Pilotske kiseoničke maske SSSR i Rusije

Pilotske kiseoničke maske SSSR i Rusije su deo zaštitne pilotske opreme koja je omogućavala pilotima vazduhoplovstva bivšeg SSSR i danas omogućava pilotima Rusije bezbedno letenje na velikim visinama, u uslovima sniženog atmosferskog i parcijalnog pritiska kiseonika.

Ruska pilotska kiseonička maska zadnje generacije (KM-36), prikazana je na Salonu Bourget u Parizu 2009

Više od 65 godina, informacije o sovjetskom i ruskom vojnom materijalu i brojnim vazduhoplovnim sistemima, uspešno i brižljivo su skrivane iza „zida“ državne bezbednosti SSSR i Rusije. Sukobi između sistema američke kapitalističke demokratije i socijalističkog sistema SSSR, odnosno kapitalizma i komunizma (koji je povremeno kulminirao između ovih supersila kao „Hladni rat“ npr. pedesesetih, šezdesetih i sedamdesetih godina 20. veka), otežavao je vazduhoplovnim stručnjacima ostalih zemalja sveta prikupljanje informacija o mnogim savremenim dešavanjima u razvoju vazduhoplovnog vojnog materijala SSSR i Rusije. Konačno je raspad SSSR i drugačiji način poslovanja, izazvan ekonomskom krizom u Rusiji, primorao Rusiju da se otvori prema ostalom svetu i ponudi tržištu savremenu pilotsku opremu, što je omogućilo i prikupljanje podataka o pilotskim kiseoničkim maskama.

Početkom 21. veka vazduhoplovnim inženjerima sveta postalo je jasno da kiseoničke maske, izbaciva sedišta i drugi sistemi koji se danas koriste u ruskim avionima nisu samo teorijski veoma napredni, kako se to dugo godina govorilo u vojnim kuloarima, već i da praktično funkcionišu izuzetno dobro u spasavanju života ruskih pilota tokom boravka u ekstremnim uslovima na visini ili za vreme spasavanja pilota nakon napuštanja aviona, padobranom ili izbacivim sedištem. Zato ne iznenađuje visoki standard tehnološkog razvoja zaštitne opreme za održavanje života pilota u uslovima snižene baromatarske depresije i niskih koncentracija kiseonika u atmosferskom vazduhu, kao što su: zaštitne kacige (šlemovi), kiseoničke maske, zaštitna odela za disanje kiseonika pod natpritiskom itd, koju sve više koriste i piloti armija izvan prostora bivšeg SSSR, pre svega Kina, Indija, Srbija itd.

Hronologija razvoja

Prva faza

Sredinom 30-ih godina 20. veka sovjetski avioni su imali veoma jednostvanu konstrukciju, a neki su bili dvokrilci sa otvorenom kabinom. Radio komunikacija (prvo uvedena u avionima zapadnih zemalja) u sovjetskim avionima uvedena je prilično kasno, kao i mnoga zaštitna oprema za pilote, a ratni sukobi su sve više ugrožavali interese SSSR. Izbijanjem Drugog svetskog rata u SSSR su shvatili neophodnost suprotstavljanja vojnim pretnjama; prvo nemačkom Trećem rajhu a kasnije i SAD i njenim zapadnim saveznicima, u periodu Hladnog rata, što je značajano uticalo na razvoj vazduhoplovstva SSSR i prateće letačke opreme, uključujući tu i pilotske kiseoničke maske.

