Огледало за вампира
„Ogledalo za vampira“ je fantastički roman beogradskog pisca Adrijana Sarajlije. Knjiga je objavljena kao samostalno autorsko izdanje 2012. godine, u okviru biblioteke „Signal“, edicije neoavangardnog signalističkog pokreta.
| Ogledalo za vampira | |
|---|---|
.jpg) | |
| Nastanak | |
| Autor | Adrijan Sarajlija |
| Dizajner korica | Andrijana Ćirković |
| Zemlja | Srbija |
| Jezik | srpski |
| Sadržaj | |
| Žanr / vrsta dela | fantastika |
| Mesto i vreme radnje | Brazil; 21. vek |
| Izdavanje | |
| Izdavač | autorsko izdanje, Biblioteka „Signal“ |
| Datum | 2012. |
| Broj stranica | 180 |
| Tip medija | broširano |
| Klasifikacija | |
| ISBN ? | 978-86-915473-0-1 |
Roman je povoljno ocenjen kod kritike, ali je izazvao i kontroverze na srpskoj književnoj sceni, zbog nesvakidašnjeg prikaza civilizacijskog trenutka, prizora eksplicitnog nasilja i dekonstruisanja ustaljenog mita o vampirima.
Žiri za Ninovu nagradu uvrstio je Ogledalo za vampira u širi izbor za najbolji roman 2012. godine. U decembru 2013. beogradska izdavačka kuća „Čarobna knjiga“ objavila je drugo izdanje romana, sa naslovnom ilustracijom Dragana Bibina.
Radnja
uredi
Ogledalo za vampira prati fantazmagorično putovanje profesora istorije Eduarda Lasnera, rešenog da načini odlučnu promenu u životu opterećenom telesnim hendikepom, te seksualnom i socijalnom neprilagođenošću.
Radnja priče je smeštena u Brazil, a glavnog junaka put vodi od gradskih centara do dubina džungle i natrag, kroz egzotičnu scenografiju sirotinjskih favela, bogataških kvartova, tajnih vojnih laboratorija, televizijskih studija i netaknutih divljina Amazonije.
Prijem kod kritike
urediSlobodan Škerović u pogovoru romana navodi: „Kada se, ovako, sve sagleda na jednom mestu, još od Rableovih i Servantesovih vremena, preko Igoovog gargojla Bogorodičine crkve, do Flemingovih tehnoloških inovacija upakovanih u klasični špijunski varijete, umetnost fantazijske avanture opstaje kao medijum pogodan za vivisekciju ličnosti koja čini samo jednu stvar – predstavlja duh svog vremena. Eduardo Lasner je u sebe primio, i s drugim likovima podelio, sve one karakterne crte koje krase ličnost palu pod uticaj sveprisutne pop–kulture. A današnja pop–kultura je pleme izrođenih i incestoidno oplođenih žanrova, himera i borgova, nalik na primordijalnu čorbu koja je pre milijardu godina živela i disala jedinstvenim pulsom.“[1]
Ratko Radunović, pisac i kritičar, u prikazu u podgoričkim Vijestima kaže: „Kao i u Sarajlijinim pričama, u Ogledalu za vampira je evidentna učestalost teme o ljudskoj fizičkoj dekonstrukciji. Radi se o odiseji patuljka Eduarda koji, u namjeri da se osveti konzervativnom društvu što ga je ostracizovalo zbog bolesti i neobičnih predubjeđenja, voljan da se podvrgne najbolnijim hirurškim operacijama ne bi li postao ono što bi ga uzdiglo od okolnog svijeta, međutim on pri tom nije svjestan da je taj svijet, u cjelokupnoj svojoj lucidnosti, nadasve neemotivan i moralno mrtav – baš kao i sam Eduardo. Ovakva pozadina uslovljava autora da svog junaka povede na dekadentno i fantazmagorično putešestvije gdje će protagonista pokušati da nađe odgovore na ono što bi se danas moglo nazvati „životnim smislom“, kao i odgovore po pitanju sopstvene seksualnosti. Nimalo indirektno nasilje i konstantna motorika podstaknuće čitaoca da pomisli da čita japansku mangu, te se zato ritam Ogledala za vampira donekle i razlikuje od istog u pričama iz zbirke Manufaktura G.[2]
