Manastir Jošanica

Manastir Jošanica
Manastir Jošanica
	Manastir Jošanica
Opšte informacije
Mesto	Jošanički Prnjavor
Opština	Jagodina
Država	Srbija
Koordinate	43° 58′ 33.83″ N 21° 8′ 28.28″ E / 43.9760639° S; 21.1411889° I
	Manastir Jošanica Manastir Jošanica na karti Srbije
Vreme nastanka	14. vek
Tip kulturnog dobra	Spomenik kulture od velikog značaja
Nadležna ustanova za zaštitu	Zavod za zaštitu spomenika kulture Kragujevac

Manastir Jošanica pripada eparhiji šumadijskoj Srpske pravoslavne crkve, potiče iz doba kneza Lazara (14. vek) i predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od velikog značaja.

Položaj i prošlost uredi

Smešten je u klisuri istoimene rečice u podnožju planine Crni vrh, u blizini sela Jošanički Prnjavor^[1], oko 10 km od Jagodine. Manastirski hram posvećen je svetom Nikoli.

Tokom svog postojanja više puta je rušen i iznova obnavljan. Njegova istorija može se pratiti tek od XVII veka^[1]. Osmanlije su ga spalili krajem XVII veka. Velikim naporima jeromonaha Aksentija Teodorovića, sveštenika Jovana Popovića i knezova Dobrosava i Boška manastir je obnovljen 1786. godine. Kako se manastir nalazio u blizini Carigradskog druma U vreme Austrijsko-turskog rata, u Srbiji Kočine krajine, početkom 1788. kapetan Koča Anđelković, kao jedan od vođa ustanka, svoj glavni štab je smestio u Jošanicu. Na proleće 1788. u jošaničkoj klisuri došlo je do okršaja između turske vojske i ustanika. Kada se Koča povukao u dubinu crnovrškog podgora, Turci su upali u manastir i zapalili ga. U protivnapadu Koča je uspeo da povrati manastir, ali se kasnije istog leta, sklonio iz Srbije, pa su Turci Jošanicu još jednom poharali i zapalili. Po završetku rata, nakon Svištovskog mira 1791. godine, počela je njegova obnova. Obnovitelji manastira, iguman Aleksije i protopop Jovan Popović, kao i jošanički duhovnik Gligorije su učestvovali u borbama Kočine krajine.

Manastir je ponovo stradao tokom Prvog srpskog ustanka. Tokom Drugog srpskog ustanka u Jošanici su se sastali (1815) knez Miloš i Mitropolit beogradski Melentije sa velikim vezirom Marašli Ali-pašom radi dogovora o miru. Zbog udela u oslobodilačim ratovima, knez Miloš je ovom manastiru 1832. godine poklonio tri zvona.

Godine 1851. manastir je obnovljen i dograđena je priprata, a 1885, obnovljeni su manastirski konaci. U srpsko-turskom ratu 1876/77. godine, u konacima je bila bolnica.

Manastirska crkva uredi

Manastirska crkva je građena u moravskom stilu. Osnova je jednobrodna i izdužena sa glavnim kubetom. Malo kube nalazi se iznad pronaosa. Zasvedena je poluobličasim svodom. Zbog dotrajalosti priprata je srušena 1946. godine.

U kompleksu manastira posebno mesto pripada porodičnoj grobnici kneza Miloja Teodorovića, vojvode levačkog, koji je predvodio ustanike jagodinskog i beličkog kraja u oba srpska ustanka 1804—1815. Takođe, u manastiru postoji i spomenik srpskim ratnicima iz ratova 1912—1918, na kome su uklesani stihovi Vojislava Ilića Mlađeg.

Manastir Jošanica je generalno obnovljen od (1960—1970) u vreme igumana Hristifora Obradovića i episkopa šumadijskog Valerijana Stefanovića.

Galerija uredi

grob Miloja Todorovića

Vidi još uredi

Spisak manastira Srpske pravoslavne crkve

Reference uredi

^ ^a ^b Spomenici kulture: Manastir Jošanica, Pristupljeno 13. februar 2013.

Literatura uredi

M. Đ. Milićević, Kneževina Srbija, Beograd 1876, 182—183.
J. Vujić, Putešešestvije po Serbiji I, Beograd 1902, 131.
S. Mijatović, Belica, Srpski etnološki zbornik LIX, Beograd 1949, 127—128.
V. Petković, Pregled crkvenih spomenika kroz povesnicu srpskog naroda, Beograd 1950, 136.
V. Korać-N. Petrović, Manastir Jošanica, Arheološki spomenici i nalazišta II, Beograd 1956, 162—163.
D. Dačić, Manastir Jošanica, Glasnik, službeni list SPC, 1958, 28.
P. Pajkić, O istoriji manastira Jošanice, Saopštenja IX, Beograd 1970, 117—118.
R. Prokić, Konzervatorsko-restauratorski radovi na arhitekturi crkve manastira Jošanice, Saopštenja IX, Beograd 1970, 119—128.
R. Nikolić, Prilog proučavanju živopisa manastira Jošanice, Saopštenja IX, Beograd 1970, 129—143.
R. Gašić, Konzervacija živopisa manastira Jošanice, Saopštenja IX, Beograd 1970, 145—147.
D. Kašić, Crkve u kruševačkom kraju do Prvog srpskog ustanka, Kruševac kroz vekove, Kruševac 1972, 99.
V. J. Đurić, Vizantijske freske u Jugoslaviji, Beograd 1975, 98, 224, slika 105.
P. Pajkić, Neki problemi rekonstrukcije spomenika u Šumadiji i Pomoravlju, Zbornik zaštite spomenika kulture, knj. XXVI—XXVII, Beograd 1980, 27.
Amfilohije (Radović), jeromonah, Sinaiti i njihov značaj u životu Srbije XIV i XV veka, Spomenica o šestoj stogodišnjici manastira Ravanice, Beograd 1981, 125.
Zirojević, Olga (1984). Crkve i manastiri na području Pećke patrijaršije do 1683. godine. Beograd: Istorijski institut, Narodna knjiga.
E. Radulović, Skupina moravskih spomenika bez bočnih kohni, Kruševački zbornik 4, Kruševac 1988/89, 52-54.
B. Cvetković, Prilog najstarijoj istoriji manastira Jošanice, Zograf 24, Beograd 1995, 70-77.
V. Ristić, Moravska arhitektura, Kruševac 1996, 13, 96, 110, 160, 175, 176, 178, 181, 216.
P. Pajkić, Opis manastira Eparhije šumadijske, Srpska pravoslavna eparhija šumadijska 1947—1997, Šematizam, Kragujevac 1997, 191—197.
R. Prokić, Posebnost arhitekture crkve Svetog Nikole manastira Jošanice, Srpska pravoslavna eparhija šumadijska 1999, Šematizam, Kragujevac 2000, 149—153.
S. Petković, Životi pustinjaka u slikarstvu manastira Jošanice s kraja XIV veka, Kalendar Crkva za 2000. godinu, Beograd, 77-83.

Spoljašnje veze uredi

[споменици-1] Spomenici kulture: Manastir Jošanica, Pristupljeno 13. februar 2013.

[1]