Opština (slovačka upravna jedinica)

Opština (sloven. obec) osnovna je regionalna samoupravna i upravna celina u Slovačkoj (slično kao i u drugim zemljama).

Karakteristika

Opština se sastoji iz jednog ili više naselja. Njena teritorija se sastoji od najmanje jednog ili od nekoliko katastarskih zemljišta. Opština obuhvata tu trajno nastanjene stanovnike. U Evropi ima danas oko 140.000 opština.

Neke opštine u Slovačkoj imaju status grada. U Slovačkoj danas postoji oko 2.891 opština od čega je 138 gradova. U ovo su uračunata i četiri vojna centra. Veće opštine se sastoje od delova opština. U gradovima su to gradski delovi, a u seoskim naseljima su to mesni delovi.

Opštinski simboli

Opštine imaju pravo da upotrebljavaju vlastite simbole. Tu se pre svega odnosi na grb i zastavu. Pravna i fizička lica mogu ove znakove da upotrebljavaju jedino uz saglasnost opština.

Regionalna samouprava

Opštine imaju birane opštinske i mesne predstavničke organe. Na čelu opštine je starešina, na čelu grada je primator.

Gradovi

U slovaačke opštine se ubrajaju 138 gradova (slovački „mesto“ ) ali ove gradske opštine, pravno gledajući, imaju ista prava kao i jednostavne opštine. Da bi opština bila proglašena gradom mora imati najmanje 5.000 stanovnika. Međutim postoje opštine koje zadovoljavaju ovaj kriterijum broja stanovnika ali nisu po infrastrukturi nikakvi gradovi a postoje i gradovi koji nemaju odgovarajući broj stanovnika a po infrastrukturi i urbanizaciji su gradovi. Nacionalni savet Slovačke imenuje opštine gradskim.

Bratislava i Košice

Poseban položaj imaju Bratislava i Košice. Položaj gradova Bratislava i Košice je rešen posebnim zakonim zakonima o ovim opštinama. Oba su podeljena na gradske delove (Bratislava ima 17 a Košice 22 dela), koje biraju predstavništva i starešine. Imaju gradsko predstavništvo i primatore.

Delatnosti opština

U delatnost opština spada naročito školstvo, uprava mesnim komunalijama, građevinske delatnosti, uprava imovinom opštine.

Opština:

• a) Izvršava zadatke koji su u vezi sa uređenjem privrede sa pokretnim i nepokretnim dobrima opštine i imovinom koja je u vlasništvu države koja je dodeljena opštinama.
• b) Sastavlja i odobrava opštinski račun i završni račun opštine.
• c) Odlučuje o mesnim porezima i mesnim provizijama i upravlja njima.
• d) Usmerava ekonomske aktivnosti opštine i ustanovljava propise, daje saglasnosti, izdaje odluke o preduzimačkim aktivnostima i drugim aktivnostima pravnih lica kao i prometa na teritoriji opštine, i izdaje odluke o investicionim aktivnostima u opštini.
• e) Stvara sistem kontrole i stvara određene finansijske, personalne i organizacione uslove.
• f) Obezbeđuje izgradnju i održavanje uprave mesnih komunikacija, javnih prostranstava, groblja, kulturnih, sportskih i drugih uređenja.
• g) Osigurava javne službe, komunalije, čistoću, javno zelenilo, javno osvetljenje, obezbeđenje vodom, reguliše otpadne vode, kao i javni saobraćaj.
• h) Stvara i brani zdravu sredinu i obezbeđuje uslove za zdravlje, kulturu, prosvetu, umetničke delatnosti, fizičku kulturu i sport.
• i) Ispunjava ulogu u okviru odbrane korisnika, uslove snabdevanja, radnog vremena, i upravlja trgovinama.
• j) Brine se i odobrava regionalni plan i urbanističku dokumentaciju za naselja i zone, koncepcije razvoja stanovanja i razvija pogodne uslove za stanovanje.
• k) Izvršava investicione aktivnosti u cilju obezbeđenja razvoja opštine.
• l) Osniva, uređuje i kontroliše organizacije i druga pravna lica.
• m) Obezbeđuje glasanje stanovništva.
• n) Obezbeđuje i brine se o javnom redu u opštini.
• o) Obezbeđuje brigu o javnim spomenicima.
• p) Ispunjava ulogu u okviru dodele socijalnih pomoći.
• r) Izvršava overu prepisa i podpica kao i javnih isprava.
• s) Vodi opštinsku hroniku u državnom jeziku i po potrebi u jeziku nacionalnih manjina.

Opštine u Čehoslovačkoj

Posle Drugog svetskog rata je dekretom predsednika Republike obnovljen predratni stav iz 1938. godine.

Za vreme komunističkog režima u vezi sa uređenjem narodnih odbora opštine su izgubile faktički pravni subjektivitet iako su i dalje postojali formalni birani opštinski organi. Stav u opštinama definisao je čehoslovački ustavni zakon i zakon o narodnim odborima. Od godine 1954. o opštinama su odlučivali tzv. krajinski narodni odbori. Državni organi (ministarstvo unutrašnjih poslova i narodni odbori) mogli su da učestvuju u regionalnom uređenju opština. U posleratnim danima je preovladala tendencija objedinjavanja opština. U novijim zakonima ovo objedinjavanje je bilo moguće samo uz saglasnost stanovnika (1960) ili uz saglasnost građana (1967). Objedinjavanje opština je bilo na snazi do kraja 80.-tih godina i na osnovu zakona o opštinama krajinski narodni odbori su mogli da odredi središnje opštine koje su imali raširena ovlašćenja u odnosu na druge opštine.

Vidi još

• Lista slovačkih gradova
• Lista slovačkih opština

Literatura

1. Članak je delom ili u potpunosti zasnovan na istoimenim člancima slovačke, češke i nemačke vikipedije
2. E.Hruška - Problemi sučasneho urbanizmu Bratislava 1966
3. Priruční slovník nauční ČS Akademia vied, Praha 1966.

Spoljašnje veze

• Oficijelna lista slovačkih opština u prilogu prema naređenjima vlae-

„oficiálny zoznam slovenských obcí je uvedený v Prílohe Nariadenia vlády Slovenskej republiky č. 258/1996 z 13. augusta 1996, ktorým sa vydáva Zoznam obcí a vojenských obvodov tvoriacich jednotlivé okresy v platnom znení, čiže v znení až po novelu č. 583/2001 Z.z. (na toto nariadenie odkazuje v § 10 Zákon Národnej rady Slovenskej republiky č. 221/1996 Z.z. o územnom a správnom usporiadaní Slovenskej republiky)“

• zoznam všetkých obcí Slovenska a Česka neoficijalnna lista opština u slovačkoj i českoj