Đorđe Bajić, pisac i kritičar, daje prikaz romana u časopisu Yellow Cab: „Pisac vešto i s neospornom lakoćom kombinuje žanrove, prilagođava ih svom senzibilitetu i stvara dobro izbalansiranu mešavinu horora, satire i magičnog realizma, a nalazi mesta i za jednu efektnu posvetu Apdajkovom Brazilu. Ogledalo za vampira može se posmatrati kao uspešno postmoderno ukrštanje bildungsromana i pikarskih postulata, sve to začinjeno obiljem akcije, izdašnom količinom krvoliptanja i prstohvatom žestokog, uvrnutog seksa.“[3]
Novinar i književni kritičar Davor Šišović potpisuje prikaz u Glasu Istre: „(...) No, kao i u pričama iz prve knjige, tako i u ovom romanu Adrijan Sarajlija prije svega briljira stilom, atraktivnošću pripovijedanja, začudnošću odabranih motiva, majstorskim upotrebama ironije, fleševima romantičnih trenutaka, grotesknim raspletima pojedinih epizoda. Gotovo je nevjerovatno koliko se poruka može iščitati iz ovog romana – svoje su mjesto našli i žanrovska parodiranja, i političke alegorije, i potraga za idealnom ljubavi, i dvojbe oko seksualnog opredjeljenja, te pitanja odanosti i obiteljske povezanosti, militarističkog svjetonazora, vrijednosti života, pa čak i položaja intelektualca u društvu.“[4]
Sociološko tumačenje
uredi.jpg)
Kulturni dodatak Politike doneo je analizu romana iz pera uglednog teoretičara društvenih devijacija, politikologa prof. dr Aleksandra Jugovića: „Autor nam koristeći horor ikonografiju saopštava da seks, moć i medijska slava, jesu ključne vrednosti društva spektakla. Junak romana je u konfuziji sa svojim seksualnim identitetom i njegovo iskušeničko putovanje jeste i traganje za njim. Sarajlija sa koristi metamorfozom profesora Eduarda u vampira („vampirinja“) kako bi nam pokazao strahove čoveka koji živi u savremenom društvu: zbog pripadanja, socijalnog statusa, seksualne orijentacije, zdravlja, itd. Njegov junak je paradigma zbunjenog, marginalizovanog i nesrećnog čoveka u vremenu medijskog konzumerizma. (...) Na neki način ovaj roman nas uvodi u multidimenzionalnu (mitsku, magijsku, naučnu, psihološku, seksualnu, političku, ekonomsku, socijalnu, medijsku) anatomiju „vampirologije savremenog društva“, ostavljajući nam na razmišljanje pitanje: da li je danas “žeđ za krvlju” izražena u stalnim ratovima ili interpersonalnom nasilju na mikrosocijalnom planu, produkt ljudskih strahova, socijalnih nejednakosti, težnje za moći, seksualnih disfunkcija ili svega toga zajedno?“[5]
Kontroverze o nasilnosti romana
urediIako je povoljno ocenjeno u kritikama, Ogledalo za vampira je i često isticano kao roman nasilja i bizarnosti. U dnevnom listu Blic, književni kritičar Slobodan Ivkov određuje roman kao „nepojamno surov“ i zaključuje: „pisac možda i nije srpski Markiz de Sad, ali mnogo obećava!“[6]
Izvori
uredi- ^ Škerović, Slobodan. „Vampirski kapričo: prikaz romana 'Ogledalo za Vampira' Adrijana Sarajlije“, pogovor prvom izdanju, Beograd, april 2012.
- ^ Radunović, Ratko. „Čovjek koji je želio da bude vampir“ Arhivirano na sajtu Wayback Machine (6. jun 2013), Vijesti, Podgorica, 6. april 2013.
- ^ Bajić, Đorđe. „Ogledalo za vampira“ Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. jun 2013), Yellow Cab, rubrika „Knjige“, Beograd, maj 2012.
- ^ Šišović, Davor. „Reality s vampirom“ Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. jul 2012), Glas Istre, 7. april 2012.
- ^ Jugović, Aleksandar. „Vampiri u svetu spektakla: 'Ogledalo za vampira' Adrijana Sarajlije kao uvod u vampirologiju savremenog društva“, Politika, „Kulturni dodatak“, 16. jun 2012.
- ^ Ivkov, Slobodan. „Ogledalo za vampira“ Arhivirano na sajtu Wayback Machine (6. jun 2013), Blic, rubrika „S+F=SF“, Beograd, 17. mart 2013.
Spoljašnje veze
uredi- Ogledalo za vampira, zvanični sajt romana sa leksikonom