Nemačke pilotske kacige i kiseoničke maske koje su zarobili u Drugog svetskom ratu, ruski inženjeri su detaljno pregledali i proučili, da bi na kraju usvojili nemačke standarde za proizvodnju svoje zaštitne letačke opreme i sopstvene kiseoničke maske. Tako je do kraja Drugog svetskog rata, Rusija proizvela gotovo identičnu pilotsku kacigu kao što je to bila Nemačka pilotska kaciga LKp V N101 i LKp N101-101 (letnja i zimska varijanta) uz koju je korišćena Dregerova kiseonička maska (Drager model 10-69). Zna se da su ruski piloti, povremeno tokom vazdušnih borbi sa Nemcima, koristili zarobljene nemačke pilotske kacige i maske, naizmenično sa prvim originalnim ruskim maskama koje su bile verna kopija nemačkih modela, što je kod sovjetskih pilota stvorilo naviku za primenu ovih konstruktivnih rešenja. Tako je nastala prva ruska kiseonička maska KM-15A, a vrlo brzo i KM-15I koje su proizvedene po uzoru na konstruktivna rešenja nemačke pilotske maske tipa Dreger model: 10-69, maska za borbene pilote (Drager model 10-69).

Zatim sledi proizvodnja maske KM-16 kojom su Sovjeti zamenili stariji model kiseoničke maske KM-15. Pilotska kiseonička maska KM-16, kao jednostavnija i praktičnija maska proizvedena je na zahtev, kao i KM-15, na osnovu podataka iz arhiva nemačkog vazduhoplovstva. Kod ove maske (KM-16) uzor je bila nemačka pilotska maska marke Dreger (Drager model 10-6701)

KM-15A

Pilotska kiseonička maska KM-15A je prethodnik ruske maske KM-15I. Sastoji se od jednostavnog malog gumenog tela, koje je na unutrašnjim ivicama obloženo kožom kako bi maska bila udobnija za nošenje. Na donjoj strani tela maske nalaze se dva otvora kroz koje pilot izdiše vazduh iz maske. Kiseonik u masku dospeva preko tankog gumenog creva. Maska nema udisajni ventil i zato se svrstava u grupu maski sa stalnim protokom kiseonika.

Za razliku od maske KM-15I koja se fiksira na glavu pilota uz pomoć jednostavnih gumenih traka, ova maska koristi sistem traka od elastičnog materijala. Sistem za učvršćivanje maske se sastoji od 5 različitih traka: dve male glavne trake (koje fiksiraju jednu i drugu stranu maske za lice), horizontalne trake (oko glave koja se na krajevima spaja sa malim glavnim trakama i uz čiju pomoć se podešava stabilan položaj maske na lice), vertikalne trake (koja je preko temena povezana na oba kraja sa malim glavnim malim trakama i sprečava spuštanje maske niz lice). Konačno, postoji i vertikalna potiljačna traka koja sa zadnje strane glave povezuje horizontalnu traku na potiljku sa vartikalnom trakom na temenu i služi za kontrolu pozicije vertikalnih traka čime sprečava kretanje maske naviše ili naniže po licu.

KM-15I

KM-15I je pilotska kiseonička maska sa stalnim protokom kiseonika koja je konstruisana po uzoru na konstruktivna rešenja nemačke pilotske maske tipa Drager model 10-69. Maska je sa konstantnim protokom kiseonika i stoga se ne može koristiti za letenje na velikim visinama.

KM-15 je prvi put primenjena 1940. i bila je u upotrebi u vazduhoplovstvu SSSR do početka šezdesetih godina 20. veka.

Maska je napravljena od jednog komada gume sa kožnom postavom unutra. Maska je izuzetno mala, jedva pokriva usta pilota i deo nosa, i verovatno nije bila najudobnija za nošenje u dužem vremenskom periodu. Dizajnirana je u vreme kada sovjetske kacige nisu imale posebne kukice kojima se maska može fiksirati za kacigu, pa se maska fiksirala preko glave pilota gumenim trakama. U srednjem prednjem delu maske nalazi se mala okrugla rupa – to je prilično pojednostavljen „sistem za izdisaj“. Niže u prednjem delu maske je mesto za pričvršćivanje creva za kiseonik i balona za izdahnuti vazduh (koji pomaže da se nivo kiseonika u krvi održava na normalnom nivou od oko 20%. Na sredini creva za kiseonik nalazi se jednostavan uređaj za hvatanje vode.

