Lilongve
Lilongve (engl. Lilongwe) je glavni grad Malavija i ima 674.448 stanovnika (2008).[2] U 2020. ta cifra je bila 1.122.000.[3] Nalazi se u centralnom regionu, na reci Lilongve, u blizini granice Malavija sa Mozambikom i Zambijom.[4]
| Lilongve engl. Lilongwe | |
|---|---|
 Lilongve
    | |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Malavi |
| Regija | Centralni region |
| Okrug | Lilongve |
| Osnovan | 1947. |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — 2018. | 989.318 |
| — gustina | 1.359,35 st./km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 13° 59′ 00″ J; 33° 47′ 19″ I / 13.983333° J; 33.788611° I |
| Aps. visina | 1050 m |
| Površina | 727,79 km2 |
  Lilongve Lilongve na karti Malavija | |
| Ostali podaci | |
| Gradonačelnik | Julijana Kaduva[1] |
Grad je počeo kao malo selo na obalama reke Lilongve, da bi postao britanski kolonijalni administrativni centar početkom 20. veka. Zahvaljujući lokaciji na glavnom putu sever-jug kroz zemlju i putu za Severnu Rodeziju (današnja Zambija), Lilongve je postao drugi najveći grad Malavija. Godine 1974, Lilongve je postao glavni grad Malavija umesto mesta Zomba. Lilongve je sada politički centar države, ali najveći grad i ekonomski centar je Blantir.
U poređenju sa drugim afričkim glavnim gradovima, Lilongve je politički stabilan, siguran i miran. Mnogi Evropljani žive u njemu i mnoge međunarodne organizacije za pomoć i međunarodne korporacije rade iz njega. Međutim, većina malavijskih stanovnika Lilongvea žive sa samo nekoliko dolara dnevno i mnogi su nezaposleni. Procenjeno je da je 20% stanovništva HIV pozitivno.
Tokom kišne sezone, od oktobra do aprila, grad je blatnjav, vlažan i topao. Tokom ostalih meseci Lilongve je suv i prašnjav. Jun i juli su posebno hladni i vetroviti.
Geografija uredi
Ovaj odeljak bi trebalo proširiti. Možete pomoći dodavanjem sadržaja. |
Klima uredi
Lilongve karakteriše vlažna suptropska klima (Kepen: Cwa) koja se graniči sa suptropskom planinskom klimom (Kepen: Cwb), sa prijatno toplim letima i blagim zimama. Zbog nadmorske visine, temperature su niže nego što bi se očekivalo za grad koji se nalazi u tropima. Lilongve ima kratku sezonu monsuna koja traje od decembra do marta, dugu suvu zimu koja pokriva april do avgusta i toplo leto koje traje od septembra do novembra. Međutim, grad doživljava jake pljuskove tokom monsuna, kada prima oko 200 mm (7,9 in) kiše mesečno tokom najvlažnijih meseci
| Klima Lilongva (ekstremi 1981–sadašnjost) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pokazatelj \ Mesec | Jan. | Feb. | Mar. | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | God. |
| Apsolutni maksimum, °C (°F) | 32,5 (90,5) |
31,2 (88,2) |
30,2 (86,4) |
30,5 (86,9) |
31,5 (88,7) |
28,0 (82,4) |
29,2 (84,6) |
29,5 (85,1) |
33,1 (91,6) |
34,5 (94,1) |
34,2 (93,6) |
32,4 (90,3) |
34,5 (94,1) |
| Maksimum, °C (°F) | 24,8 (76,6) |
24,9 (76,8) |
24,7 (76,5) |
24,7 (76,5) |
23,2 (73,8) |
22,0 (71,6) |
21,4 (70,5) |
22,6 (72,7) |
25,9 (78,6) |
27,4 (81,3) |
27,3 (81,1) |
25,6 (78,1) |
24,6 (76,3) |
| Prosek, °C (°F) | 21,2 (70,2) |
21,1 (70) |
21,1 (70) |
20,2 (68,4) |
18,3 (64,9) |
16,2 (61,2) |
16,1 (61) |
17,3 (63,1) |
20,6 (69,1) |
22,4 (72,3) |
22,9 (73,2) |
21,8 (71,2) |
19,8 (67,6) |
| Minimum, °C (°F) | 18,2 (64,8) |
17,7 (63,9) |
17,3 (63,1) |
15,8 (60,4) |
13,1 (55,6) |
10,1 (50,2) |
9,9 (49,8) |
11,1 (52) |
13,8 (56,8) |
16,8 (62,2) |
18,5 (65,3) |
18,3 (64,9) |
15,1 (59,2) |
| Apsolutni minimum, °C (°F) | 11,8 (53,2) |
11,7 (53,1) |
11,3 (52,3) |
8,1 (46,6) |
3,0 (37,4) |
0,5 (32,9) |
0,1 (32,2) |
