Mark Rotko
Mark Rotko (engl. Mark Rothko, let. Marks Rotko), pravo ime Markus Rotkovič (rus. Маркус Яковлевич Роткович; Daugavpils, 25. septembar 1903 — Njujork, 25. februar 1970) bio je američki slikar jevrejskog porekla, rodom iz zapadne Rusije, danas Letonije.[1] Pripadao je slikarskom pravcu apstraktnog ekspresionizma.
| Mark Rotko | |
|---|---|
 Mark Rotko 1949. godine | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 25. septembar 1903. |
| Mesto rođenja | Daugavpils, Ruska Imperija, danas Letonija |
| Datum smrti | 25. februar 1970. (66 god.) |
| Mesto smrti | Njujork, SAD |
| Umetnički rad | |
| Pravac | apstraktni ekspresionizam |
Biografija
urediRođen je 1903. kao četvrto dete u porodici jevrejskih apotekara. Već 1913. porodica se preselila u SAD (Portland u državi Oregon) da bi izbegli progone u Evropi. Markus je studirao u Njujorku na Univerzitetu Jejl. Januara 1940. promenio je prezime u Rotko.[2]
U prvo vreme na njega su uticali umetnici nadrealizma, a u njegovom delu vidljiv je i uticaj Anrija Matisa. Rotko je posebno poznat po svojim velikim slikama u ulju sa monohromatskim površinama koje se pretapaju.[3] Neke od ovih slika su više od 3 metra. Mark Rotko je retko davao komentare o svojim delima, naročito posle 1950. Govorio je da: „Slike moraju da budu tajanstvene“.[4]
Rotko je izvršio samoubistvo u svom ateljeu 1970.
Detinjstvo
urediMark Rotko je rođen u Daugavpilsu, Letonija (tada u Ruskom carstvu). Njegov otac, Jakob (Jakov) Rotkovič, bio je farmaceut i intelektualac koji je svojoj deci u početku pružao sekularno i političko, umesto verskog vaspitanja. Prema Rotku, njegov marksistički nastrojeni otac bio je „nasilno antireligiozan”.[5] U okruženju u kojem su Jevreje često okrivljivani za mnoga zla koja su zadesila Rusiju, Rotovo rano detinjstvo bilo je nagrđeno strahovanjem.[6]
Uprkos skromnim prihodima Jakova Rotkoviča, porodica je bila visoko obrazovana („Bili smo čitalačka porodica“, priseća se Rotkova sestra),[7] a Rotko je govorio litvanski jidiš (litviški), hebrejski i ruski.[8] Sledeći očev povratak u ortodoksni judaizam tokom svoje mladosti, Rotko, najmlađi od četvoro braće i sestara, sa pet godina je poslat u čeder, gde je studirao Talmud, iako su njegova starija braća i sestre bili obrazovani u sistemu javnih škola.[9]
Migracija iz Rusije u SAD
urediIz bojazni da će njegovi stariji sinovi biti regrutovani u Carsku rusku vojsku, Jakob Rotkovič je emigrirao iz Rusije u Sjedinjene Države. Mark je ostao u Rusiji sa majkom i starijom sestrom Sonjom. Oni su stigli kao imigranti, na ostrvo Elis, krajem 1913. Odatle su prešli zemlju, da bi se pridružili Jakobu i starijoj braći, u Portlandu, Oregon. Jakobova smrt, nekoliko meseci kasnije, od raka debelog creva,[5] ostavila je porodicu bez ekonomske podrške. Sonja je radila kao blagajnica, dok je Markus radio u jednom od ujakovih skladišta, prodavajući novine zaposlenima.[10] Smrt njegovog oca takođe je navela Rotka da raskine veze sa religijom. Nakon što je skoro godinu dana oplakivao očevu smrt u lokalnoj sinagogi, zarekao se da više nikada neće kročiti u nju.[5]
Rotko je započeo školu u Sjedinjenim Državama 1913. godine, brzo napredujući od trećeg do petog razreda. U junu 1921. godine završio je srednju školu, sa odličnim uspehom, u srednjoj školi Linkoln u Portlandu, Oregon, sa 17 godina.[11]
Odrastajući u okruženju radikalnih radničkih sastanaka, Rotko je prisustvovao sastancima IWW-a, uključujući anarhiste kao što su Bil Hejvud i Ema Goldman, gde je razvio snažne govorničke veštine koje je kasnije koristio u odbrani nadrealizma. Čuo je Emu Goldman kako govori na jednom od njenih aktivističkih predavanja po Zapadnoj obali.[12] S početkom Ruske revolucije, Rotko je organizovao debate o tome. Uprkos represivnoj političkoj atmosferi, on je želeo da postane sindikalni organizator.