Maska je sa kiseoničkim sistemom povezivana jako uzanim dovodnim crevom i balonom na kraju maske, koji se punio vazduhom i preko koga se održavala stalna koncentracija kiseonika u udahnutom vazduhu (slično savremenim medicinskim maskama i maskama za udisanje kiseonika koje se danas nalaze i primenjuju na komercijalnim avionima, u slučaju nastanka dekompresije putničke kabine)

KM-16

Ova maska je zamenila stariji model KM-15, kao jednostavna i praktična maska koja je, kao i KM-15, konstruisana na osnovu podataka iz nemačkog vazduhoplovstva. Uzor je bila nemačka pilotska maska marke Dreger (Drager) tip 10-6701.

KM-16 se još uvek u ograničenim količinama nalazi u upotrebi. Koriste je neki piloti borbenih helikoptera (SU-25) sa zaštitnom kacigom ZŠ-3B. Za razliku od maske KM-15, ona ima veliko rebrasto kiseoničko crevo sa standardnim tvist-lok konektorom. Maska se može koristiti sa zaštitnom pilotskom kacigom ZŠL/Z-50. Fiksira se na glavu uz pomoć malih konektora i platnenih traka. Na čvrstu zaštitnu kacigu ŠL/Z-50 KM-16 se fiksira pomoću kukica. Kada se koristi meka kaciga od kože, trake se stavljaju preko nje.

Prvi modeli su izrađeni od bakelit plastike sa konektorom crvenkasto braon boje. Maska je proizvođena prvo u crnoj, a zatim u zelenoj boji.

KM-16A

Ovaj tip pilotske kiseoničke maske, na zahtev, nastala je kao modifikacija maske KM-16, i raspoznaje se po plavom eloksiranom konektoru od aluminijuma. Postoji i kineska verzija ove maske koja nosi oznaku YM-6503-6503 (od zelene ili crne gume).

KM-18

Kiseonička maska KM-18 je ruska verzija u SAD proizvedene kiseoničke maske A-8B, sa kontinuiranim kiseonikim protokom (re-breather). Maska se najverovatnije koristila zajedno sa pilotskom kacigom ZŠ-2.

Druga faza

Osnivanjem specijalnog Zavoda za razvoj zaštitne vazduhoplovne opreme NPP „Zvezda“ 2. oktobra 1952, u SSSR počinje novo razdoblje u razvoju pilotske kiseoničke maske. Osnivanjem ovog Zavoda u jednoj fabrici počeo je istovremen razvoj, ne samo pilotske kiseoničke maske, već i antigravitacionih odela, kaciga (šlemova), slušalica i druge zaštitne opreme za pilote i astronaute. Projektovanje prototipova i proizvodnja je išla paralelno sa osnovnim istraživanjima problema izlaganja pilota nepovoljnim faktorima letenja na visini i usavršavanjem i razvojem metoda zaštite organizma pilota od štetnog dejstva ovih faktora. Ovakav način usavršavanja zaštitne pilotske opreme bio je od izuzetnog značaja za dalji razvoj kiseoničke maske, jer je njena praktična primena usaglašavana sa svim zaštitnim sistemima. Ovo nije bio slučaj u ostalim zemljama zapada u kojima je svaka firma za sebe istraživala i proizvodila pojedine sistema i opremu, koja je kasnije ispoljavala nedostatke u njihovom međusobnom usaglašavanju i povezivanju u jedinstvenu celinu.

Kako bi pratili sve ubrzaniji razvoj vazduhoplovne tehnologije, a do potpunog usavršavanja svojih laboratorijskih kapaciteta, početkom 50-ih godina 20. veka, Sovjeti se ponovo služe „kopiranjem“ konstruktivnih rešenja pilotskih kiseoničkih maski drugih zemalja, ovoga puta SAD i Britanije. Prema mišljenju nekih savremenih istoričara vazduhoplovstva, Rusija nije kopirala vazduhoplovnu opremu zapada da bi izbegla procese istraživanja: … već je to usvojila kao koristan koncept za brzo usvajanje znanja i dopunu svojih tehnoloških baza podataka. Ovim načinom rada Sovjeti su izbegli nepotrebno istraživanje onog što je već proizvedeno, a što je bilo od posebnog značaja za njih tokom Hladnog rata, SSSR i SAD u kome su oni angažovali sve svoje kapacitete kako bi u tom ratu nadmašili jedni druge i postali jedna od vodećih svetskih sila. Sovjetska armija u to doba nije imala toliko finansijskih sredstava za razvoj novih tehnologija, kao što je to imala SAD, pa su prečice često za SSSR bile veoma poželjne i finansijski veoma isplative…

