Morača (pleme)

Gornja i Donja Morača su pleme u istorijskoj oblasti Brda, u današnjoj Crnoj Gori. Predstavljaju jedno od sedam brdskih plemena. Obuhvataju najveći dio regije Morača sa Rovcima i Kolašinom. Moračani se nazivaju i Bogićevcima, nasljednicima Bogića Moračanina. U plemenskoj oblasti se nalazi i Manastir Morača, jedan od najznačajnijih srpskih srednjovjekovnih spomenika. Dijeli se na Gornju i Donju Moraču. Graniči se, na istoku, sa Vasojevićima, Kučima i Bratonožićima; na zapadu, sa Rovcima; a na severozapadu, sa Uskocima.

Istorija

Pleme Morača se formiralo na području srednjovjekovne župe Morače, koja je obuhvatala sav gornji tok rijeke Morače, a prema Ljetopisu popa Dukljanina spadala je u oblast zvanu Podgorje. Od kraja 12. do sredine 14. vijeka, Moračka župa je bila u sastavu države Nemanjića, odnosno srednjovjekovne Kraljevine Srbije i potonjeg Srpskog carstva. Tu je 1252. godine podignut znameniti manastir Morača, koji je bio i važna stanica na trgovačkom putu od Onogošta do Brskova.

Tokom druge polovine 14. i prve polovine 15. vijeka, u vrijeme stvaranja udeonih feudalnih oblasti, Morača se našla na razmeđi država Balšića, Brankovića, Lazarevića i Kosača. Oblast je potpala pod tursku vlast sredinom 15. vijeka, tako da nikada nije pripadala državi Crnojevića.

Smatra se da je Bogić Moračanin u Moraču došao u 15. vijeku, a tamo je zatekao neka bratstva koja su se počela kasnije izjašnjavati kao moračka. Nešto kasnije u 15. i 16. vijeku Moračani su morali da se brane od naleta Turaka koji su zauzeli veći dio kolašinskog sreza. Iako su u turskom defteru (zemljišna knjiga) iz 1477. godine upisani kao dva zasebna plemena, sa po 52 (Gornja) i 69 (Donja) kuća, do formiranja jedinstvenog plemena, došlo je usled težnje u istoj geografskoj oblasti, kao i potrebe za zajedništvom. Tako je manastir Morača postao mesto okupljanja Moračana, ali i okolnih brdskih plemena plemena, naročito kao mjesto u kome je tinjao otpor protiv širenja islama i učvršćivanja turske vlasti.

Moračani su učestvovali krajem 16. veka u ustanku vojvode Grdana, 1647. u ustanku moračkog vojvode Bogića, borbama Petra I Petrovića Njegoša, vođenim od 1789. do 1796. godine. U vreme Petra II Petrovića Njegoša, Moračka sela, njih 18, imala su 383 kuće, sa 1150 pušaka. Pod Turcima Moračani su se često selili i u druge krajeve, pa ih danas ima i u Mojkovcu, Beranama, Bijelom Polju, Andrijevici, ali i u Srbiji (Zlatibor, Prijepolje, Priboj, Užice). Takođe, bili su uključeni i u neke plemenske sukobe, koji su nastajali u Brdima zbog nedostatka hrane, a potom je dolazilo i do krvnih osveta. 1878. godine, nakon Berlinskog kongresa, Moračani će ući u sastav države Crne Gore, koja je tada izbacila naziv Brda iz imena države. Kolašin je oslobođen 4. oktobra 1878. godine u 11h i 30min.

Poznate ličnosti

• Amfilohije Radović
• Mihailo Miša Janketić
• Patrijarh srpski Gavrilo Dožić
• Pavle Vujisić
• Komnen Bećirović
• Akademik Miro Vuksanović
• Igor Rakočević
• Danijel Furtula
• Andrija Milošević

Vidi još

• Brda
• Brđani
• Bjelopavlići
• Piperi
• Rovčani
• Vasojevići
• Bratonožići
• Kuči

Literatura

• Đurđev, Branislav (1984). Postanak i razvitak brdskih, crnogorskih i hercegovačkih plemena: Odabrani radovi (PDF). Titograd: Crnogorska akademija nauka i umjetnosti. 
• Jovanović, Radoman (1981). „Crna Gora 1851-1878”. Istorija srpskog naroda. 5 (1). Beograd: Srpska književna zadruga. str. 423—446. 
• Luković, Miloš (2004). „Zajednička granica oblasti Kosača i oblasti Brankovića južno od reke Tare”. Balcanica. 35: 91—158. 
• Luković, Miloš (2009). „Jugoistočna granica srednjovekovne Hercegovine” (PDF). Vidoslov. 47: 124—135. 
• Mikavica, Dejan; Vasin, Goran; Ninković, Nenad (2013). Istorija Srba u Crnoj Gori 1496-1918. Novi Sad: Prometej. 
• Mikavica, Dejan; Vasin, Goran; Ninković, Nenad (2017). Srbi u Crnoj Gori 1496-1918. Nikšić: Institut za srpsku kulturu. 
• Milićević, Jovan (1981). „Crna Gora 1797-1851”. Istorija srpskog naroda. 5 (1). Beograd: Srpska književna zadruga. str. 159—211. 
• Pejović, Đoko D. (1981). Crna Gora u doba Petra I i Petra II: Osnivanje države i uslovi njenog razvitka. Beograd: Narodna knjiga. 
• Stanojević, Gligor (1970). Jugoslovenske zemlje u mletačko-turskim ratovima XVI-XVIII vijeka. Beograd: Istorijski institut. 
• Šabanović, Hazim (1959). Bosanski pašaluk: Postanak i upravna podjela. Sarajevo: Naučno društvo Bosne i Hercegovine. 

Spoljašnje veze

• Dragoljub Jeknić-Istorija i predanja (dio o Gornjoj Morači) http://montenegrina.net/wp-content/uploads/2016/09/Moraca-Gornja-Moraca.pdf
• Dr Miodrag Perović: Vojvoda Bogić Moračanin - pleme Morača / Moračani