Ma Rejni
Getrud Melisa Niks Pridžet Rejni (engl. Gertrude Malissa Nix Pridgett Rainey), poznatija kao Ma Rejni (engl. Ma Rainey; Kolambus, 26. april 1886 — Roum, 22. decembar 1939), bila je jedna od najranijih poznatih američkih profesionalnih bluz pevačica i jedna od prvih koje su snimale.[1]
| Ma Rejni | |
|---|---|
 Ma Rejni 1917. godine. | |
| Lični podaci | |
| Ime po rođenju | Getrud Melisa Niks Pridžet |
| Datum rođenja | 26. april 1886. |
| Mesto rođenja | Kolambus, SAD |
| Datum smrti | 22. decembar 1939. (53 god.) |
| Mesto smrti | Roum, SAD |
| Zanimanje | pevačica |
| Muzički rad | |
| Aktivni period | 1899—1939 |
| Žanr | Bluz, Klasični ženski bluz |
| Izdavačka kuća | Paramaunt rekords |
| Ostalo | |
| Povezani članci |
|
Poznata je kao Majka bluza (engl. The Mother of the Blues). Mnogo je doprinela u razvijanju i popularizovanju ovog muzičkog pravca i bila važan uticaj na mlađe bluz izvođačice, poput Besi Smit, kojima je pomagala u karijeri. Njena pesma See See Rider, koju je sama napisala, uvrštena je u Grammy Hall of Fame, a 1966. prepevala ju je bluz-rok grupa Enimals (engl. The Animals).
Rani život uredi
Postoji neizvesnost u vezi sa datumom rođenja Gertrude Pridžet. Neki izvori navode da je rođena 1882. godine, dok većina izvora tvrdi da je rođena 26. aprila 1886. godine.[2] Pridžet je tvrdila da je rođena 26. aprila 1886. (počev od popisa iz 1910. godine, snimljenog 25. aprila 1910.), u Kolumbusu, Džordžija. Međutim, popis iz 1900. pokazuje da je rođena u septembru 1882. u Alabami, a istraživači Bob Igl i Erik LeBlan sugerišu da je njeno mesto rođenja bilo u okrugu Rasel, Alabama.[3] Bila je drugo od petoro dece Tomasa i Ele (rođene Alen) Pridžet iz Alabame. Imala je najmanje dva brata i sestru, Malisu Pridžet Niks.
U februaru 1904. Ma Rejni se udala za Vilijama "Pa" Rejnija.[4] Uzela je umetničko ime "Ma Rejni", što je bila "igra sa nadimkom njenog muža, 'Pa'".[5]
Rana karijera uredi
Pridžet je započela svoju karijeru kao izvođač na šou talenata u Kolumbusu, Džordžija, kada je imala otprilike 12 do 14 godina.[6] Kao članica Prve afričke baptističke crkve, počela je da nastupa u predstavama crnaca. Kasnije je tvrdila da je prvi put bila izložena bluz muzici oko 1902. godine.[7] Osnovala je kompaniju sa svojim mužem Vilom Rejnijem, ali su se 1906. oboje pridružili mnogo većoj i popularnijoj kompaniji Zečja Šapa Pet Šapela, gde su zajedno bili najavljeni kao „Komičari sa pesmama i plesom Crnog lica, jubilarni pevači [i] šetači kolača“.[8] Godine 1910. opisivana je kao „gospođa Gertruda Rejni, naša vikačica na čaure“.[8] Nastavila je sa kompanijom Pet Šapela nakon što ju je preuzeo novi vlasnik, F. S. Volkot, 1912. godine.[6] Rejni je rekla da je pronašla "Bluz muziku" kada je jedne večeri bila u Misuriju na nastupu, a devojka ju je upoznala sa tužnom pesmom o muškarcu koji je napustio ženu. Rejni je rekla da je naučila tekst pesme i dodala ga svojim nastupima. Tvrdila da je stvorila termin "bluz" kada su je pitali kakvu pesmu peva.[9]