Zato u tom periodu razvoja, SSSR kopira američke pilotske kiseoničke maske 8B, US P-3 helmet (US P-3 helmet) i A-13A. Tako nastaju novi modeli sovjetskih pilotskih kiseoničkih maski tipa: KM-19, KM-24 i KM-30.

KM-19

Američka pilotska kiseonička maska tipa B-8, koja je poslužila kao uzor za izradu sopstvene maske tipa KM-19

Ova sovjetska pilotska maska, slobodnog protoka kiseonika, je konstruisana po uzoru na masku Vazduhoplovstva SAD tip B-8, a proizvedena je posle Drugog svetskog rata. KM-19 piloti mogu da koriste zajedno sa zaštitnom kacigom (zaštitnim šlemom) ZŠ-2. Američka maska 8B isporučivana je u velikim količinama Sovjetskom Savezu tokom Drugog svetskog rata. Rusima se dopao dizajn i njihovi konstruktori su pokušali da ovim modelom poboljšaju svoju pilotsku kiseoničku masku KM-15, kako bi imala karakteristike američke maske 8B.

Koristeći iskustva prikupljena upotrebom maske KM-15, gumena obrazina maske KM-19 je mnogo veća, tako da ona ne obuhvata samo predeo nosa i usta, već se prostire i ispod brade. Trake za fiksiranje su zamenjene i znatno poboljšanog dizajna: sastoje se od 2 trake (gore i dole), koje na potiljku prolaze kroz široki fiksator koji međusobno povezuje ove trake i ceo sistem čini udobnijim za nošenje maske. Ove inovacije omogućile su daleko sigurnije postavljanje kiseoničke maska na glavu pilota.

Drugo poboljšanje u odnosu na masku KM-15 je uvođenje izdisajnih rupa sa obe strane maske (koje su pokrivene sunđerom da bi spreče ulazak prašine), po istom principu kao i kod američke maske 8B.

Kao maska KM-15, i maska KM-19 ima tanko gumeno kiseoničko crevo. Maska nije opremljen ventilima tako da nije pogodna za letenje na velikim nadmorskim visinama, jer se radi o masci sa stalnim protokom kiseonika, kod koje se tokom udaha kiseonik meša sa vazduhom u balonu.

KM-24

Ova maska je kopija američke pilotske maske US P-3 helmet. Maska je sa ruskom verzijom regulatora pritiska kiseonika na zahtev MS22001 i može se upotrebljavati zajedno sa sovjskom zaštitnom kacigom (zaštitnim šlemom) ZŠ-2. Ova maska je jedinstvena po tome što se regulator pritiska u masci nalazi na završnom kraju creva (slično kao kod britanske pilotske maske tipa „M“).

KM-30

KM-30 sa zaštitnim šlemom

Ova pilotska kiseonička maska, na zahtev, je nadogradnja sovjetska pilotske maske KM-16. Ova pilotska kiseonička maska je delo sovjetskih projektanta (inžinjera, vazduhoplovnih lekara, tehnologa, ergonoma), koji su se do konstruisanja ove maske uglavnom služili kopiranjem američke pilotske maske za kiseonik. Sovjetska maska KM-30 proizvedena po sopstvenim dizaju, bila je veliko unapređenje u odnosu na masku KM-16, i verovatno po mnogim karakteristikama bila bolja od američkog dizajna maski tog vremena. Po izgledu je veoma slična pilotskoj kiseoničkoj masci KM-32.