Rotko je dobio stipendiju za Jejl. Na kraju prve godine studija 1922. stipendija nije obnovljena i radio je kao konobar i dostavljač kako bi podržavao svoje studije. On je smatrao da je Jejl elitističko i rasističko okruženje. Rotko i njegov prijatelj, Aron Direktor, pokrenuli su satirični časopis The Yale Saturday Evening Pest, koji je isticao uštogljen, buržoaski ton škole.[13] Rotko je bio više autodidaktan nego vredan učenik: „Jedan od njegovih kolega se seća da jedva da je učio, ali da je bio halapljiv čitač.“[14] Na kraju druge godine napustio je školu, i nije se vratio sve dok mu 46 godina kasnije nisu dodeli počasnu diplomu.[15]
Vidi još
urediReference
uredi- ^ „Mark Rothko | MoMA”. The Museum of Modern Art (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-01-26.
- ^ „Mark Rothko: Introduction”. www.nga.gov. Pristupljeno 2021-01-26.
- ^ „Mark Rothko | artnet”. www.artnet.com. Pristupljeno 2021-01-26.
- ^ „Mark Rothko | American artist”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-01-26.
- ^ a b v Glueck, Grace (11. 10. 2016). „A Newish Biography of Mark Rothko”. Los Angeles Review of Books. Pristupljeno 2016-10-22.
- ^ Biographical information for this entry is taken from Breslin 1993 and Ashton 1983.
- ^ Breslin, str. 14
- ^ Molcard, Eva Sarah (12. 10. 2018). „Mark Rothko By The Numbers”. Sotheby's. Pristupljeno 24. 3. 2021.
- ^ Breslin, str. 18–19
- ^ Breslin, str. 21–22, 24, 32
- ^ „Mark Rothko | The Oregon Encyclopedia”. www.oregonencyclopedia.org (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2020-02-05.
- ^ Breslin, str. 34–35
- ^ Stigler, Stephen M., "Aaron Director Remembered". 48 J. Law and Econ. 307, 2005.
- ^ Ashton, str. 10
- ^ Breslin, str. 47–54
Literatura
uredi- Ashton, Dore (1983). About Rothko. New York: Oxford University Press.
- Baal-Teshuva, Jacob. Mark Rothko, 1903–1970: Pictures as Drama. New York: Taschen, 2003.
- Breslin, James. E. B. (1993). Mark Rothko: A Biography
. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 9780226074054. - Nietzsche, Friedrich. "The Birth of Tragedy." Basic Writings of Nietzsche, translated and edited by Walter Kaufmann, The Modern Library, 2000, pp. 1–144.
- Schama, Simon. The Power of Art. New York: HarperCollins, 2006.
- Anfam, David. Abstract Expressionism. New York: Thames & Hudson, 1990.
- Anfam, David. Mark Rothko: The Works on Canvas, A Catalogue Raisonne. New Haven: Yale University Press, 1998.
- Cohen-Solal, Annie. Mark Rothko. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (22. jul 2019) Actes-Sud, 2013.
- Collins, Bradford R. (ed.) Mark Rothko: The Decisive Decade, 1940–1950. New York: Skira Rizzoli, 2012.
- Logan, John. Red. London: Oberon Books, 2009.
- Rothko, Christopher (ed.). The Artist's Reality. New Haven: Yale University Press, 2006.
- Rothko, Mark. "The Individual and the Social" (pp. 563–565) in Harrison, Charles & Paul Wood (eds.), Art in Theory 1900–1990: An Anthology of Changing Ideas (563–565). Malden, MA: Blackwell Publishers, Ltd., 1999.
- Seldes, Lee. The Legacy of Mark Rothko. New York: DaCapo, 1996.
- Waldman, Diane. Mark Rothko, 1903–1970: A Retrospective.
New York: Harry N. Abrams, 1978. - „Portland Art Museum’s Disputed Rothko Pavilion Nears City Council Approval”. Willamette Week.
- Wang, Amy (7. 10. 2016). „Portland Art Museum plans multimillion-dollar expansion, Mark Rothko pavilion”. The Oregonian.
