Martin Jonaš
Martin Jonaš (slč. Martin Jonáš; Kovačica, 9. maj 1924 — Pančevo, 31. januar 1996) bio je naivni slikar slovačkog porekla iz mesta Kovačica.
| Martin Jonaš | |
|---|---|
 Martin Jonaš ispred jedne od svojih slika | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 9. maj 1924. |
| Mesto rođenja | Kovačica, Kraljevina SHS |
| Datum smrti | 31. januar 1996. (71 god.) |
| Mesto smrti | Pančevo, SRJ |
Dao je značajan doprinos osnivanju lokalne grupe naivnih slikara i jedan je od osnivača kovačičke naive. Njegova dela su bila izložena na preko 300 individualnih i grupnih izložbi u skoro 50 zemalja sveta. Živeo je i radio u Kovačici. Verovatno je najznačajniji i jedan od najvećih pojava u srpskoj naivnoj umetnosti u Kovačici koja se izborila za priznanje u svetu i postala prepoznatljiva u njemu po velikom broju slovačkih seljaka koji su radili i stvarali na polju naive bez ikakvog slikarskog obrazovanja i učeći jedan od drugoga.[1]
Biografski podaci uredi
Martin Jonaš rodio se u Kovačici 9. maja 1924. godine u porodici zanatliskoj i seljačkoj i tu je završio 4 razreda osnovne škole i kurs za poljoprivrednika i bavio se poljoprivredom a gajio je i konje. Slikarstvo je zavoleo još kao đak i 1944. godine je počeo ozbiljnije da primenjuje svoju ljubav prema slikarstvu i kao vojnik uređivao je partizanske zidne novine „Bojovnik”.[2] Posle povratka iz rata je slikao dalje i 1952. godine prvi put izlaže u Kovačici povodom 150–te godišnjice dolazka Slovaka u Vojvodinu. Naslikao je više od 2000 slika i imao je više od 100 samostalnih izložbi na svim kontinentima. Njegov atelje su posetili mnoge slavne ličnosti iz celog sveta. Umro je u Pančevu 31. januara 1996. godine.
On je pronašao svoj vlastiti stil koji je prepoznatljiv i stvorio svoj likovni svet. U svom delu on prezentira život seljaka svoje mladosti i polazi uglavnom od svojih sećanja i predstavlja rad i vezu seljaka sa svojom zemljom koju on u svojim platnima veliča i obožava. Njegove teme su iz predstavljanja sela i prošlosti u kojim on veliča zemlju i vredan rad slovačkog vojvođanskog seljaka. Prijatelji su ga zvali „majstor Jonaš“.
Karakteristike njegovog slikarstva i filozofija uredi
Martin Jonaš u svojim delima predstavlja ljudsku figuru na poseban način. On slika i upotrebljava svojevrsni modulator po važnosti i tako slika malu ljudsku glavu i ogromne predimenzionisane ruke i stopala naglašeno kao ekspresionističku deformaciju ljudskog tela koja kao i svaka deformacija izgleda i deluje groteksno na njegovim platnima. To je rezultat korišćenja mitske osećajnosti i fantazije prema kojim je sve što je važno naglašeno i predimenzionirano što je kao princip davno poznato i primenjeno a jedna vrsta hierarhije po važnosti koju nalazimo kod ranih civilizacija u prošlosti. On traga za vrednoćom seljaka kojega prikazuje u radu a ruke one koje stvaraju su tu uvek jako naglašene i dominantne i prve koje će biti primećene od strane posmatrača. Figura je smeštena u vojvođansku ravnicu. U njegovom radu se pojavljuje i humoristička i seksualna komponenta te i anegdotska crta. Mušku komponentu predstavlja klip kukuruza kao falusni simbol dok žensku komponentu predstavlja tikva kao komponentu plodnosti. Poetika Martina Jonaša jeste jednostavna i veoma duboka i u svome delu on prikazuje najdublje istine postojanja.
Njegova rodna kuća u Kovačici pretvorena je u spomen-muzej.[3][4]
Galerija uredi
-
Pozivnica na otvaranje izložbe Martina Jonaša u Narodnom muzeju u Bačkom Petrovcu (1963) -
Svadba v Kovačici (Svadba u Kovačici), ulje na platnu (1962)
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Bilek, Boris. „Martin Jonaš”. Zvanična prezentacija. ZAVOD ZA KULTURU VOJVOĐANSKIH SLOVAKA. Pristupljeno 18. 1. 2019.
- ^ „Martin Jonas / Martin Jonaš”. Blago - Treasure (na jeziku: engleski). BLAGO Fund, Inc. Arhivirano iz originala 19. 01. 2019. g. Pristupljeno 18. 1. 2019.
- ^ Ćendić, Jarmila. „SPOMEN KUĆA SLIKARA MARTINA JONAŠA”. Zvanična prezentacija. Turistička organizacija opštine Kovačica. Pristupljeno 18. 1. 2019.
- ^ Spomen muzej Martina Jonaša („Večernje novosti“, 15. septembar 2013)