To je prva sovjetska pilotska maska koja nije omogućavala njeno fiksiranje specijalnim vezama za potiljak preko pilotske kožne kacige. Zato je za razliku od pilotske kiseoničke maske KM-16 masci KM-30 bila potrebna kaciga opremljen posebnim kukama, za njeno fiksiranje. Ova kaciga ili šlem je u stvari bio modifikovani ZŠ-50 sa dve horizontalne trake sa kukama na svakoj od svojih pripoja (ukupno 4 kuke).

KM-30 je takođe prva pilotska kiseonička maska opremljena potiljačnom presom - što je bila glavna prednost u odnosu na američke maske koja su tek nedavno SAD počela da proizvode sa sličnim karakteristikama.

Zahvaljujući boljoj konstrukciji protočnih creva za vazduh, ova maska je bila u stanju da obezbedi mnogo više kiseonika pilotu od do tada korišćene KM-16.

Maska nema u sebi ugrađen mikrofon, već se za komunikaciju glasom koristio laringealni mikrofon - laringofon koji se fiksirao specijalnim trakama na vrat pilota. Regulator protoka i pritiska kiseonika montiran je na kraju rebrastog creva maske.

KM-30M

Za ovu pilotsku kiseoničku masku ne postoje podaci u literaturi. Najverovatnije da se radi o poboljšanoj verziji pilotske kiseoničke maske KM-30, jer ruski konstruktori oznaku „M“ koriste kao izraz za „promena“

KM-32

Neki od najčešće korišćenih modela pilotskih maski u vazduhoplovstu SSSR i Rusije (KM-32 i KM-34)

Ovo je jedna od najprodavanijih pilotskih kiseoničkih maski u svetu. Proizvodnja modela KM-32 započeta je u SSSR 1960, i u još nekim zemljama sveta, i zadržala se u proizvodnji više od 30 godina. Nezvanično postoje podaci da se ona proizvodi i danas. Velika popularnost ove maske može se objasniti činjenicom da je to bila prva pilotska maska koja je posebno dizajnirana da omogući njenu upotrebu sa kožnom pilotskom kacigom, u tim godinama veoma popularnom među pilotima. Tako da je svaki borbeni pilot koji je nosio kožnu pilotsku kacigu (ZŠ-3) nasio i pilotsku kiseoničku masku KM-32.

Nakon što su piloti lovačkih aviona počeli da nose savremenije verzije pilotskih kaciga ZŠ-5s i ZŠ-7S, masku prihvataju i sve do današnjih dana upotrebljavaju piloti helikoptera u SSSR, Rusiji i drugim zemljama sveta. Ova maska je isporučivan u crnoj ili ređe zelenoj boji, a tokom njenog dugog perioda upotrebe projektovano je i proizvedeno mnogo različitih verzija maske KM-32.

Pilotska kiseonička maska KM-32 povezana je sa dva dovodna creva za vazduhoplov:

• glavnog (šireg), rebrastog, kiseoničkog creva, koje u masku ulazi sa njene leve strane. Glavno kiseoniko crevo dovodi u masku pilota i njegova pluća mešavinu kiseonika i vazduha ili 100% kiseonik.
• manjeg (užeg) (crnog) creva koje u masku ulazi na njenom središnjem delu. Ovo crevo obezbeđuje pritisak vazduha u sistemu maske KM-32, za regulaciju rada maske i potiljačne prese koja se na nju priključuje u režimu »pritiska na zahtev«.

Iznad određene nadmorske visine, zbog pada atmosferskog pritiska i velike razlike u parcijalnom pritisku gasne smeše (pre svega kiseonika) izvan i unutar tela, sistem za regulaciju natpritiska na zahtev u masci KM-32 omogućava pilotu letenje na većim visinama:

• Da bi se omogućilo održavanje zadatog pritiska vazduha unutar maske, u nju je ugrađen udisajni i izdisajni ventil.
• Kada pilot počinje da udiše, pritisak unutar maske počinje da pada i maska taj pad kompenzuje otvaranjem udisajnog ventila što omogućava vazduhu sa kiseonikom da ulazi u unutrašnjost maske.
• Kada pilot zaustavi udisanje, pritisak u masci se izjednačava i na masci se zatvara udisajni ventil koji na taj način obezbeđuje konstantan pritisak u masci.
• Kada pilot počne sa izdisanjem vazduha, pritisak unutar maske se povećava i masci se otvara izdisajni ventil i kiseonikom osiromašeni vazduh izlazi u atmosferu.

