Mijo Mandić
Mijo Mandić (Kaćmar, Mađarska 12. septembar 1857 — Subotica, 9. januar 1945) je bio pripovedač i veliki bunjevački rodoljub i pokretač lista „Neven“.[1]
Mijo Mandić | |
|---|---|
| Datum rođenja | 12. septembar 1857. |
| Mesto rođenja | Kaćmar, Austrijsko carstvo |
| Datum smrti | 9. januar 1945. (87 god.) |
| Mesto smrti | Subotica |
Biografija uredi
Mijo Mandić je rođen 12. septembra 1857. godine u siromašnoj seljačkoj porodici u Kaćmaru koji se nalazi 30 km od grada Baje u Mađarskoj. Svoje školovanje je počeo u rodnom mestu, a nastavio je u Kaloči (mađ. Kalocsa), gde ga je potpomagao biskup Ivan Antunović, veliki bunjevački rodoljub i kulturni pregalnik.[2]
1873. godine Mijo Mandić se na nagovor biskupa Antunovića upisao na Učiteljsku školu u Kalači koju završava sa odličnim rezultatom.
1876. postaje učitelj u mestu Bođaniju (kod Bača).[2]
Od 18. avgusta 1878. godine prelazi u Garu, blizu Baje, gde postaje učitelj bunjevačke škole. Ovde uskoro osniva Bunjevačku čitaonicu.[2] U Gari upoznaje svoju buduću suprugu Pavku Karagić sa kojom se oženio 1881. godine. Ovde je 1880. napisao i izdao dva udžbenika: „Prirodopis, prirodoslovlje i slovnica“ i „Zemljopis, povistnica i ustavoslovlje“
1883. izdaje „Bunjevačko-mađarski ričnik“ i „Mađarsko-bunjevački ričnik“ sa oko 10.000 reči, čiji primerci nisu sačuvani. Iste godine mu umire supruga i prvorođenče. Mijo Mandić se tada seli u rodni Kaćmar.
Iste godine jedan je od osnivača i pokretača kalendara „Bunjevačko-šokačka Danica“.
Nakon godina provedenih van kuće, 1883. godine služba ga je odvela nazad u Kaćmar. I ovde je osnovao Čitaonicu.[2] U Kaćmaru je učiteljevao od 3. aprila 1883. Ovde uređuje svoj list "Neven“[1] koji se pojavljuje u Baji. Prvi primerak ovog mesečnika izašao je 15. januara 1884. štampan ikavicom i latiničkim pismom. Mandićev „Neven“ kasnije postaje nedeljnik, a posle Prvog svetsklog rata dnevni list na bunjevačkom govoru srpskog jezika.
Od 30. oktobra 1892. Mijo Mandić postaje učitelj u obližnjoj Subotici[2], gde će uskoro izdati u dva maha molitvenik „Nebeskom janješce za bunjevački i šokački naraštaj“.
Posle raspada Austrougarske i ulaska pobedničke srpske vojske u Suboticu 13. novembra 1918. Mijo Mandić postaje školski nadzornik i prosvetni referent gradskog saveta Subotice.[2]
1923. odlazi u penziju i postaje upravnik Gradske biblioteke i muzeja u Subotici. Na ovoj funkciji ostaje do 1932. godine.[2]
1933. godine Mijo Mandić postaje počasni građanin grada Subotice.[2] Učestvovao je u osnivanju Bunjevačke prosvetne matice.
1934. godine Mijo Mandić izdaje „Pravi bunjevački kalendar“ u Subotici. Uređivao ga je i 1935. i 1936. godine.[1]
Godina 1941. je donela period ispunjen ispitivanjima, uhođenjem i kućnim pritvorom, i tek što su prošli umire 9. januara 1945. godine u Subotici gde je i sahranjen.[2]
Fondacija Mijo Mandić uredi
U Subotici je osnovana Fondacija Mijo Mandić. Fondaciju je osnovao Nacionalni savet bunjevačke nacionalne manjine.[3]
Reference uredi
- ^ a b v Milisavac, Živan, ur. (1984). Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. str. 457.
- ^ a b v g d đ e ž z „Mijo Mandić u svetlu novih izvora”. subotickenovine.rs. Arhivirano iz originala 03. 02. 2022. g. Pristupljeno 3. 2. 2022.
- ^ „Nacionalnom savetu bunjevačke nacionalne manjine Subotica - IZVEŠTAJ NEZAVISNOG REVIZORA” (PDF). bunjevci.org.rs. Pristupljeno 3. 2. 2022.
Literatura uredi
- Mijo Mandić ml.: O životu i radu svog dede Mije Mandića (Bunjevačke novine, Subotica br.19-22)
