Parta
Parta je naselje u gradu Vršac, u Južnobanatskom okrugu, u Srbiji. Prema popisu iz 2011. bilo je 376 stanovnika. Ovde se nalazi FK Pobeda Parta.
Parta | |
|---|---|
 Pravoslavna crkva u selu | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Autonomna pokrajina | Vojvodina |
| Upravni okrug | Južnobanatski |
| Grad | Vršac |
| Stanovništvo | |
| — 2011. |  376 |
| — gustina | 30/km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 44° 58′ 10″ S; 21° 15′ 17″ I / 44.969463° S; 21.254767° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 99 m |
| Površina | 12,3 km2 |
.svg)  Parta Parta na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 26345 |
| Pozivni broj | 013 |
| Registarska oznaka | VŠ |
Istorija uredi
U istorijskom periodu Parta je imala više imena:
- Godina 1421. – Patrik (Patrygh)
- Godina 1713. – Parta
Godine 1421, pominje se duo Patrygh kao posed Jovana de Janka u Krašovskom komitatu (okrug). Patrik je ime osobe.
Kaluđeri srpskog manastira Pećke patrijaršije su 1660. godine svratili na kratko u selo Partu. Pred njih su izašli prvi ljudi sela, kmetovi: Jakov knez, Milutin i Daba i predali sakupljen prilog od celog mesta u iznosu 200 aspri "na blagoslovenije". Knez je tom prilikom dao od sebe prilog u vrednosti konja "ždrepca".[1] Parta je 1713. godine brojala 16 kuća a 1749. godine 33 kuće. Austrijski carski revizor Erler je 1774. godine konstatovao da mesto Parta pripada Vršačkom okrugu i distriktu. Selo je militarskog statusa a stanovništvo vlaško.[2]
Kada su Turci 1739. godine upali u selo, da ne bi išli u vojsku i oslobodili ih se, selo je Turcima dalo harač, jednu kesu groša.[3]
Crkva je podignuta 1825. godine. Godine 1827, popisano je 617 pravoslavnih i 2 katolika
Dana 9. novembra 1848. godine selo su spalili Mađari, jer su stanovnici pucali na mađarske trupe. Brojno kretanje stanovništva: 1869. – 471 stanovnik; 1880. – 575; 1900. – 667; 1910. – 749 stanovnika. Na dan 31. januara 1921. godine popisano je 740 stanovnika, od kojih je bilo: Srba – 732; Nemaca – 6 stanovnika; Rumuna – 2.[4]
Kupac srpske knjige 1844. godine je učitelj Jovan Lazić iz Parte.
Početkom 20. veka Parta ima status male opštine. Bilo je 1905. godine u mestu 140 domova, od kojih su 121 srpski. Od ukupng broja stanovnika 706, na Srbe otpada 633 a ostalo su Rumuni. Od javnih zdanja tu su pravoslavna crkva i komunalna škola. Pošta je bila u Jasenovu a brzojav (telegraf) u "Temešstraži" (Straži). U Parti je srpska pravoslavna crkvena opština i parohija. Predsednik crkvene opštine je 1905. godine Toma Stojanović, a perovođa Stevan Neškov. Pravoslavno parohijsko zvanje je osnovano u 18. veku a crkvene matrikule se vode od 1775. godine.[5] Pravoslavna crkva posvećena Sv. velikomučeniku Dimitriju građena je 1825. godine i ima samo dva zvona. Parohija je najniže šeste platežne klase, nema parohijski dom a zemljišna sesija iznosi 34 kj. Parohijom administrira pop Stevan Dejanović paroh Orašački. Škola je osnovna, od 1872. godine komunalna po statusu, a ista ima objedinjenih šest razreda u jednoj dvornici (učionici). Učitelj Jovan Tokić radi sa 61 učenikom u redovnoj nastavi i još 34 đaka, starijeg uzrasta u poftornoj (nedeljnoj) školi.
Demografija uredi
U naselju Parta živi 357 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 41,7 godina (41,0 kod muškaraca i 42,3 kod žena). U naselju ima 138 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,22.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 1 | 1 | ||
| 80+ | 1 | 4 | ||
| 75—79 | 8 | 13 | ||
| 70—74 | 12 | 19 | ||
| 65—69 | 14 | 18 | ||
| 60—64 | 16 | 15 | ||
| 55—59 | 11 | 15 | ||
| 50—54 | 14 | 18 | ||
| 45—49 | 17 | 11 | ||
| 40—44 | 11 | 11 | ||
| 35—39 | 20 | 11 | ||
| 30—34 | 23 | 13 | ||
| 25—29 | 9 | 18 | ||
| 20—24 | 14 | 13 | ||
| 15—19 | 12 | 8 | ||
| 10—14 | 10 | 18 | ||
| 5—9 | 9 | 12 | ||
| 0—4 | 10 | 14 | ||
| Prosek : | 41,0 | 42,3 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 183 | 51 | 114 | 11 | 6 | 1 |
| Ženski | 188 | 21 | 116 | 41 | 8 | 2 |
| UKUPNO | 371 | 72 | 230 | 52 | 14 | 3 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 93 | 65 | 0 | 0 | 10 |
| Ženski | 53 | 40 | 0 | 0 | 2 |
| UKUPNO | 146 | 105 | 0 | 0 | 12 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 0 | 3 | 2 | 0 | 3 |
| Ženski | 0 | 0 | 2 | 0 | 0 |
| UKUPNO | 0 | 3 | 4 | 0 | 3 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 0 | 0 | 0 | 2 | 3 |
| Ženski | 0 | 0 | 1 | 2 | 4 |
| UKUPNO | 0 | 0 | 1 | 4 | 7 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 2 | 0 | 0 | 3 | |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 2 | |
| UKUPNO | 2 | 0 | 0 | 5 | |
Reference uredi
- ^ Dušan Popović, S. Matić: "O Banatu i stanovništvu Banata u 17. veku", Sremski Karlovci 1931.
- ^ J.J. Erler: "Banat", Pančevo 2003.
- ^ Letopis opština u južnom Banatu: Banatska mesta i običaji, Marina M. (Beč 1999).
- ^ Milekerovi letopisi opština u južnom Banatu. ISBN 978-86-85075-04-9.
- ^ Mata Kosovac: "Srpska pravoslavna mitropolija Karlovačka po podacima iz 1905. godine", Sremski Karlovci 1910.
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
Literatura uredi
- Mileker, Feliks (2005). Letopisi opština u južnom Banatu. Pantić, Kosta; Belča, Dušan. ISBN 978-86-85075-04-9.
- Istorijiski preglad Podunavske Oblasti Banatski deo napisao: Feliks Mileker bibliotekar i kustos gradske biblioteke i muzeja u Vršcu 1928.
- Letopis opština u južnom Banatu: Banatska mesta i običaji, Marina M. (Beč 1999).
Letopis period 1812. – 2009. g. Sastavio od pisanih tragova, letopisa, po predanju Banatskih mesta i običaji nastanka sela, ko su bili doseljenici, čime su se bavili meštani.