Na desnoj strani maske nalazi se okruglo udubljenje za smeštaj mikrofona u unutrašnjost maske, ali je retkost videti masku KM-32 sa ugrađenim mikrofonom, jer sovjetski i ruski piloti iz mnogobrojnih razloga još uvek koriste laringofon.

Sa leve strane maske nalazi se konektor za priključak creva potiljačne prese koja se nalazi unutar ili na zadnjoj strani kožne kacige i naduvava se tokom velikih „g“-opterećenja, što omogućava sigurno prianjanje maske uz lice pilota. Tokom visokih „g“ (gravitacionih) oprećanja koja deluju na organizam pilota tokom manevra vazduhoplova, ili za vreme disanja 100% kiseonika na uvećanom pritisku na velikim visinama, otvara se ventil unutar pilotske kiseoničke maske i vazuh iz kompresora aviona ulazi u kiseoničku masku i povećava pritisak u njoj. Preko gumenog creva sa kojim je povezana potiljačna presa, iz kiseoničke maske se uvećan pritisak prenosi u njenu unutrašnjost. Ona se naduvava kao mehur ili balon i vrši zatezanje traka pilotske kiseoničke maske, čvrsto je priljubljujući uz lice pilota. Na taj način potiljačna presa sprečava gubitak pritiska i „curenje“- izlazak ili gubitak kiseonika iz pilotske kiseoničke maske i sniženje koncentracije kiseonika, što omogućava pilotu nesmetano disanje tokom gravitacionog opterećenja ili disanja pod natpritiskom.

Maska se za pilotsku kožnu kacigu (ZŠ-3) povezuje uz moć 4 priključnice (bajoneta, kopči i konektora) - po jednim bajonetom na levoj i desnoj strani, kaišem sa kopčom na dnu i posebnim konektorom na čeonom delu.

KM-34

Maska KM-34 bez mikrofona u kombinaciji sa laringofonom LA-5 i kacigom ZŠ-5

Kada su sovjetski inženjeri počeli da rade na konstruisanju nove pilotske kacige (ZŠ-5) - germo šlema (GŠ -5), nametnula se potreba za konstruisanjem nove pilotske kiseoničke maske koja bi bila prilagođena ovom tipu kacige. U početku su se inženjeri odlučili za nadogradnju pilotske kiseoničke maske tipa KM-32, što je nešto kasnije dovelo do izrade potpuno novog tipa maske (KM-34) koja dobija sledeće (bolje) karakteristike:

• maska je komfornija i udobnija za upotrebu jer je većih dimenzija,
• maska dobija ojačanje od fiberglasa i postaje snažnija i sigurnija za upotrebu
• kiseoničko crevo je premešteno na prednju stranu maske, a udisajni ventil je ostao na desnoj strani maske (kao u KM-32)
• ventil za regulaciju pritiska ostao je nepromenjen i takođe smešten u prednjem delu, odmah iznad kiseoničkog creva i mikrofona.
• u masku je ugrađen interni mikrofon koji omogućava pilotu govornu komunikaciju i isključio upotrebu laringofona
• na levoj strani maske postavljena je priključnica za potiljačnu presu.

Treća faza

Raspad SSSR i teška materijalna situacija, koja je ozbiljno narušila borbenu gotovost novoformirane Ruske države, početkom devedesetih godina 20. veka, primorala je Ruse da se uključe u proizvodnju za svetsko tržište i ponude proizvode do tada strogo kontrolisane vazduhoplovne industrije, svim mogućim potencijalnim kupcima bez obzira na politička opredeljenja, pa i SAD. Kako tržišni uslovi poslovanja ne dozvoljavaju kopiranje proizvoda (zaštićenih međunarodnim patentima) Rusija pristupa projektovanju i izradi sopstvenih inovacija koje sve više postaju tražene na tržištu. Tako nastaju serije pilotskih kiseoničkih maski KM-35, a početom 2008. i KM-36, sa skoro identičnim karakteristikama nove američke maske MBU-20/P.