Počevši od 1914. godine, Rejnijevi su bili naglašeni kao Rejni i Rejni, Ubice Bluza. Zimujući u Nju Orleansu, upoznala je brojne muzičare, uključujući Džoa "Kinga" Olivera, Luja Armstronga, Sidneja Bečea i Popsa Fostera. Kako je popularnost bluz muzike rasla, postala je poznata.[10] Otprilike u to vreme upoznala je Besi Smit, mladu bluz pevačicu koja je takođe stekla ime. Kasnije se razvila priča da je Rejni kidnapovala Smit, primorala je da se pridruži menstrelima Zečje šape i naučila je da peva bluz. Priču je osporila snaja Besi Smit, Mod Smit.[11]
Kasnija karijera i popularnost uredi
Od kasnih 1910-ih, postojala je sve veća potražnja za snimcima crnih muzičara.[12] Godine 1920. Mejmi Smit je bila prva crnkinja koja je snimila ploču.[13] Godine 1923. Rejni je otkrio producent Džej Mejo Vilijams. Potpisala je ugovor o snimanju sa Paramauntom, a u decembru je snimila svojih prvih osam ploča u Čikagu, uključujući "Bad Luck Blues", "Bo-Weevil Blues" i "Moonshine Blues. Snimila je više od 100 drugih ploča u narednih pet godina, što joj je donelo slavu izvan juga.[14] Paramaunt ju je naveliko plasirao na tržište, nazivajući je „majkom bluza“, „pticom pevačicom sa juga“, „ženom bluza sa zlatnim vratom“ i „paramauntskom divljom mačkom“.[15]
Godine 1924. Rejni je snimala sa Lujom Armstrongom, uključujući pesme "Jelly Bean Blues", "Countin' the Blues" i "See, See Rider".[16] Iste godine je krenula na turneju Udruženja za rezervacije vlasnika pozorišta (TOBA) na jugu i srednjem zapadu Sjedinjenih Država, pevajući za crno-belu publiku.[17] Pratili su je vođa benda i pijanista Tomas Dorsi i bend koji je on okupio, Wildcats Jazz Band.[18] Svoju turneju su započeli nastupom u Čikagu u aprilu 1924. i nastavili su sve do 1928. godine. Dorsi je napustio grupu 1926. zbog lošeg zdravlja i na mestu pijaniste ga je zamenila Lilijan Hardavej Henderson, supruga Rejnijevog kornetiste Fulera Hendersona, koja je postala vođa benda.[19]
Iako se većina Rejninih pesama u kojima se pominje seksualnost odnosi na ljubavne veze sa muškarcima, neki od njenih tekstova sadrže reference na lezbijstvo ili biseksualnost,[20] kao što je pesma iz 1928. „Prove It on Me":
Rekli su da to radim, niko me nije uhvatio.
Naravno da mi to treba dokazati.
Izašla sam sinoć sa gomilom mojih prijatelja.
Mora da su bile žene, jer ja ne volim muškarce.
Istina je da nosim kragnu i kravatu.
