Mlazni lovac prve generacije
Mlazni lovac prve generacije pripada grupi prvih lovačkih aviona sa primenjenim mlaznim motorom. Razvijeni su i počeli su se serijski proizvoditi krajem Drugog svetskog rata. Borbeni avioni sa mlaznim motorom prve generacije, koncepciono, uopšte se ne razlikuje od dotadašnjih, sa klipnim motorom. Jedina razlika je bila integracija mlaznog motora umesto klipnog. Prvi mlazni borbeni avioni, proizvedeni u seriji, bili su nemački Me 262, Me 263 i britanski Gloster meteor, sva trojica su ušli u operativnu upotrebu, otprilike u isto vreme, u 1944. godini. Mali i ograničen, imali su borbeni uticaj tokom završnih operacija Drugog svetskog rata.
Drugog svetskog rata.
Drugog svetskog rata.
izložen u muzeju.
Po završetku rata nastavljen je razvoj aviona ove generacije. Naredni avioni iz 1. generacije, dokazali su se u Korejskom ratu. Najistaknutiji su bili F-86 sejbr i MiG-15.[1][2][3]
Period Drugog svetskog rata uredi
Početni pokušaji su bili na dokazanim koncepcijama aviona sa elisno-klipnim pogonom. Neki od tih lovaca su ispitani pomoću klipnim motorom za procenu i dokaz konstrukcije, pre nego što su na njih ugrađeni mlazni motori. To je bio bezbedan postupni metod.
Prvi avion sa mlaznim motorom poleteo je 1939. godine. Taj uspeh je bio osnova za kasniji prvi serijski avion Me 262. Sličan britanski projekat je Gloster meteor. P-59 aerokomet je prvi američki lovac sa mlaznim motorom, koji je uveden u operativnu upotrebu. Smatralo se da je inferioran projekat i nikada nije uveden u borbu. To je bilo i logično, pošto je njihov P-51 Mustang, sa elisno-klipnim pogonom bio superiornijih karakteristika.
Japanci su imali eksperimentalne konstrukcije, kao što su Nakadžima J9Y Kika, ali nijedan nije doživeo operativnu upotrebu.[1][2][3]
Hibridni pogon uredi
Mlazni motori u principu maju sporiji prirast potiska od prirasta vučne sila kod elisno klipnog pogona, a u početku njihove primene, to je bilo još izraženije. Da bi se taj problem prevazišao u ranoj primeni mlaznih motora pokušano je sa „hibridnom“ primenom pogona aviona. Američki projekat FR-1 fairbol je koristio mešoviti pogon aviona, sa klipnim motorom i elisom (ugrađenima napred) i mlaznim motorom (ugrađenim nazad). Ruski I-250 (MiG-13) i Su-5, bili su sličnog koncepta.
Posleratni eksperimenti sa mešovitim pogonom uključeni su u projekte XF2R dark šark i XF-84H tanderšrič, jedan od najbučnijih aviona ikada izgrađenih u istoriji vazduhoplovstva. Nijedan od ovih aviona, sa mešovitim pogonom, nije uvođen u borbenu upotrebu, mada je FR-1 fairbol bio dve godine u operativnoj upotrebi.[4]
Korejski rat uredi
Posle Drugog svetskog rata, novi avioni su rezultat precizijnim o idejama od onih koje su se koristile u prvim projektima. Neki od njih (F-86 i MiG-15) su u projekat uključili strelasto krilo i prekoračili su brzinu zvuka u letu, u obrušavanju, pošto još uvek nije bilo motora sa dovoljnim potiskom.
Radar je počeo da se koristi kod presretača i noćnih lovaca. Ovi avioni su uglavnom bili učesnici u Korejskom ratu. Neki presretači, kao što su F-94, koristili su rakete poput Mk 4/Mk 40, kao svoje primarno oružje umesto vatrenog.[1]
Izgrađeni avioni 1. generacije uredi
Projekat prvog operativnog mlaznog lovca Me 262, sačinjen je u 1939. godini, a prvi avion je poleteo u 1942. U operativnu upotrebu, uveden je 1944. godine. Nedostatak naprednih materijala su limitirali perfomanse i vek trajanja njegovog mlaznog motora.[5] Drugi svetski rat se pre završio nego što su nedostaci motora otklonjeni i ovaj lovac što se usavršio. Sjedinjene Američke Države i Velika Britanija su takođe imali operativne lovce sa mlaznim motorom pre kraja rata. Britanski Gloster meteor je korišćen za presretanje nemačkih raketa V-1 (leteća bomba) preko britanskog ostrva, a ne za borbu u vazdušnom prostoru iznad Evrope do 1945. godine, ali još uvek se držao dalje od okupirane teritorije da bi se sačuvala njegova tehnologija da ne dođe u posed Nemaca ili Sovjeta. Do 1946. godine je 16 eskadrila opremljeno „meteorom“. Američki Lokid P-80 je uveden u operativnu upotrebu u završnim fazama rata i bio je raspoređen u Evropi, ali su stigli isuviše kasno da bi učestvovali u borbi.
Prvi lovački avioni sa mlaznim motorom nisu imali radar ili drugu sofisticiranu opremu. Bili su slično opremljeni kao dotadašnji avioni sa elisno klipnim pogonom. Mitraljezi i topovi su bili primarno naoružanje, iako je Ме 262 koristio rakete vazduh-vazduh protiv savezničkih bombardera.
Uvedeni avioni 1. generacije u operativnu upotrebu uredi
Prekinuti programi aviona 1. generacije uredi
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ a b v g d Joe Yoon, (27. 6. 2004). „Fighter Generations” (na jeziku: (jezik: engleski)). aerospaceweb. Pristupljeno 28. 5. 2012. „Generacije lovaca”
- ^ a b v Dr Richard P. Hallion (zima 1990). „Air Force Fighter Acquisition since 1945*” (na jeziku: (jezik: engleski)). Airpower Journal. Arhivirano iz originala 11. 12. 2016. g. Pristupljeno 28. 5. 2012. „Lovci posle 1945.”
- ^ a b intelgur (4—3-2005). „Fighter Aircraft Generations: A Reference.” (na jeziku: (jezik: engleski)). abovetopsecre. Pristupljeno 28. 5. 2012. „Generacije mlaznih aviona” Proverite vrednost paramet(a)ra za datum:
|date=(pomoć) - ^ Museum. „Su-5” (na jeziku: (jezik: engleski)). Sukhoi. Arhivirano iz originala 18. 11. 2006. g. Pristupljeno 31. 5. 2012. „Su-5”
- ^ „The Messerschmitt Me262 Combat Diary” (na jeziku: (jezik: engleski)). CastleWeb. Pristupljeno 29. 5. 2012. „Me262”