KM-35

Kiseoničke maske KM-34D-2 iz koje je daljim razvojem nastala pilotska maska KM-35

Dalji razvoj kiseoničke maske KM-34D-2 rezultovao je pojavom maske KM-35. Ovaj tip maske sa regulatorom pritiska na zahtev, razlikuje se od prethodne po regulatoru pozitivnog pritiska i disajnom ventilu koji ima posebno kiseoničko crevo manjeg prečnika koje je odvojeno i radi paralelno sa glavnim kiseoničkim crevom i iste je dužine. Glavna kiseonička cevu ulazi u masku na levoj strani, a crevo za regulaciju pozitivnog pritiska je povezano sa maskom na njenoj prednjoj strani.

U masku je ugrađen mikrofon koji se sa dva, a u nekim serijama i sa veoma retko upotrebljavanim tri-pinskim priključkom, povezuju za kacigu. Ovaj tip maske se može primeniti zajedno sa pilotskim kacigama ruske proizvodnje ZŠ-5,7 i 9.

KM-36

KM-36 pripada najnovijoj generacije ruskih pilotskih kiseoničkih maski, koja je prvi put prestavljena na vazduhoplovnoj izložbi MAKS 2005. u Moskvi, od strane ruskog proizvođača OAO „NPP Zvezda“. Maska je namenjena zaštiti pilota koji lete ili će leteti na novoj generacije aviona Suhoj. Kao polazna osnova za izradu ove maske poslužila je konvencionalna maska serije KM-34D 2, čija je proizvodnja počela početkom devedesetih godina 20. veka.

Maska je sa spoljne strane ojačana metalnim oklopom, na kome se iznad ventila pritiska nalazi poluga za zatezenje traka za pričvršćivanje maske na zaštitnu kacigu. U sredini metalna školjke nalazi se okrugli otvor za ožičenje mikrofona koji je ugrađen u masku. Odmah iznad je gumeni poklopac za ventil natpritiska, koji je povezan plastičnim crevom sa glavnim kiseoničkim crevom - koje se razlikuje od onog na maski KM-35 jer je crevo mnogo kruće, manjeg promera i direktno je povezano sa glavnim kiseoničkim crevom za masku. Novina na masci je i novi dizajn bajoneta (kukica) kojima se maska može pričvrstiti na novi tip pilotske kacige GŠ-9, pripoj kiseoničkog creva na masci koji je sa leve strane, i novi izgled prključnice kiseoničkog creva na regulator pritiska u avionu.

Modifikovana pilotska kiseonička maska KM-36M razlikuje se od osnovnog modela po:

• prorezima na metalnom oklopu maske u predelu nosa, koji omogućavaju pilotu da zatvaranjem nozdrva prstima ruke, izjednačava pritisak vazduha u ušima,
• izmenjenim rasporedom glavnog creva za kiseonik, koje je na ovom modelu na desnoj strani,
• drugačijim dizajnom i položajem mikrofona,
• modifikacijom izdisajnog ventila,
• izradom tela maske od silikona (umesto od gume).

I ovaj tip maske se isporučuje sa najvovijom generacijom aviona Suhoj.

Osnovne tehničke karakteristike pilotskih kiseoničkim maski KM-36 i KM-36M su:

• maksimalna visina leta do 20.000 metara,
• maksimalni protok kiseonika 90/lit na natpritisku do 0,6 kPa
• maksimalna brzina leta u momentu spasavanja izbacivim sedištem do 1.300 km/čas.
• težina maske do 0,6 kilograma.

Literatura

• Dobrolenski, Ю. P. (1989). Aviacionnoe oborudovanie. Moskva: Voennoe izdatelьstvo. ISBN 978-5-203-00138-2. 

Vidi još

• Kiseonička maska
• Potiljačna presa
• Vazduhoplovna medicina
• Vazduhoplovstvo