Čini da vetar stalno duva.[21]
Prema vebsajtu queerculturalcenter.org, tekstovi se odnose na incident iz 1925. godine u kojem je Rejni bila „uhapšena zbog učešća u orgiji u [njenoj] kući u kojoj su bile žene u njenom horu“.[22] Politička aktivistkinja i naučnica Andžela I. Dejvis je primetila da je „'Prove It on Me' kulturna preteča lezbijskog kulturnog pokreta 1970-ih, koji je počeo da se kristališe oko izvođenja i snimanja pesama koje afirmišu lezbijke.“[23] U to vreme, reklama za pesmu je obuhvatila rodno savijanje ocrtano u stihovima i prikazala Rejni u odelu od tri dela, koja se mešala sa ženama dok policajac vreba u blizini.[24]
Za razliku od mnogih bluz pevačica svog vremena, Rejni je napisala najmanje trećinu pesama koje je pevala, uključujući mnoga od njenih najpoznatijih dela kao što su "Moonshine Blues" i "Ma Rainey's Black Bottom" koji će postati standardi žanra „klasični bluz”.[24]
Tokom 1920-ih, Ma Rejni je imala reputaciju jednog od najdinamičnijih izvođača u Sjedinjenim Državama, u velikoj meri zahvaljujući njenom pisanju pesama, umeću i glasu. Ona i njen bend mogli su da donesu zaradu od 350 dolara nedeljno na turneji sa Asocijacijom za rezervacije vlasnika pozorišta, što je duplo više od Besi Braun i Džordža Vilijamsa, dok je nešto više od polovine onoga što bi Besi Smit na kraju imala.[25]
Krajem 1920-ih, živi vodvilj je opao, a zamenili su ga radio i snimci.[19] Rejnijina karijera nije odmah pogođena; nastavila je da snima za Paramaunt i zaradila je dovoljno novca na turnejama da kupi autobus sa njenim imenom.[26] Godine 1928. ponovo je radila sa Dorsijem i snimila 20 pesama, pre nego što je Paramaunt raskinuo njen ugovor.[27] Njen stil bluza više se nije smatrao modernim od strane kompanije.[28] Nejasno je da li je zadržala tantijeme za svoje pesme nakon što je otpuštena iz Paramaunta.[24]
Lični život i smrt uredi
Ma Rejni i Pa Rejni usvojili su sina po imenu Deni koji se kasnije pridružio muzičkom delu svojih roditelja. Rejni je razvila vezu sa Besi Smit. Toliko su se zbližili da su kružile glasine da je njihova veza verovatno bila i romantične prirode. Takođe se pričalo da je Smit jednom izvukla Ma Rejni iz zatvora.[22]
Rejnijevi su se razdvojili 1916.
Godine 1935. Rejni se vratila u svoj rodni grad, Kolumbo, Džordžija, i postala vlasnica tri pozorišta,[29] Liberti u Kolumbusu i Lirika i aerodroma u Rimu, Džordžija, do svoje smrti.[30] Umrla je od srčanog udara 1939. godine.[31]
U popularnoj kulturi uredi
Sterling A. Braun napisao je pesmu „Ma Rejni” 1932. godine, o tome kako bi ljudi svuda čuli kako peva „Kada Ma Rejni / dođe u grad”. Godine 1981. Sandra Lib je napisala prvu knjigu u punoj dužini o Rejni, majci bluza: Studija o Ma Rejni.[32]
Ma Rainey's Black Bottom, drama Avgusta Vilsona iz 1982. je fikcionalizovana priča o snimku njene pesme sa istim naslovom koja je smeštena 1927. Tereza Merit i Vupi Goldberg su glumile Rejni u originalnoj i Revival brodvejskoj produkciji. Vajola Dejvis je glumila Rejn u filmskoj adaptaciji predstave 2020. i bila je nominovana za Oskara za najbolju glumicu.[33]
