Masakri u Novskoj
Masakri u Novskoj 1991. godine bila su dva slučaja masovnog ubistva srpskih civila u gradu Novska u Hrvatskoj, tokom rata u Hrvatskoj.
Pozadina
urediGodine 1990, nakon izbornog poraza vlade Socijalističke Republike Hrvatske od strane Hrvatske demokratske zajednice (HDZ), pogoršale su se etničke tenzije između Hrvata i Srba.[1] Samozvana Republika Srpska Krajina (RSK) proglasila je nameru da se otcepi od Hrvatske i pripoji Republici Srbiji, dok je Vlada Republike Hrvatske to proglasila pobunom.[2] U junu 1991. Hrvatska je proglasila nezavisnost od Jugoslavije. Tenzije su na kraju izbile u rat punog razmera, koji je trajao do 1995. godine.[3]
Novska je grad koji se nalazi u krajnjoj zapadnoj Slavoniji, između Kutine i Nove Gradiške. Prema popisu stanovništva iz 1991. godine, opština Novska je imala 24.696 stanovnika od kojih su 5.402 (21,87%) bili Srbi.[4] Do septembra 1991. grad je bio na prvoj liniji fronta i tu su bile stacionirane hrvatske snage.[5][6]
Zločini
urediU kasnim večernjim satima 21. novembra 1991. hrvatske snage su upale u kuću Mihajla Šeatovića i odvele ga u susednu kuću gde su bila zatočena još tri srpska civila: Mišo i Sajka Rašković i Ljuban Vujić.[7] Njih četvoro su potom mučili i ubili. Žrtve su izbodene noževima, osakaćeni su im delovi tela, zgnječeni zglobovi i kosti, a potom su izrešetani mecima iz automatskih pušaka.[4][5][8] Prema dokumentaciji koja je sastavljena narednog dana, tela Mihajla Šeatovića, Miše Raškovića i Ljubana Vujića pronađena su u dnevnom boravku u donjem delu kuće sa prevrnutim stolicama pored stolova. Telo Sajke Rašković pronađeno je golo na krevetu na prvom spratu sa indikacijama da je verovatno bila silovana.[5][9]
Dana 18. decembra 1991. godine, hrvatske snage su ušle u kuću Petra Mileusnića i streljale ga zajedno sa suprugom Verom i ćerkama Gorankom i Blaženkom Slabak.[4][10] Tri žene su umrle dok je Petar bio ranjen, ali je uspeo da preživi.[10]
Suđenja
urediSlučaj Šeatović
urediHrvatski vojni tužilac je 1992. godine podigao optužnicu protiv dvojice vojnika Hrvatske vojske, Dubravka Leskovara i Damira Vide Raguža, za masakr u kući Šeatovića.[4][7] Iako su optužbe bile za ubistvo, a ne za ratni zločin protiv civilnog stanovništva.[4] U novembru 1992. godine, zagrebački vojni sud ih je pustio na slobodu po zakonu o amnestiji kojim su opravdani hrvatski počinioci zločina.[7] 2006. godine, Marica Šeatović, udovica preminulog Mihajla, koja je samo dve godine ranije saznala za sudbinu svog supruga, bezuspešno je tražila odštetu od opštinskog suda. Porodice ubijenih kontaktirale su nevladine i međunarodne organizacije koje su pomogle da se optuženom sudi.[5][7] Raguž je 16. aprila 2010. godine prvostepenom presudom proglašen krivim za ratni zločin i osuđen na 20 godina zatvora, dok je drugi optuženi Željko Škledar oslobođen optužbi. Presuda je po žalbi ukinuta i naloženo ponovno suđenje; obojica su oslobođeni u martu 2013. godine.[4][8]
Slučaj Mileusnić
urediProtiv Željka Beline, Dejana Milića, Ivana Grgića i Zdravka Pleseca, bivših pripadnika Prve gardijske brigade Hrvatske vojske pod imenom Tigrovi 2010. godine pokrenut je postupak za zločin u kući Petra Mileusnića. Osumnjičeni su ubrzo pušteni na slobodu uz obrazloženje Županijskog suda u Sisku da je reč o presuđenoj stvari. Međutim, Vrhovni sud je ukinuo odluku o Belini i Miliću, koje je 2013. godine Županijski sud u Zagrebu osudio na 10, odnosno 9 godina zatvora.[4]
Reference
uredi- ^ Lobell, Steven; Mauceri, Philip (2004). Ethnic Conflict and International Politics: Explaining Diffusion and Escalation. Springer. str. 79—81. ISBN 978-1-40398-141-7.
- ^ Sudetic, Chuck (2. 4. 1991). „Rebel Serbs Complicate Rift on Yugoslav Unity”. The New York Times.
- ^ Psaltis, Charis; Carretero, Mario; Čehajić-Clancy, Sabina (2017). History Education and Conflict Transformation: Social Psychological Theories, History Teaching and Reconciliation. Springer. str. 106. ISBN 978-3-31954-681-0.
- ^ a b v g d đ e „Novska”. snv.hr. Serb National Council.
- ^ a b v g „Slowness of the judiciary and additional victimization of the casualties – 20 years from war crime in Novska”. documenta.hr. Documenta – Center for Dealing with the Past. 3. 7. 2012.
- ^ Marijan 2012, str. 110
- ^ a b v g Pavelic, Boris (12. 3. 2012). „War Victims in Croatia Punished by Courts”. Balkan Investigative Reporting Network.
- ^ a b Pavelic, Boris (8. 3. 2013). „Croatian Soldiers Acquitted of Murdering Serbs”. Balkan Investigative Reporting Network.
- ^ „30 godina od ubojstva Mihajla Šeatovića, supružnika Rašković i Ljubana Vujića”. documenta.hr (na jeziku: Croatian). Documenta – Center for Dealing with the Past. 21. 11. 2021.
- ^ a b Pavelic, Boris (11. 3. 2013). „Croatian Soldiers Jailed for Killing Serb Women”. Balkan Investigative Reporting Network.
Literatura
uredi- Marijan, Davor (maj 2012). „The Sarajevo Ceasefire – Realism or strategic error by the Croatian leadership?”. Review of Croatian History. Croatian Institute of History. 7 (1): 103—123. ISSN 1845-4380.