Monada (filozofija)
Monada (grč. монас.) Jedinica. Nedjeljiva, konstitutivna jedinica. Osnova nematerijalnog svijeta i prosta, posljednja čestica cijelog svemira. Filozofski pojam nastao još kod antičkih filozofa stare Grčke koji je prvi naučno sistematizovao i elaborirao Gotfrid Vilhelm Lajbnic[1]
Porijeklo
urediPojam iz grčkog jezika. Označava jedinicu- jediničnost.[1]
Tumačenje po Ivanu Klajnu
uredi| „ | nedjeljiva cijelovita jedinica, nedeljivo cijelovito biće, | ” |
Monada je prema Pitagori brojčana jedinica, za Platona ideja, prema Đordanu Brunu atom, a Lajbnicu prosta supstancijalna jedinica od kakvih je sazdan cijeli svemir.[1]
Zmačenje po Maloj prosvetinoj enciklopediji
urediU staroj helenskoj filozofiji monada označava jedinstvenost kao princip bića.[2]
Značenje po Svetislavu Mariću
urediMonada je
| „ | Metafizički atom, posljednji, nematerijalni elemenat stvarnosti, nedjeljiv, nepodložan uticaju spolja, sam od sebe promjenjljiv , obdaren opažanjem i težnjom | ” |
O monadi Opća enciklopedija JLZ
urediMonada je i po ovoj enciklopediji „jedinica“, za Platona ideja, za Pitagoru i Euklida broj. Kasnije je u Hrišćanstvu Bog smatran monadom monada. To se shvatanje u Hrišđanstvu zadržalo sve do učenja Đordana Bruna koji spaja pitagorejsko shvatanje monade sa demokritovom idejom atoma. Lajbnic prvi razvija sistematsko učenje o monadama u svom djelu fr. La Mmonadologi. On, između ostalog, tvrdi da je monada prosto, supstitucijalno-dinamično i materijalno biće ili centar sila, subjekt doživljenih stanja. Monada stoji u određenim odnosima s drugim monadama kao i prema cijelini svih monada; ona “reprezentira“ i „odslikava“ univerzum prema svojoj „tački gledišta“ i stepenu svijesti....[4][3]
Monada po Branislavu Petronijeviću
urediPo Lajbnicovom sljedbeniku, srpskom filozofu Branislavu Petronijeviću monada je pojedinačna svijest, nedjeljivo biće; njeni atributi su svjesnost i volja. Materija se sastoji od relativno nesvjesnih atoma- monada.[4]
Reference
uredi- ^ a b v Klajn I. i Šipka M, Veliki rečnik stranih reči i izraza, Prometej, Novi Sad, 2008. g.
- ^ Grupa autora, Mala enciklopedija Prosveta, Prosveta,Beograd, 1959.g.
- ^ a b Marić S, Filozofski rečnik, Dereta, Beograd, 2004. g.
- ^ a b Grupa autora, Enciklopedija leksikografskog zavoda, Jugoslovenski leksikografski zavod, Zagreb, 1962.g.