Википедија

Nuruosmanije džamija

Nuruosmanije džamija (tur. Nuruosmaniye Camii) je osmanska džamija iz 18. veka koja se nalazi u naselju Čemberlitaš u okrugu Fatih u Istanbulu u Turskoj. 2016. godine upisana je na Tentativni spisak mesta svetske baštine u Turskoj.[1] Kupola džamije je specifična i četvrta je po veličini u gradu Istanbul, iza Aja Sofije, Sulejmanove džamije i Fatihove džamije. Nuruosmanije džamija je deo većeg verskog kompleksa koji deluje kao centar kulture, religije i obrazovanja za okolinu. Prva carska džamija u Istanbulu koja je u svoju izgradnju integrisala i barokne i neoklasične elemente,[2] Nuruosmanije džamija je izgrađena u osmanskom baroknom stilu.

Nuruosmanije džamija
tur. Nuruosmaniye Camii
Osnovne informacije
LokacijaIstanbul,  Turska
Koordinate41° 00′ 37″ S; 28° 58′ 13″ I / 41.0103° S; 28.9703° I / 41.0103; 28.9703
Religijaislam
DržavaTurska
Početak izgradnje1755
Broj minareta2

Mukarne (svodovi od saća) džamije i njeno zakrivljeno dvorište pokazuju uticaj baroka. Džamija se nalazi na drugom brdu Istanbula, mestu džamije Fatma Huton; ta džamija je izgorela zbog požara. Područje džamije Nurosmanije je blizu Konstantinovog foruma, gde Konstantinov stub (tur. Çemberlitaş Sütunu) i dalje stoji. Oko džamije se nalazi istanbulski Veliki bazar (tur. Kapalıçarşı). Nakon izgradnje Sultan Ahmedove džamije, džamija Nurosmanije bila je prva carska džamija koja je sagrađena u 100 godina.[traži se izvor]

Arhitektura

uredi

Smatrana jednom od najlepših primeraka džamija u osmansko-baroknom stilu, naručena je po nalogu sultana Mahmuda I 1748. godine, a završena pod njegovim bratom i naslednikom sultanom Osmanom III 1755. godine. Nazvana je Nuruosmanije džamija, što znači „sveta osmanska svetlost“, po Osmanu III, ali i zbog 174 prozora koji osvetljavaju hol džamije.[traži se izvor]

Molitvena sala je prekrivena jednom kupolom prečnika 25 metara i visine 43,50 metara iznad nivoa poda. Džamija koristi sistem gvozdenog podupiranja koje ide od poda, preko zidova do plafona kupole.[3] Materijal džamije izrađen je od rezanog kamena i mermera.[4] Opšti oblik zgrade najbolje se opisuje kao „naprezanje svuda da bi se ravne linije istopile u krivine“.[5] Kompleks ima dva minareta, svaki sa po dva balkona. Dvorište džamije je dizajnirano u obliku potkovice, bez presedana u osmanskim džamijama.

Džamija sadrži biblioteku, medresu i grobnicu.[6] U zadnjem vrtu nalazi se Turbe (grobnica) izgrađena za Šehsuvar Sultan, majku Osmana III, u kojoj se takođe nalaze i drugi članovi kraljevske porodice. Ostale komponente kompleksa su:

  • Džamija ima dve kapije, istočnu i zapadnu kapiju. Zapadna kapija ima i česmu (tur. sebil). Obe kapije se otvaraju prema Velikoj čaršiji, što omogućava protok saobraćaja.[4]
  • Sebil je pričvršćen na spoljni zid sklopa i tradicionalno se koristio za upotrebu vode u javnosti i za abdest (pranje ruku) pre molitve. Trenutno se koristi kao prodavnica tepiha.[7]
  • Medresa, (islamska škola) se sastoji od 20 kupolastih soba i jedne velike učionice (tur. dershane).
  • Imaret, ili javna narodna kuhinja se nadovezuje na medresu.
  • Biblioteka je zasebna jednospratna zgrada u Kuliju sa privatnim ulazom za sultana. Knjige i rukopisi, od kojih se neki i danas čuvaju na licu mesta, deo su veće biblioteke Sulejmanije. U tim delima su se prvobitno nalazile lične kolekcije Mahmuda I i Osmana III sa ukupno 7.600 tomova, od čega su 5052 rukopisi.
  • Koliba Hunkar Kasri, koliba za sultana i kraljevsku porodicu, je trospratnica sa privatnim pristupom. U slučaju džamije Nuruosmanije, kuća ima pristup Hunkar Mahfili u okviru molitvene sale.[8]
  • Svetla: Prozori na zidovima džamije omogućavaju pristup prirodnog svetla. Kružno dvorište je još jedan put kroz koji teče prirodna svetlost. Pored toga, kružne lampe u osmanskom stilu omogućavaju svetlost noću.
  • Ornamenti: Svodovi džamije su barokni i glavni oblik ukrasa. Džamija je obložena zlatnom kuranskom kaligrafijom i ima medaljon sa imenom Alaha i Muhameda na pendantivima strukture. Dva tanka minareta koje ukrašavaju spoljašnjost džamije primer su osmanske strukture zajedno sa glavnom polukupolom i mini polukupolima dvorišnih zidova.

Lokacija

uredi
 
Nuruosmanije džamija: Enterijer u osmanskom baroknom stilu.

Džamija stoji na drugom brdu Istanbula. S obzirom da je džamija uzdignuta iznad okoline, ulaz je stepenicama i do kapije. Lokacija kompleksa je okružena mnogim prodavnicama, preduzećima i Velikim bazarom. Sultan je znao, budući da je to bilo tako napredno i komercijalno aktivno područje, da će muslimanima biti pogodno mesto za pohađanje molitve. Džamija je takođe služila kao podsetnik narodu na prisustvo države i sultana tokom vremena političke i ekonomske nesreće. Ahmed Resmi Efendi priča priču o tome kako je sultana, pre izgradnje kompleksa, dočekivao duhovni starac, koji je plakao, molio se za njegovo zdravlje i preklinjao da odluči i da sagradi džamiju na tom određenom parčetu zemlje. Nakon ovog incidenta Sultan je navodno odlučio da započne izgradnju.[9] Kompleks se takođe nalazi preko puta Kapije 1 za Veliku čaršiju. Konstantinov stub, istorijska džamija Gazi Atik Ali Paša i moderna železnička stanica Čemberlitas nalaze se direktno južno od džamije na 400 metara.

Obnova (2010–2012)

uredi

Kompleks je tokom svog života nekoliko puta preuređivan, ali kombinacija faktora okoline, neodržavanja, zagađenja vazduha i originalnih građevinskih nedostataka značajno je pogoršala stanje kompleksa. Kao rezultat, od 2010-2012. godine arhitekte FOM grupe sprovele su kampanju obnove od 20 miliona lira (3,5 miliona američkih dolara).[10] Najteže pitanje kompleksa bilo je pitanje vode. Kupole koje su curile ponovo su zapečaćene gotovo originalnim olovnim premazom primenjenim na tradicionalan način, drenažni sistemi su očišćeni od peska i šljunka i obnovljeni, a podrumi su obnovljeni. Zidovi džamije bili su jako pocrneli, bilo je potrebno peskarenje i pranje pod pritiskom. Ostale komponente džamije kao što su mermer, drvo, gvožđe i staklo sečene su i zamenjivane ako su bile ozbiljno oštećene.[traži se izvor]

Tokom kampanje restauracije došlo je do nekoliko otkrića koja unapređuju status džamije kao arhitektonskog dostignuća i istorijskog područja:

  • U procesu struganja starih dotrajalih laminarnih ukrasa pronađeni su, sačuvani i postavljeni čak i stariji ručno crtani ukrasi.[traži se izvor]
  • Otkriće aktivne cisterne ispod džamije, koja je prema rečima provincijskog direktora Fondacija Ibrahima Ozekincija zahtevala uklanjanje sluzi iz cisterne od "420 kamiona". Tada su postale vidljive veličanstvena galerija, cisterna i vodomer. Osmanlije su koristile savremeni sistem prema savremenim propisima o zemljotresima.[11] Cisterna se prostire na površini od 2.242 kvadratna metra, ima 825 kvadratnih metara korisne površine i smatra se budućom lokacijom muzeja.
  • Otkriveno je da džamija leži na starijoj strukturi koja je izgrađena pomoću temelja sa šipovima. Najstariji takav temelj u istoriji turske arhitekture pronađen do danas.[12]