1,4 (34,5) |
5,1 (41,2) |
7,9 (46,2) |
10,0 (50) |
11,8 (53,2) |
0,1 (32,2) |
| Količina padavina, mm (in) | 223 (8,78) |
187 (7,36) |
128 (5,04) |
44 (1,73) |
12 (0,47) |
1 (0,04) |
0 (0) |
0 (0) |
1 (0,04) |
10 (0,39) |
63 (2,48) |
199 (7,83) |
869 (34,21) |
| Dani sa padavinama (≥ 0.1 mm) | 18 | 16 | 15 | 8 | 4 | 1 | 1 | 1 | 0 | 2 | 8 | 17 | 91 |
| Relativna vlažnost, % | 83 | 83 | 82 | 78 | 74 | 69 | 65 | 60 | 52 | 53 | 62 | 78 | 69 |
| Sunčani sati — mesečni prosek | 136,4 | 144,1 | 170,5 | 213,0 | 263,5 | 243,0 | 241,8 | 263,5 | 294,0 | 282,1 | 234,0 | 139,5 | 2.625,4 |
| Sunčani sati — dnevni prosek | 4,4 | 5,1 | 5,5 | 7,1 | 8,5 | 8,1 | 7,8 | 8,5 | 9,8 | 9,1 | 7,8 | 4,5 | 7,2 |
| Izvor #1: Deutscher Wetterdienst[5] | |||||||||||||
| Izvor #2: Meteo Climat (record highs and lows)[6] | |||||||||||||
Istorija uredi
Lilongve je prvi uspostavio kao utvđenje lokalni vođa Njeva 1902. godine.[7] Administrativni centar postaje 1904. godine.[8] Tokom 1920-ih, njegova lokacija na spoju nekoliko glavnih puteva povećala je njegov značaj kao poljoprivrednog tržišnog centra za plodnu visoravan Centralnog regiona.[9]
Kao trgovačko mesto, Lilongve je zvanično priznat kao grad 1947. godine.[10] Nakon sticanja nezavisnosti, sve više se razvijao u važan trgovački centar u centralnom regionu Malavija.
Godine 1965, prvi predsednik Malavija, Hejstings Kamuzu Banda, izabrao ga je kao tačku ekonomskog rasta za severni i centralni Malavi.[2]
Lilongve je postao glavni grad Malavija 1975. godine, zamenivši prethodni glavni grad, Zombu.[9][11] Poslednje vladine kancelarije su premeštene u Lilongve 2005. godine.[12]
Razvojni projekti tokom 1970-ih i 1980-ih uključivali su izgradnju međunarodnog aerodroma Lilongve, koji opslužuje grad; železničke veze sa Salimom na istoku i zambijskom granicom na zapadu; industrijska područja u severnom delu grada; i poljoprivredni program za plodne duvanske zemlje visoravni Centralnog regiona.[2] Stanovništvo Lilongva nastavlja da doživljava brz rast. Stanovništvo grada se brzo povećava, sa godišnjom stopom rasta od 4,3%.[4]
Stanovništvo uredi
Ovaj odeljak bi trebalo proširiti. Možete pomoći dodavanjem sadržaja. |
| Godina |
|---|
| Stanovništvo |
Privreda uredi
Ovaj odeljak bi trebalo proširiti. Možete pomoći dodavanjem sadržaja. |
Saobraćaj uredi
Aerodrom uredi
Međunarodni aerodrom Kamuzu (LLW) nalazi se severno od grada, otprilike 7 kilometara od centra grada (Centralni poslovni okrug). Međunarodni aerodrom Kamuzu je najstariji aerodrom u zemlji.[13]
Autobusi uredi
Postoje redovne autobuske linije od Lilongva do Blantajra, Zombe, Kasungua i Mzuzua.[14] Međunarodni autobusi za Južnu Afriku, Zambiju i Tanzaniju su dostupni svakodnevno.
Primarna putna mreža se sastoji od ose sever–jug (M1), unutrašnjeg prstena, spoljašnjeg prstena, koridora Nakala (deo zapadne obilaznice), radijalnih puteva i pristupnog puta Međunarodnom aerodromu Kamuzu (KIA). Unutrašnji kružni put povezuje se sa M1 i drugim glavnim putevima koji opslužuju velike akumulirane komercijalne/administrativne oblasti u centralnim poslovnim okruzima (CBD). Spoljni obilazni put služi saobraćaju koji se odnosi na industriju i omogućava izbegavanje prolaska kroz glavnu naseljenu oblast grada.[15]
Železnica uredi
Do Lilongve postoji železnička linija. Na zapadu željeznička linija Sena ide prema Zambiji, a na istoku željeznička linija ona vodi do Salime.[16]
Partnerski gradovi uredi
Reference uredi
- ^ „Malawi Mayoral polls: MCP's Bikoko elected mayor for Lilongwe City Council, promises forensic audit for past three financial years”. MaraviPost. 6. 1. 2017.