Mo'Nik je glumila Rejni u televizijskom filmu Besi iz 2015. o životu Besi Smit, za koji je dobila nominaciju za Emi nagradu za najbolju sporednu glumicu u ograničenoj seriji ili filmu.[34]
Snimci uredi
| # | Datum snimanja | Naslov | Pratnja |
|---|---|---|---|
| 01 | 1923/12 | "Bad Luck Blues" | Lovi Ostin, Bluz Serenaders |
| 02 | 1923/12 | "Bo-Weavil Blues" | Lovi Ostin, Bluz Serenaders |
| 03 | 1923/12 | "Barrel House Blues" | Lovi Ostin, Bluz Serenaders |
| 04 | 1923/12 | "Those All Night Long Blues" | Lovi Ostin, Bluz Serenaders |
| 05 | 1923/12 | "Moonshine Blues" | Lovi Ostin, Bluz Serenaders |
| 06 | 1923/12 | "Last Minute Blues" | Lovi Ostin, Bluz Serenaders |
| 07 | 1923/12 | "Southern Blues" | Lovi Ostin, Bluz Serenaders |
| 08 | 1923/12 | "Walking Blues" | Lovi Ostin, Bluz Serenaders |
| 09 | 1924/03 | "Lost Wandering Blues" | Pruit Twins |
| 10 | 1924/03 | "Dream Blues" | Pruit Twins |
| 11 | 1924/03 | "Honey Where You Been So Long?" | Lovi Ostin, Bluz Serenaders |
| 12 | 1924/03 | "Ya-Da-Do" | Her Georgia Jazz Band |
| 13 | 1924/03 | "Those Dogs of Mine"
"(Famous Cornfield Blues)" |
Lovi Ostin, Bluz Serenaders |
| 14 | 1924/03 | "Lucky Rock Blues" | Lovi Ostin, Bluz Serenaders |
| 15 | 1924/04 | "South Bound Blues" | Her Georgia Jazz Band |
| 16 | 1924/05 | "Lawd Send Me a Man Blues" | Her Georgia Jazz Band |
| 17 | 1924/05 | "Ma Rainey's Mystery Record" | Lovi Ostin, Bluz Serenaders |
| 18 | 1924/08 | "Shave 'Em Dry Blues" | Dve nepoznate gitare |
| 19 | 1924/08 | "Farewell Daddy Blues" | Nepoznata gitara |
| 20 | 1924/10 | "Booze and Blues" | Her Georgia Jazz Band |
| 21 | 1924/10 | "Toad Frog Blues" | Her Georgia Jazz Band |
| 22 | 1924/10 | "Jealous Hearted Blues" | Her Georgia Jazz Band |
| 23 | 1924/10 | "See See Rider Blues" | Her Georgia Jazz Band |
| 24 | 1924/10 | "Jelly Bean Blues" | Her Georgia Jazz Band |
| 25 | 1924/10 | "Countin' the Blues" | Her Georgia Jazz Band |
| 26 | 1924/11 | "Cell Bound Blues" | Her Georgia Jazz Band |
| 27 | 1925/05 | "Army Camp Harmony Blues" | Her Georgia Jazz Band |
| 28 | 1925/05 | "Explaining the Blues" | Her Georgia Jazz Band |
| 29 | 1925/05 | "Louisiana Hoo Doo Blues" | Her Georgia Jazz Band |
| 30 | 1925/05 | "Goodbye Daddy Blues" | Her Georgia Jazz Band |
| 31 | 1925/05 | "Stormy Seas Blues" | Her Georgia Band |
| 32 | 1925/08 | "Rough and Tumble Blues" | Her Georgia Band |
| 33 | 1925/08 | "Night Time Blues" | Her Georgia Band |
| 34 | 1925/08 | "Levee Camp Moan" | Her Georgia Band |
| 35 | 1925/08 | "Four Day Honorary Scat" | Her Georgia Band |
| 36 | 1925/08 | "Memphis Bound Blues" | Her Georgia Band |
| 37 | 1925/12 | "Slave to the Blues" | Her Georgia Band |
| 38 | 1925/12 | "Yonder Come the Blues" | Her Georgia Band |
| 39 | 1925/12 | "Titanic Man Blues" | Her Georgia Band |
| 40 | 1925/12 | "Chain Gang Blues" | Her Georgia Band |
| 41 | 1925/12 | "Bessemer Bound Blues" | Her Georgia Jazz Band |
| 42 | 1925/12 | "Oh My Babe Blues" | Her Georgia Band |
| 43 | 1925/12 | "Wringing and Twisting Blues" | Her Georgia Band |
| 44 | 1925/12 | "Stack O'Lee Blues" | Her Georgia Band |
| 45 | 1926/03 | "Broken Hearted Blues" | Her Georgia Band |
| 46 | 1926/03 | "Jealousy Blues" | Her Georgia Band |