Trenutna uloga

uredi

Istorijsko mesto i zapažena znamenitost u istanbulskom turizmu, džamija se svakodnevno koristi kao bogomolja. Izložba umetnosti Jeditepe Bijenale, organizovana pod upravom turskog predsednika Redžepa Tajipa Erdogana,[13] koristila je cisternu kompleksa za prikazivanje umetničkih dela koja su predstavljala i tradicionalnu i modernu tursku umetnost.[14]

Galerija

uredi
  •  
    Odeljak i plan džamije objavio Kornelijus Gurlit 1912.
  •  
    Istorijska fotografija iz 1870-ih.
  •  
    Minaret
  •  
    Prozori
  •  
    Trem
  •  
    Fontana i ulaz u džamiju Nuruosmanije
  •  
    Nuruosmanije džamija sa juga
  •  
    Eksterijer džamije Nuruosmanije
  •  
    Eksterijer džamije Nuruosmanije
  •  
    Eksterijer džamije Nuruosmanije
  •  
    Nuruosmanije džamija, detalj ulaza iz dvorišta
  •  
    Unutrašnjost džamije Nuruosmanije
  •  
    Nuruosmanije džamija sa odeljkom za sultana
  •  
    Unutrašnjost džamije Nuruosmanije
  •  
    Unutrašnjost džamije Nuruosmanije

Vidi još

uredi

Reference

uredi
  1. ^ „Nuruosmaniye Complex”. UNESCO World Heritage Centre. UNESCO. Pristupljeno 8. 6. 2018. 
  2. ^ Suman, Selva (2011). „Questioning an "Icon of Change": The Nuruosmaniye Complex and the Writing of Ottoman Architectural History” (PDF). METU Journal of the Faculty of Architecture: 145—166. doi:10.4305/METU.JFA.2011.2.7  . Arhivirano iz originala (PDF) 12. 10. 2022. g. Pristupljeno 20. 05. 2021. 
  3. ^ Saliba, Nada (2019). „The Significance and Representation of the Nuruosmaniye Mosque as a Baroque Monument”. Chronos. 21: 167—186. doi:10.31377/chr.v21i0.486  . 
  4. ^ a b Rüstem, Ünver, author. (2019-02-19). Ottoman Baroque: the architectural refashioning of eighteenth-century Istanbul. ISBN 978-0-691-18187-5. OCLC 1032673873. 
  5. ^ LEVEY M., 1975, The World of Ottoman Art, London, Thames and Hudson, 152 p.
  6. ^ „Nuruosmaniye Külliyesi”. Archnet. Pristupljeno 2019-12-09. 
  7. ^ „NURUOSMANIYE SEBILI” (na jeziku: turski). Arhivirano iz originala 20. 05. 2021. g. Pristupljeno 2019-11-22. 
  8. ^ „Nuruosmaniye Complex”. UNESCO World Heritage Centre. UNESCO. Pristupljeno 8. 6. 2018. 
  9. ^ Efendi, Ahmed (1918). Târih-i Câmi'-i Şerif-i Nûr-i. Istanbul, Turkey. 
  10. ^ „Still-active cistern beneath Istanbul mosque”. Hürriyet Daily News (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2019-11-22. 
  11. ^ „Still-active cistern beneath Istanbul mosque”. Hürriyet Daily News (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2019-11-23. 
  12. ^ „Structure similar to Basilica Cistern found under mosque”. worldbulletin.net/ (na jeziku: turski). Pristupljeno 2019-11-24. 
  13. ^ „T.C.CUMHURBAŞKANLIĞI : "Son 15 yılda diğer birçok alanda olduğu gibi kültür ve sanat alanında da tabuları yıktık"”. www.tccb.gov.tr. Pristupljeno 2019-12-04. 
  14. ^ „Biennial | Yeditepe Bienali”. www.yeditepebienali.com. Arhivirano iz originala 17. 01. 2020. g. Pristupljeno 2019-12-04. 

Spoljašnje veze

uredi
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Нуруосманије_џамија&oldid=27535552”