα) Jovana Kinama”. Zbornik radova Vizantološkog instituta. 35: 197—212.
- Mišić, Siniša (2014). Istorijska geografija srpskih zemalja od 6. do polovine 16. veka. Beograd: Magelan Pres.
- Škrivanić, Gavro A. (1954). „Žičko eparhisko vlastelinstvo”. Istoriski časopis. 4 (1952-1953): 147—172.