- ^ a b v „Lilongwe | national capital, Malawi”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 14. 6. 2019.
- ^ „Lilongwe, Malawi Population (2020) - Population Stat”. populationstat.com. Pristupljeno 5. 4. 2020.
- ^ a b „Regional and Technical Cooperation Division Malawi” (PDF).
- ^ „Klimatafel von Lilongwe (Int. Flugh. Kamuzu) / Malawi” (PDF). Baseline climate means (1961-1990) from stations all over the world (na jeziku: nemački). Deutscher Wetterdienst. Pristupljeno 10. 8. 2016.
- ^ „Station Lilongwe” (na jeziku: francuski). Météo Climat. Pristupljeno 14. 10. 2016.
- ^ Kalinga, Owen J. M. (2012). Historical Dictionary of Malawi. Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-5961-6.
- ^ Britannica, Lilongwe, britannica.com, USA, accessed on 30 June 2019
- ^ a b Roman Adrian Cybriwsky, Capital Cities around the World: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture, ABC-CLIO, USA, 2013, p. 156
- ^ „Lilongwe”. expertafrica.com.
- ^ „Lilongwe | Malawi | Expert Africa”. www.expertafrica.com. Pristupljeno 14. 6. 2019.
- ^ „Malawi Reports: Urban Profiles of Blantyre, Lilongwe, Mzuzu and Zomba”. UrbanAfrica.Net. Arhivirano iz originala 21. 12. 2019. g. Pristupljeno 11. 02. 2023.
- ^ „(LLW) Lilongwe International Airport”. flightstats.com. Arhivirano iz originala 24. 9. 2015. g. Pristupljeno 28. 1. 2015.
- ^ „Getting there & away”. Lilongwe. Lonely Planet. Pristupljeno 7. 5. 2013.
- ^ „The Urban Structure Plan of Lilongwe City” (PDF). Ministry of Lands, Housing & Urban Development, Republic of Malawi. 17. 6. 2013. Arhivirano iz originala (PDF) 15. 12. 2017. g. Pristupljeno 16. 9. 2019.
- ^ „(Malawi Rail Map)” (PDF). Railroad Development Corporation. Arhivirano iz originala (PDF) 24. 9. 2015. g. Pristupljeno 24. 9. 2014.
- ^ „Taipei City Council”. tcc.gov.tw. Arhivirano iz originala 23. 10. 2016. g. Pristupljeno 11. 02. 2023.
- ^ „Zambia: Lusaka, Lilongwe Cities Twin”. 20. 8. 2004. Pristupljeno 1. 4. 2018 — preko AllAfrica.
Literatura uredi
- Gerke, W. J. C.; Viljoen, Charl J. (1968). Master Plan for Lilongwe the Capital City of Malawi. Johannesburg: Swan Publishing. OCLC 249748486..
- „World Economic Outlook Database, April 2019”. IMF.org. International Monetary Fund. Pristupljeno 29. 9. 2019.
- „World Bank Country and Lending Groups”. datahelpdesk.worldbank.org. World Bank. Pristupljeno 29. 9. 2019.
- „World Economic Outlook Database, October 2019”. IMF.org. International Monetary Fund. Pristupljeno 22. 1. 2020.
- „Global Economic Prospects, January 2020 : Slow Growth, Policy Challenges” (PDF). openknowledge.worldbank.org. World Bank. str. 147. Pristupljeno 22. 1. 2020.
- „Poverty headcount ratio at national poverty lines (% of population) - Malawi”. data.worldbank.org. World Bank. Pristupljeno 5. 2. 2020.
- „Poverty headcount ratio at $1.90 a day (2011 PPP) (% of population) - Malawi”. data.worldbank.org. World Bank. Pristupljeno 5. 2. 2020.
- „GINI index (World Bank estimate) - Malawi”. data.worldbank.org. World Bank. Pristupljeno 5. 2. 2020.
- „Human Development Index (HDI)”. hdr.undp.org. HDRO (Human Development Report Office) United Nations Development Programme. Pristupljeno 11. 12. 2019.
- „Inequality-adjusted Human Development Index (IHDI)”. hdr.undp.org. HDRO (Human Development Report Office) United Nations Development Programme. Pristupljeno 11. 12. 2019.
- „Labor force, total - Malawi”. data.worldbank.org. World Bank & ILO. Pristupljeno 5. 2. 2020.
- „Employment to population ratio, 15+, total (%) (national estimate) - Malawi”. data.worldbank.org. World Bank. Pristupljeno 5. 2. 2020.
- African Economic Outlook. African Development Bank, Organisation for Economic Cooperation and Development and United Nations Development Programme. 2014.
