Moderno

Moderno (lat. modernus), kao pojam prvi put se pojavio kod Kasiodora u 6. vijeku da obilježi neku novu i skorašnju pojavu. Moderno je termin kojim se obilježava ukus, mišljenje i koncepcija jedne epohe, nasuprot prethodne ili prethodnih epoha. U ovom značenju nije vremenski i istorijski određena kategorija, već se upotrebljava kao oznaka različitih pojava iz različitih stilskih i književno-istorijskih perioda. Gotika je moderna u odnosu na romaniku, za Fridriha Šlegela umjetnost romantizma je moderna umjetnost, a za Madam de Stal moderni su mitovi koje obrađuje Volter, itd.

U drugoj polovini 19. vijeka, pojam moderno gubi svoje prvobitno i vanvremensko značenje i vezuje se za određenu umjetničku koncepciju i određeni proces umjetničkog razvoja, koji se razlikuje od realističke koncepcije po svom relativizmu, iracionalizmu i liberalizmu. Pod modernim u ovom značenju podrazumijevaju se određeni principi, koji karakterišu, uglavnom, umjetnost i književnost 20. vijeka. Po riječima estetičara Tatarkijeviča, to su sljedeći principi: umjetnost je izražavanje; ona ne mora da se saobražava pravilima; ona je stvaralačka; ona je dio intuicije; u njoj je važna jedino forma; ona nema drugog cilja osim uzbuđivanja; ona je u stanju da po savršenstvu nadmaši prirodu; ona ne podražava prirodu, ona je izobličava i stvara forme koje u njoj ne postoje; njena ljepota je subjektivna: apstraktna ljepota koju stvara čovjek može da nadmaši ljepotu organskih formi, i drugo. Suprotnost modernom je klasično.

Vidi još

• Modernizam
• Moderna
• Moderna književnost
• Moderna umjetnost

Literatura

• W. Tatarkiewic, La conception classique et la conception moderne de l'art, Actes du IV Congrès international d'esthétique, Athènes, I960;
• H. Friedrich, Struktura moderne lirike (prevod) 1969.