| 47 | 1926/03 | "Seeking Blues" | Her Georgia Band |
| 48 | 1926/03 | "Mountain Jack Blues" | Džimi Blajt |
| 49 | 1926/06 | "Down in the Basement" | Her Georgia Band |
| 50 | 1926/06 | "Sissy Blues" | Her Georgia Band |
| 51 | 1926/06 | "Broken Soul Blues" | Her Georgia Band |
| 52 | 1926/06 | "Trust No Man" | Lilijan Henderson |
| 53 | 1926/11 | "Morning Hour Blues" | Džimi Blajt, Slepi Blejk |
| 54 | 1926/11 | "Weepin' Woman Blues" | Her Georgia Boys |
| 55 | 1926/11 | "Soon This Morning" | Her Georgia Band |
| 56 | 1926/12 | "Little Low Mamma Blues" | Slepi Blejk |
| 57 | 1926/12 | "Grievin Hearted Blues" | Slepi Blejk |
| 58 | 1926/12 | "Don't Fish in My Sea" | Džimi Blajt |
| 59 | 1927/08 | "Big Boy Blues" | Her Georgia Band |
| 60 | 1927/08 | "Blues Oh Blues" | Her Georgia Band |
| 61 | 1927/08 | "Damper Down Blues" | Her Georgia Band |
| 62 | 1927/08 | "Gone Daddy Blues" | Her Georgia Band |
| 63 | 1927/08 | "Oh Papa Blues" | Her Georgia Band |
| 64 | 1927/08 | "Misery Blues" | Her Georgia Band |
| 65 | 1927/08 | "Dead Drunk Blues" | Her Georgia Band |
| 66 | 1927/08 | "Slow Driving Moan" | Her Georgia Band |
| 67 | 1927/12 | "Blues the World Forgot—Part 1" | Her Georgia Band |
| 68 | 1927/12 | "Ma Rainey's Black Bottom" | Her Georgia Band |
| 69 | 1927/12 | "Blues the World Forgot—Part 2" | Her Georgia Band |
| 70 | 1927/12 | "Hellish Rag" | Her Georgia Band |
| 71 | 1927/12 | "Georgia Cake Walk" | Her Georgia Band |
| 72 | 1927/12 | "New Bo-Weavil Blues" | Her Georgia Band |
| 73 | 1927/12 | "Moonshine Blues" | Her Georgia Band |
| 74 | 1927/12 | "Ice Bag Papa" | Her Georgia Band |
| 75 | 1928/06 | "Black Cat Hoot Owl Blues" | Her Tub Jug Washboard Band |
| 76 | 1928/06 | "Log Camp Blues" | Her Tub Jug Washboard Band |
| 77 | 1928/06 | "Hear Me Talking to You" | Her Tub Jug Washboard Band |
| 78 | 1928/06 | "Hustlin' Blues" | Her Tub Jug Washboard Band |
| 79 | 1928/06 | "Prove It on Me Blues" | Her Tub Jug Washboard Band |
| 80 | 1928/06 | "Victim of the Blues" | Her Tub Jug Washboard Band |
| 81 | 1928/06 | "Traveling Blues" | Her Tub Jug Washboard Band |
| 82 | 1928/06 | "Deep Moaning Blues Blues" | Her Tub Jug Washboard Band |
| 83 | 1928/09 | "Daddy Goodbye Blues" | Džordža Tom Dorzi, Tampa Red |
| 84 | 1928/09 | "Sleep Talking Blues" | Džordža Tom Dorzi, Tampa Red |
| 85 | 1928/09 | "Tough Luck Blues" | Džordža Tom Dorzi, Tampa Red |
| 86 | 1928/09 | "Blame It on the Blues" | Džordža Tom Dorzi, Tampa Red |
| 87 | 1928/09 | "Sweet Rough Man" | Džordža Tom Dorzi, Tampa Red |
| 88 | 1928/09 | "Runaway Blues" | Džordža Tom Dorzi, Tampa Red |
| 89 | 1928/09 | "Screech Owl Blues" | Edi Miler |
| 90 | 1928/09 | "Black Dust Blues" | Edi Miler |
| 91 | 1928/09 | "Leaving This Morning" | Džordža Tom Dorzi, Tampa Red |
| 92 | 1928/09 | "Black Eye Blues" | Džordža Tom Dorzi, Tampa Red |
| 93 | 1928/10 | "Ma and Pa Poorhouse Blues" | Papa Čarli Džekson |
| 94 | 1928/10 | "Big Feeling Blues" | Papa Čarli Džekson |
Reference uredi
- ^ Lieb, Sandra (1981). Mother of the Blues: A Study of Ma Rainey. University of Massachusetts Press. ISBN 978-0-87023-334-0.
