Портал:Argentina/Izabrani
Izabrani članci
uredi
Januar
uredi
Argentina (šp. Argentina), zvanično Argentinska Republika (šp. República Argentina), država je u Južnoj Americi. Obuhvata najveći deo Južne kupe. Prema severu se graniči sa Bolivijom i Paragvajem; prema severoistoku sa Brazilom; prema istoku sa Urugvajem i prema zapadu sa Čileom. Na istoku izlazi na južni deo Atlantskog okeana.
Prostire se na površini od 2.780.400 km2, što je svrstava na osmo mesto u svetu, drugo u Latinskoj Americi, i prvo među zemljama španskog govornog područja.
Argentina polaže pravo na deo Antarktika, Folklandska tj. Malvinska ostrva, i na Južnu Džordžiju i Južna Sendvička Ostrva.
Argentina se smatra regionalnom silom i jednom od istaknutijih latinoameričkih zemalja. Članica je grupa G-15 i G-20 najvećih ekonomija. Osnivač je Ujedinjenih nacija, Svetske banke, Svetske trgovinske organizacije, Merkosura, Unasura, Zajednice latinoameričkih i karipskih država i Organizacije ibero-američkih država.
Zahvaljujući stabilnoj političkoj situaciji, veličini tržišta i rastu visokotehnološkog sektora, svrstava se u srednje razvijene zemlje sa veoma visokim indeksom humanog razvoja.
Ljudi su na području Argentine prisutni od paleolita. Španska kolonizacija je počela 1512. godine. Argentina je naslednica Vicekraljevstva Rio de la Plata, španske prekomorske kolonije osnovane 1776. godine. Nakon rata za nezavisnost (1810–1818) usledio je građanski rat koji je trajao do 1861. a okončan je novim ustrojstvom zemlje kao federacije provincija sa glavnim gradom Buenos Ajresom. Nakon toga dolazi do velikog priliva useljenika i velikog privrednog razvoja: početkom 20. veka Argentina je bila sedma najbogatija država na svetu.
Međutim, nakon 1930, pored toga što je do polovine 20. veka bila među petnaest najbogatijih država, došlo je do političke nestabilnosti i periodičnih ekonomskih kriza zahvaljujući kojima je postala nedovoljno razvijena zemlja.
Februar
urediKošarkaška reprezentacija Argentine je košarkaški tim koji predstavlja Argentinu na međunarodnim košarkaškim takmičenjima.
Prvu i do sada jedinu titulu na svetskim prvenstvima su osvojili 1950. Pobednici su i olimpijskog košarkaškog turnira 2004. i osvajači Dijamantske lopte 2008. Trenutno su prvi na Fibinoj rang listi.
Mart
uredi
Buenos Ajres (šp. Ciudad Autónoma de Buenos Aires) je glavni grad Argentine. Naziv grada na španskom znači „dobar vazduh“. Nalazi se na ušću reke La Plata u Atlantski okean.
Buenos Ajres je privredni, komercijalni, kulturni i obrazovni centar Argentine u kome živi četvrtina stanovništva države. U Argentini ima status autonomnog grada koji ne pripada ni jednoj od argentinskih provincija.
Prema proceni iz 2005. u gradu je živelo 2.746.761 stanovnika, a sa predgrađima i prigradskim naseljima (Gran Buenos Aires) ovaj broj iznosi oko 11,5 miliona. Prostire se na površini od 202.90 km².
Stanovnici grada se popularno nazivaju „portenjos“ (porteños). Grad Buenos Ajres se nalazi na reci La Plata, što je zajedničko ušće reka Parana i Urugvaj u Atlantik. Reka je ovde jako zamućena rečnim nanosima. Dubina reke je mala, ispod 20 metara, tako da brodovi sa dubljim gazom moraju da koriste posebno iskopane koridore.
April
uredi
Borba za nezavisnost Latinske Amerike je proces čiji se glavni deo odigrao između 1810. i 1820. godine i predstavlja oslobađanje španskih, portugalskih i francuskih kolonija od vlasti metropola i formiranje samostalnih država. Na ovaj proces uticaj su imala kako dešavanja unutar kolonija tako i međunarodni događaji pre svega pojava prosvetiteljstva i Francuska revolucija, Rat za nezavisnost SAD i Napoleonova okupacija Španije.
Ova borba ne može da se poredi sa procesom dekolonizacije koji se odvijao sredinom 20. veka u Africi i Aziji. Iako je u oba slučaja reč o emancipaciji naroda, ratovi za nezavisnost u Latinskoj Americi nisu bili ratovi potlačenih i tlačitelja, već ljudi istog društvenog statusa, čija je borba predstavljala sudar vladajuće strukture kolonija sa metropolom. U procesima koji su se odigrali u Africi i Aziji sukobili su se kolonijalni gospodari i potlačeno stanovništvo koje je ustalo protiv takvog sistema.