- Wang, Amy (6. 12. 2017). „Portland Art Museum will try again to get approval for Rothko Pavilion”. The Oregonian.
- „Rothko alley: a walk to the park?”. Oregon ArtsWatch. 6. 12. 2017. Arhivirano iz originala 05. 12. 2020. g. Pristupljeno 08. 09. 2021.
- „Murmurs: Portland Art Museum Plans for Rothko Pavilion Now Include Breezeway”. Willamette Week.
- „Rothko: a tunnel runs through it”. Oregon ArtsWatch. 14. 9. 2018.
- „Portland Art Museum Has No Legal Right to Build Rothko Expansion”. artnet News. 5. 5. 2017.
- „The Portland Art Museum Raised $27 Million for an Expansion It Lacks the Legal Right to Build”. Willamette Week.
Spoljašnje veze
uredi
- Rotko u Nacionalnoj galeriji u Vašingtonu
- Pojedina dela Arhivirano na sajtu Wayback Machine (1. jul 2016)
- Biografija i kritika
- Raduraksti (Latvia for "lineage") Arhivirano na sajtu Wayback Machine (3. avgust 2020) and Daugavpils Rabinats Fonds 4359 Apraksts 2 Lieta 8 Arhivirano na sajtu Wayback Machine (22. jul 2019)Šablon:Registration required, show his birth and circumcision in 1903 on September 12 and 19 on the Russian calendar (equivalent to September 25 and October 1 in the west) in male record #392 (top-right corner of image #185)
- Mark Rothko on Wikiart.org
- 1958–59 Murals Arhivirano na sajtu Wayback Machine (22. jul 2019), Pace Gallery
- Mark Rotko at the Museum of Modern Art
- The Rothko Chapel in Houston, Texas, is dedicated to Rothko paintings and non-denominational worship
- ArtCyclopedia contains links to galleries and museums with Rothko pieces and articles on Rothko.
- Guardian slideshow including pictures of works and photograph of Rothko
- "Kate Rothko Talks About Her Father, The Artist Mark Rothko" The Guardian, 14 September 2008.
- Mark Rothko, The Art Story
- BBC's Power of Art The documentary series Simon Schama's Power of Art featured Mark Rothko.
- Rothko, an abstract humanist DVD Arhivirano na sajtu Wayback Machine (24. februar 2021), documentary film by Isy Morgensztern. French/English NTSC.
- Mark Rothko Art Centre, Daugavpils, Latvia
- Mark Rothko Centenary, Latvia 2003 Arhivirano na sajtu Wayback Machine (2. mart 2021) Mark Rothko Centenary celebration in Latvia. Conference and exhibition photo gallery.
- Mark Rothko Broadcast, Utrecht 2015 Mark Rothko radio podcast on ConcertZender Radio, Utrecht, The Netherlands.
- James E. B. Breslin research archive on Mark Rothko, 1900-1994, Getty Research Institute, Los Angeles. Accession No. 2003.M.23. The archive assembled by Breslin, professor at the University of California, Berkeley, as he researched and wrote Mark Rothko: a biography. Materials include interview recordings and transcripts, correspondence, financial and legal documents, photographs, clippings, assorted printed materials, and extensive notes.
Tate Modern exhibition
- Mark Rothko exhibition at Tate Modern, London, September 2008 – February 2009 Arhivirano na sajtu Wayback Machine (13. maj 2009) includes curator interview
- The Times (includes video)
- The Times, a second Times review
- Welcome to his dark side ..., Laura Cumming, The Observer, guardian.co.uk, 28 September 2008
- You can have too much Rothko – Tom Sutcliffe, The Independent, 3 October 2008.
- The Telegraph
- Rothko Britain exhibition at Whitechapel Gallery, London, 9 September 2011 – 26 February 2012
- The Guardian review September 11, 2011
- The Guardian review September 8, 2011
- The Telegraph review 9 September 2011
- Timeout article
- The Independent article 11 September 2011
- Interview with Bernard Braddon and Sidney Schectman Conducted by Avis Berman, New York City, New York, 1981 October 9. Smithsonian Institution Archives of American Art (Braddon & Schectman were owners of the Mercury Gallery which exhibited the works of the Ten in the 1930s).
- Oral history interview with Sonia Allen, 1984 September 15; Rothko's sister