- ^ „Ma Rainey | Biography, Songs, & Facts”. Encyclopedia Britannica.
- ^ Eagle, Bob; LeBlanc, Eric S. (2013). Blues: A Regional Experience. Santa Barbara, California: Praeger Publishers. str. 87. ISBN 978-0313344237.
- ^ Ma Rainey. Women in World History: A Biographical Encyclopedia. Encyclopedia.com. Updated 2020. Retrieved November 22, 2020.
- ^ Jaxson, The. „Ma Rainey: The Mother of the Blues”. www.thejaxsonmag.com.
- ^ a b „Rainey, Ma”. Oxford Music Online (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-03-27.
- ^ Palmer, Robert (1982). Deep blues. Internet Archive. Harmondsworth, Middlesex, England ; New York, N.Y. : Penguin Books. str. 55. ISBN 978-0-14-006223-6.
- ^ a b Abbott, Lynn; Seroff, Doug (2009-09-17). Ragged but Right: Black Traveling Shows, "Coon Songs," and the Dark Pathway to Blues and Jazz (na jeziku: engleski). Univ. Press of Mississippi. str. 261. ISBN 978-1-60473-148-4.
- ^ „Rainey, Ma (1886–1939) | Encyclopedia.com”. www.encyclopedia.com. Pristupljeno 2022-03-27.
- ^ Lieb, str. 5
- ^ Lieb, str. 15
- ^ Lieb, str. 19
- ^ Lieb, str. 20
- ^ Lieb, str. 23
- ^ Lieb, str. 25
- ^ Lieb, str. 26
- ^ Lieb, str. 27
- ^ Lieb, str. 28
- ^ a b Lieb, str. 37
- ^ Friederich, Brandon; Friederich, Brandon (2017-06-07). „Ma Rainey’s Lesbian Lyrics: 5 Times She Expressed Her Queerness in Song”. Billboard (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-03-27.
- ^ Sexuality and the sacred : sources for theological reflection. Marvin Mahan Ellison, Kelly Brown Douglas (2nd ed izd.). Louisville, Ky.: Westminster John Knox Press. 2010. ISBN 978-0-664-23366-2. OCLC 505423911.
- ^ a b „Gladys Bently”. web.archive.org. 2013-11-10. Arhivirano iz originala 10. 11. 2013. g. Pristupljeno 2022-03-27.
- ^ Davis, Angela Y. (2011-10-05). Blues Legacies and Black Feminism: Gertrude Ma Rainey, Bessie Smith, and Billie Holiday (na jeziku: engleski). Knopf Doubleday Publishing Group. ISBN 978-0-307-57444-2.
- ^ a b v „Ma Rainey Is Best Known as a Pioneer of the Blues. But She Broke More Than Musical Barriers”. Time (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-03-27.
- ^ Abbott, Lynn (2017). The original blues : the emergence of the blues in African American vaudeville. Doug Seroff. Jackson. ISBN 978-1-4968-1002-1. OCLC 948826444.
- ^ Lieb, str. 39
- ^ Lieb, str. 40
- ^ Lieb, str. 90
- ^ „Overlooked No More: Ma Rainey, the ‘Mother of the Blues’”. The New York Times (na jeziku: engleski). 2019-06-12. ISSN 0362-4331. Pristupljeno 2022-03-27.
- ^ Lieb, str. 1
- ^ Santelli, Robert. The Big Book of Blues. Penguin Books. p. 387.
- ^ Lieb, Sandra R. (1981). Mother of the blues : a study of Ma Rainey. [Amherst]. ISBN 0-87023-334-3. OCLC 7283419.
- ^ „Netflix releases trailer for Chadwick Boseman's final movie”. the Guardian (na jeziku: engleski). 2020-10-19. Pristupljeno 2022-03-27.
- ^ „Mo'Nique on Emmy Nomination for 'Bessie,' Lee Daniels' 'Empire' Snub: 'What You Put Out Is What You Get Back'” (na jeziku: engleski). 2015-07-16. Pristupljeno 2022-03-27.
