Википедија

Luksemburgizam

Luksemburgizam (engl. Luxemburgism) je posebna teorija revolucionarnog marksizma i revolucionarnog demokratskog socijalizma koju je zagovarala Roza Luksemburg.

Crvena zastava, simbol pokreta socijalne pravde i socijalizma

Nakon eksperimentalne Oktobarske revolucije u Rusiji 1917. godine, koja je u demokratski izabranim telima uključivala različite klubove mišljenja (u čemu je najuzornije iskustvo imala Pariska komuna), već tokom 1918. godine isključivanjem iz izabranih tela osoba drugih klubova mišljenja, boljševički klub je odlučio da monopolizuje vlast i razvija jednopartijski državni kapitalizam u nerazvijenoj i agrarnoj Rusiji tog vremena, sa preko 80 posto seljačkog stanovništva, ali pod iskrivljenom upotrebom pojmova antikapitalizma.[1]

Boljševici predvođeni V. I. Lenjinom monopolizujući vlast u Rusiji su time stvorili novu zasebnu teoriju i praksu unutar radničkog pokreta, nazvanu lenjinizam ili marksizam-lenjinizam, što je jedno vreme bio i potpuno dominantan pravac u svetskom radničkom pokretu.[2]

Postulate su temeljili na svojoj interpretaciji Marksovih i Engelsovih teorija, prilagođavajući ih nerazvijenoj, zaostaloj, agrarnoj, polufeudalnoj Rusiji tog vremena, koja je navikla na despotizam kao način vladanja i odnošenja u društvu. Tako je napravljena proizvoljna razlika između pojmova „socijalizam“ ili „komunizam“ koju je učinio Lenjin 1917. godine kako bi opravdao boljševički projekat državnog kapitalizma u nerazvijenoj zemlji, pa je razdvojio pojam „socijalizam“ koji je nazvao prvom fazom i pojam „komunizam“ koji je nazvao višom fazom, iako su pojmovi „socijalizam“ ili „komunizam“ do tada označavali jedan te isti sistem i koristili se sinonimno i alternativno, a prva ili prelazna faza nije niti poseban sistem, niti posebno uređenje koje bi trebalo imati poseban naziv.[3]

Boljševizam je monopolizovanjem vlasti, isključivanjem iz izabranih tela osoba drugih klubova mišljenja i stavljanjem u ilegalu njihovog delovanja odstupio od nekih načela o kojima je, pored mnogih drugih, naročito govorila Roza Luksemburg, koja je kritikovala politiku boljševizma, kao izvitoperenje radničke revolucije, zato što radnička revolucija podrazumeva demokratska tela.[4][5]

Luksemburgova se zalagala za demokratiju i nužnost revolucije. Ideja demokratije koju Stanley Aronowitz naziva „generalizovanom demokratijom u neartikulisanom obliku“ zapravo umanjuje ulogu partije, ali je u stvari vrlo slično gledištima Karla Marksa („Emancipaciju radničke klase mora osvojiti sama radnička klasa“). Luksemburgova je u svojim spisima o ruskoj revoluciji i Sovjetskom Savezu pojasnila svoje poglede o demokratiji. Luksemburgova je rano napala nedemokratske tendencije prisutne u ruskoj revoluciji:[6]

„Bez opštih izbora, nesputane slobode štampe i zborovanja, slobodne borbe mišljenja, izumire život u svakoj javnoj instituciji, postaje prividnim životom u kojem jedinim delatnim elementom ostaje birokratija. Javni život se polako uspavljuje, nekoliko tuceta partijskih vođa neiscrpne energije i bezgraničnog idealizma diriguje i vlada, pod njima u stvarnosti upravlja desetak istaknutih glava, i od vremena do vremena poziva se na sastanke elita radništva da bi aplaudirala govorima vođa, jednoglasno prihvatila predložene rezolucije, u osnovu dakle gazdovanje klike - svakako diktatura, ali ne diktatura proletarijata nego diktatura šačice političara, tj. diktatura u građanskom smislu, u smislu vladavine jakobinaca (pomicanje kongresa saveta od tri na šest meseci!). Pa i više: u takvom stanju javni život mora podivljati: atentati, streljanja talaca itd.“

Roza Luksemburg je razvila posebnu teoriju „revolucionarnog marksizma“ i „revolucionarnog demokratskog socijalizma“ nazvanu luksemburgizam, te se zalagala za „revolucionarnu socijalističku demokratiju“:[6]

„Sloboda samo za pristalice vlasti, samo za članove jedne partije - bili oni ma kako brojni - nije sloboda. Sloboda je uvek samo sloboda onoga koji misli drugačije. Ne zbog fanatizma „pravednosti“, nego zbog toga što se u toj biti iscrpljuje sve što je poučno, blagotvorno, što očišćuje u političkoj slobodi, i efekat te biti izostaje, ako „sloboda“ postane privilegija.“

