Mahmud-paša Bušatlija
Mahmud-paša Bušatlija je bio osmanski paša koji nije bio mnogo istican od strane Osmanlija. Međutim, u pohodu na Crnu Goru predvodio je vojsku i u više navrata zadao Crnoj Gori teže posljedice. U ratu protiv vladike Petra I, Bušatlija je tvrdio da je potomak Stanka Crnojevića. Bušatlija je uspio da 1785. prodre u Cetinje i spali Cetinjski manastir. Na to je sv. vladika Petar I Petrović Njegoš napravio savez sa Austrijom i Rusijom protiv Turaka.
Mahmud-paša Bušatlija | |
|---|---|
.jpg) Kara Mahmud Bušati | |
| Datum rođenja | 1740. |
| Mesto rođenja | Skadarski sandžak, Osmansko carstvo |
| Datum smrti | 22. septembar 1796. |
| Mesto smrti | Krusi, Crna Gora |
Po istoričaru Andriji Luburiću Bušatliji je glavu odsjekao (bitka na Krusima) Bogdan Vukov Nikolić iz sela Zalazi kod Njeguša.[1] Tomo Oraovac je pisao da je vitez nad vitezovima Vukić Popov Petrović iz Kuča, ubijen od Petrovića, i zbog toga jer je njegov đed na Krusima ubio Mahmud pašu Bušatliju i zbog drugih zasluga, a to je izazvalo zavist Petrovića prema uglednijim ljudima.[2] Pavle Rovinski navodi podatak da je Petar I Petrović smatrao, sa ostalim narodom, da je zduhač bio paša Bušatlija. Nakon što je pogubljen u bici na Krusima1796. godine, Petar Prvi ga je ožalio kao veliki gubitak za cijeli kraj. Narod je to tumačio da je on bio zduhač i da mu je duša izlazila iz tijela i letjela da se bije sa istim takvim dušama sa one strane Jadranskog mora. Tako je on cijeli taj kraj (Crna Gora i Albanija) štitio od vremenskih nepogoda: suše, grada i sl. Narod je konstatovao da od njegove smrti više nije bilo onako rodnih godina kao ranije, ni u Albaniji ni u Crnoj Gori.[3] Glas Crnogorca je objavio i tekst Rovinskog o Zduhačima. Tu se navode riječi Petra Prvog o smrti Bušatlije: Mi smo ga ubili, ali za sreću zemlje bolje bi bilo, da je ostao živ, jer ga je mati nosila pod pasom tri godine, i on je bio ponajjači zduhač, koga nijesu mogli savladati svi prekomorski...[4][1]
Danas se lobanja čuva u Cetinjskom manastiru.[5] Prilikom naučnog skupa o Crnojevićima, mitropolit crnogorsko-primorski Amfilohije je javnosti pokazao lobanju Bušatlije.[6] Bušatlije nose prezime po selu iz kojeg potiču, Bušata.
Reference
uredi- ^ a b Luburić, Andrija (1940). Porijeklo i prošlost dinastije Petrovića. Beograd. str. 164.
- ^ Oraovac, Tomo (2017). Pismo Njegovom Veličanstvu Kralju Nikoli I. Podgorica: Književna zadruga srpskog nacionalnog savjeta. str. 28.
- ^ Rovinski 1998, str. 276.
- ^ Rovinski, Pavle (1888). Glas Crnogorca za 22. maj, br. 22, Pogled Crnogorca na svijet. Cetinje. str. 1.
- ^ Potomak Mahmut-paše Bušatlije vratio se pravoslavlju. Arhivirano iz originala 11. 10. 2017. g. Pristupljeno 11. 10. 2017.
- ^ (Video): Završen dvodnevni Naučni skup o Crnojevićima i Bušatlijama, video snimak od 26.20 minute.
Literatura
uredi- Anscombe, Frederick (2006). The Ottoman Balkans: 1750-1830. Princeton, New Jersey: Markus Wiener Publishers. ISBN 978-1-55876-383-8.
- Hickok, Michael Robert (1997). Ottoman Military Administration in Eighteenth-Century Bosnia. Leiden, New York, Köln: BRILL. ISBN 978-90-04-10689-5.
- Jazexhiu, Olsi (2002). The Albanian Pashalik of Shkodra under Bushatlis 1757 – 1831. Kuala Lumpur: IIUM. Arhivirano iz originala 27. 6. 2015. g. Pristupljeno 17. 11. 2012.
- Jaxhezi, Olsi. „Kara Mahmud Pashë Bushati: Bualli i Shkodrës”. Arhivirano iz originala 11. 4. 2011. g. Pristupljeno 7. 3. 2012.
- Jelavich, Barbara (1983). History of the Balkans: Eighteenth and Nineteenth Centuries. 1. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-25249-2.
- Malcolm, Noel (1998). Kosovo: A Short History. Washington Square, New York: New York University Press. ISBN 978-0-8147-5598-3.
- Roberts, Elizabeth (2007). Realm of the Black Mountains: A History of Montenegro. Ithaca, New York: Cornell University Press. ISBN 978-0-8014-4601-6.
- Shaw, Stanford (1971). Between Old and New: The Ottoman Empire under Sultan Selim III (1789—1807). Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
- Apolonovič Rovinski, Pavel (1998). Etnografija Crne Gore, tom I. CID - Podgorica.
