Paligrace
Paligrace je naseljeno mesto u gradskoj opštini Crveni krst na području grada Niša u Nišavskom upravnom okrugu. Nalazi se na jugoistoku Aleksinačke kotline, na oko 17 km severno od centra Niša. Prema popisu iz 2002. imalo je 353 stanovnika, a 1991. je imalo 422 stanovnika).
Paligrace | |
|---|---|
 | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Upravni okrug | Nišavski |
| Grad | Niš |
| Gradska opština | Crveni krst |
| Stanovništvo | |
| — 2011. |  269 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 43° 27′ 31″ S; 21° 51′ 17″ I / 43.4585° S; 21.854666° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 358 m |
.svg)  Paligrace Paligrace na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Pozivni broj | 018 |
| Registarska oznaka | NI |
Istorija uredi
Oskudnost preistorijskih, antičkih i srednjovekovnih podataka daje privid nenaseljenosti paligračkog i susednih atara. Poznato je, međutim, da je jedan poprečni rimski put prolazio dolinom Toponičke reke prema Golaku, kao i da je grad Železnik (čiji se ostaci i danas vide kod Miljkovca) štitio srednjovekovnu župu Topolnicu, u čijem sastavu se nalazio i atar današnjeg sela. Etimološka osnova naziva Paligrace upućuje na slovensku zasnovanost, a turski popis iz 1498. godine navodi ga kao veće selo (Perigrah) sa preko 50 kuća. Prema turskom popisu nahije Niš iz 1516. godine, mesto je bilo jedno od 111 sela nahije i nosilo je naziv „Parigrac“, a imalo je 73 kuće, 6 udovičkih i 20 samačkih domaćinstava.[1] Kao veće selo sa preko 30 domova pominje se i u popisu 1564. godine. Austrijske uhode s kraja 18. veka (1783. i 1784. godine) pominju ga pod današnjim nazivom i navode da je imalo 30 kuća.
Posle oslobođenja od Turaka Paligrace se predominantno razvijalo kao ratarsko-stočarsko i gorosečko selo. Zbog većeg kompleksa obradive i plodnije zemlje, Paligrace je, s Velepoljem i Kravljem, pokazivalo veći stepen samostalnosti u odnosu na Miljkovac, Paljinu i Berčinac. Paligrace je svoj poljoprivredni karakter, najpre na preovlađujućim naturalnim a kasnije na tržišnim osnovama, zadržalo i posle Prvog svetskog rata. Početkom 20. veka (1910) selo je imalo 50 domaćinstava i 409 stanovnika, a 1921. godine u 60 domaćinstava i 500 stanovnika.
Od šezdeseetih godina 20. veka snažnije su se ispoljile i tendencije iseljavanja i došlo je do zastarevanja sela (staračka domaćinstva). Prema popisnim podacima u selu je u 1971. godini bilo 127 poljoprivrednih, 28 mešovitih i 4 nepoljoprivredna domaćinstva.
Život uredi
Selo nema ni kanalizaciju ni vodovod. Pre desetak godina izdvajana su sredstva za izgradnju vodovoda, deo vodovodnih cevi je položen ali vodovod nikada nije proradio.
Do Niša se stiže prigradskim autobusom: privatnim ili linijom „Niš Ekspresa“ Niš-Vrelo. Vožnja privatnim autobusom je znatno jevtinija, dok „Niš Ekspres“ za polaske iz Niša putnicima naplaćuje i peronske karte jer je polazak autobusa izmešten na međugradsku autobusku stanicu.
Seoska škola ima 4 učenika i o njima se stara jedan učitelj. Najbliža benzinska pumpa udaljena više od 10km i domaćinstva bez putničkog automobila imaju problem sa nabavkom goriva za poljoprivredne mašine. Usled nedostatka telefonskih veza, ambulante, prodavnice i relativne udaljenosti usled loših puteva, primetan je konstantan pad stanovništva i standarda života. Danas u selu uglavnom žive stari, dok su se mladi odselili i samo povremeno obilaze imanja i rodbinu. Sve je više neobrađenih parcela, a niske otkupne cene žita i stoke su svele poljoprivrednu proizvodnju samo za potrebe domaćinstva.