„Istorijska zadaća proletarijata je, kada dospe na vlast, da umesto građanske demokratije stvori socijalističku demokratiju, ne da ukloni svaku demokratiju. Ali socijalistička demokratija ne počinje tek u obećanoj zemlji kada je stvorena podloga socijalističke ekonomije, kao gotov božićni poklon dobrom narodu koji je u međuvremenu verno podržavao šačicu socijalističkih diktatora. Socijalistička demokratija počinje istovremeno sa rušenjem klasne vladavine i izgradnjom socijalizma. Ona počinje sa trenutkom osvajanja vlasti od strane socijalističke partije. Ona nije ništa drugo nego diktatura proletarijata.“

Kada je revolucija izbila i u Nemačkoj, u novembru 1918. godine, Roza Luksemburg je odmah počela da agituje za socijalnu revoluciju:[7][8]

„Ukidanje vladavine kapitala, ostvarivanje socijalističkog društvenog reda — ovo, i ništa manje, je istorijska tema trenutne revolucije. Ovo je veliki poduhvat, i neće biti ispunjen za tren oka prostim izdavanjem nekoliko dekreta odozgo. Samo kroz svesnu akciju radničkih masa u gradu i selu, ovo se može ostvariti, samo kroz najvišu intelektualnu zrelost ljudi i neiscrpni idealizam se ovaj cilj može sprovesti kroz sve oluje bezbedno do luke.“

„Socijalna revolucija zahteva da je vlast u rukama masa, u rukama radničkih i vojničkih saveta. Ovo je program revolucije. Dug je, međutim, put od vojnika — od „čuvara reakcije“ — do revolucionarnog proletera.“

Socijalna revolucija podrazumeva demokratska tela u koja mogu biti izabrane osobe različitih klubova mišljenja, kao u uzornoj Pariskoj komuni, koju su hvalili Karl Marks i Fridrih Engels nazivajući je „konačno pronađenim oblikom oslobođenja radničke klase“ i „diktaturom proletarijata“, što je u stvari samo simbolički pojam kojim se označava demokratizacija društva i demokratska radnička vlast direktno podređena masama, radi korenite promene sistema.

Članovi Pariske komune, izabrani u predstavničko telo od naroda u svom su delovanju bili neprekidno pod kontrolom samog naroda. Njihov se rad stavlja na diskusiju i mogli su biti opozvani svakog trenutka. Oni su izabrani od naroda i za narod. To je direktna demokratija, koja se zasniva na aktivnom učestvovanju masa u vlasti. Kadrovski sastav izabranog predstavničkog tela, tj. Saveta je u svojoj suštini bio revolucionaran. Među prisutnim revolucionarnim strujama tu su bili anarhisti i socijalisti, blankisti i slobodarski republikanci. Pariska komuna je neprestano slavljena među anarhistima i marksistima sve do današnjih dana, dobrim delom baš zbog te različitosti orijentacija, zbog uspešne saradnje među raznim revolucionarnim grupama, zbog visokog stepena samoupravljanja proizvođača i stvaralaca, te raspuštanja stajaće vojske i represivnih elemenata.[9][10]

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ Howard, M. C.; King, J. E. (2001). "'State Capitalism' in the Soviet Union"
  2. ^ Suny, Ronald Grigor (1998). The Soviet Experiment. London: Oxford University Press. p. 57. ISBN 978-0-19-508105-3.
  3. ^ Steele, David (1992). From Marx to Mises: Post-Capitalist Society and the Challenge of Economic Calculation. Open Court Publishing Company. pp. 44–45. ISBN 978-0-87548-449-5. By 1888, the term 'socialism' was in general use among Marxists, who had dropped 'communism', now considered an old fashioned term meaning the same as 'socialism'. [...] At the turn of the century, Marxists called themselves socialists. [...] The definition of socialism and communism as successive stages was introduced into Marxist theory by Lenin in 1917 [...], the new distinction was helpful to Lenin in defending his party against the traditional Marxist criticism that Russia was too backward for a socialist revolution.
  4. ^ "The Nationalities Question in the Russian Revolution (Rosa Luxemburg, 1918)". Libcom.org. 11 July 2006.
  5. ^ "The rise of state capitalism". The Economist. 21 January 2012.
  6. ^ a b https://www.marxists.org/archive/luxemburg/1918/russian-revolution/
  7. ^ Luxemburg, Rosa. The Historic Responsibility. GW 4.
  8. ^ The Beginning. Collected Works. Vol. 4.
  9. ^ Marks življi nego ikad
  10. ^ Goran Markovic: Socijalizam — duh proslosti?

Литература uredi

  • Aronowitz, Stanley. "Postmodernism and Politics." Social Text, No. 21: Universal Abandon? The Politics of Postmodernism (1989), pp. 46–62.
  • LeBlanc, Paul (1993). Lenin and the Revolutionary Party. Prometheus Books. ISDN 157392427X. 

Spoljašnje veze uredi

 
Luksemburgizam na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Луксембургизам&oldid=27558367”