Selo je svojevremeno imalo poljoprivredna zadrugu koja je decedesetih godina potpuno uništena. Sem privatne farme pilića koja zapošljava par ljudi, i male strugare na glavnom drumu, nema nikakve privredne ili zanatske aktivnosti. Usled slabog ekonomskog značaja ovo selo su uvek zaobilazile republičke i niške vlasti, a deo puta do sela se povremeno održava samo zahvaljujući stalnoj autobuskoj liniji. Tokom snežnih mećava dešava se da je selo potpuno odsečeno od sveta.
U predizbornoj kampanji 2008. godine tadašnji gradonačelnik Niša, Smiljko Kostić, je obećao seljacima novi put. Na dan pred izbore deo ulica kroz selo je asfaltiran jako tankim slojem asfalta i povezuje glavni drum sa farmom pilića. Pošto je asfalt stavljan bez potrebne podloge ulice su brzo propale, Kostić nije ostao gradonačelnik, i ostatak ulica je ostao malo bolje utaban ali ne i presvučen slojem asfalta. Ulice imaju skromnu rasvetu sa retkih bandera.
Saobraćaj uredi
Do naselja se može doći prigradskom linijom 32L PAS Niš - Čamurlija - Gornja Toponica - Berčinac - Paljina - Miljkovac - Velo Polje - Paligrace.
Demografija uredi
U naselju Paligrace živi 239 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 53,4 godina (52,9 kod muškaraca i 54,0 kod žena). U naselju ima 113 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,38.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 1 | 3 | ||
| 80+ | 17 | 16 | ||
| 75—79 | 16 | 26 | ||
| 70—74 | 20 | 17 | ||
| 65—69 | 20 | 20 | ||
| 60—64 | 18 | 19 | ||
| 55—59 | 10 | 11 | ||
| 50—54 | 8 | 7 | ||
| 45—49 | 9 | 9 | ||
| 40—44 | 6 | 10 | ||
| 35—39 | 10 | 3 | ||
| 30—34 | 3 | 8 | ||
| 25—29 | 4 | 5 | ||
| 20—24 | 5 | 5 | ||
| 15—19 | 8 | 6 | ||
| 10—14 | 8 | 4 | ||
| 5—9 | 5 | 12 | ||
| 0—4 | 1 | 3 | ||
| Prosek : | 55,0 | 54,5 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 155 | 19 | 114 | 21 | 1 | 0 |
| Ženski | 165 | 13 | 109 | 39 | 4 | 0 |
| UKUPNO | 320 | 32 | 223 | 60 | 5 | 0 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 115 | 77 | 0 | 0 | 18 |
| Ženski | 97 | 81 | 0 | 0 | 7 |
| UKUPNO | 212 | 158 | 0 | 0 | 25 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 0 | 6 | 4 | 1 | 1 |
| Ženski | 0 | 0 | 2 | 1 | 0 |
| UKUPNO | 0 | 6 | 6 | 2 | 1 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 1 | 1 | 0 | 1 | 3 |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 3 | 1 |
| UKUPNO | 1 | 1 | 0 | 4 | 4 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 1 | 0 | 0 | 1 | |
| Ženski | 1 | 1 | 0 | 0 | |
| UKUPNO | 2 | 1 | 0 | 1 | |
Reference uredi
- ^ Istorijski arhiv Niš: „DETALjNI POPIS NAHIJE NIŠ IZ 1516. GODINE“ Arhivirano na sajtu Wayback Machine (15. mart 2012), Pristupljeno 17. 4. 2013.
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
Literatura uredi
- Enciklopedija Niša: Priroda, prostor, stanovništvo; izdanje Gradina - Niš, 1995.g. pp. 167-168.