Maj
uredi
Tango je originalno bio ples improvizacije koji je kombinovao ritam i pokrete nekoliko ranijih muzičkih i plesnih tradicija. Najupečatljiviji trag su ostavili "candombe", argentinska verzija plesa robova iz Afrike, koje su doneli u luku Buenos Ajresa. Drugi izvor je bila kubanska „habanera“, mešavina francuskih, kolonijalnih kontradanse sa afričkim uticajem. Elementi kubanske habanere i evropske polke su se spojili u lokalni argentinski ples „milonga“. Milonga je prvobitno bila pesma puna improvizacije koju su pevali payadores ili folk pevači argentinskih stepa, pampasa. Kao ples, postala je popularna među kompadritosima, na ulicama Buenos Ajres-a 70-tih godina 19. veka. Neki istoričari veruju da su upravo ovi kompadritosi improvizovali i imitirali pokrete crnačkih candombe igrača i spojili ih u milonge, koje su i stvarale prve tango note kasnih 1870-tih.
Jun
uredi
Stadion Alberto H. Armando (šp. Estadio Alberto J. Armando) je fudbalski stadion u La Boki, predgrađu Buenos Ajresa, glavnog grada Argentine. Ovaj stadion je poznat kao „La Bombonjera“ (šp. La Bombonera; кутија чоколаде), zbog svog karakterističnog oblika, jer je jedna tribina „ravna“, dok se preostale tri tribine uzdižu visoko u krug. Zvaničan naziv stadiona od 1986. do 2000. je bio stadion Kamilo Sičero, po predsedniku Boke juniors iz 30-ih godina 20. veka. Današnji naziv Alberto H. Armando stadion je dobio 27. decembra 2000., u čast bivšeg predsednika kluba, koji je bio na toj funkciji više od dve decenije. Stadion ima kapacitet za 49.000 gledalaca.
Stadion je u vlasništvu Boke juniors, jednog od najpoznatijih fudbalskih klubova u Argentini. Neobičan oblik ovog stadiona mu je zapravo omogućio odličnu akustiku, pa su navijači Boke dobili nadimak „La Doće“ („12-ti čovek“).
Teren stadiona ima minimalnu dužinu po propisima FIFA - 105 x 68 m. Osim što je stadion domaći teren Boke juniors, koristi se i za muzičke koncerte poznatih imena kao što su: Leni Kravic, Elton Džon, Džejms Blant, Bi Džiz i Bekstrit bojs.
Jul
uredi
Kordoba (Argentina) (šp. Córdoba) je sa 1,3 miliona stanovnika drugi najveći grad Argentine. Nalazi se nešto severnije od geografskog središta zemlje u Provinciji Kordoba. Kordoba je industrijski, transportni, uslužni i kulturni centar svoga šireg regiona.
Grad se nalazi između planina Sijera de Kordoba (Sierras de Córdoba) na zapadu i ravnice na razmeđi Pampe i Čaka na istoku. To je jedan od poljoprivredno najproduktivnijih delova zemlje.
Kordobu je osnovao Španac Heronimo Luis de Kabrera 6. jula 1573. Puno ime grada je „Kordoba de la Nueva Andalusija“ (Córdoba de la Nueva Andalucía, Kordoba Nove Andaluzije), jer je ime dobila po andaluzijskom gradu Kordoba.
Avgust
uredi.jpg)
Ognjena Zemlja (šp. Parque Nacional Tierra del Fuego) je nacionalni park u Argentini. Dobio je ime po provinciji Ognjena Zemlja, jednoj od 23 provincije u Argentini. Smešten je 11 km zapadno od grada Ušuaja.
Park je osnovan 15. oktobra 1960. i proširen 1966. godine. Danas, park ima ukupnu površinu od 630 km ². Ovaj park je najjužniji nacionalni park na planeti. Prema Međunarodnoj uniji za zaštitu prirode klasifikovan je u kategoriju II.
Septembar
uredi
Parana (šp. Río Paraná, port. Rio Paraná) je reka u Južnoj Americi. Protiče kroz Brazil, Paragvaj i Argentinu.
Dugačka je oko 3.998 km sa pritokom Paranaibom. Površina njenog sliva iznosi oko 3.100.000 km². Parana je druga po veličini reka Južne Amerike (posle Amazona).
Nastaje spajanjem reke Rio Grande i reke Paranaiba, koje skupljaju vode sa jugoistočnog dela brazilske visoravni. Parana teče na jug i uliva se u Atlantski okean u obliku estuara La Plata. Do spajanja sa svojom glavnom pritokom, rekom Paragvaj, često se naziva Alto Parana (Alto Paraná).
Oktobar
uredi.jpg)
Ušuaja (šp. Ushuaia) je grad u Argentini i glavni grad provincije Ognjena Zemlja. Prema proceni iz 2010. u gradu je živelo 59.956 stanovnika.
Naselili su ga 1870 - tih godina salezijanski misionari, a prvi stanovnici ovih krajeva bili su Indijanci. Na ostrvo prvi dolazi maja 1871. Tomas Bridžes, a u septembru 1871. u Ušuaju dolaze Alen Gardiner, Tomas Bridžes i njegova supruga Meri En Varder sa kćerkom starom 9 meseci. To su bili prvi beli ljudi koji su se nastanili u Ognjenoj Zemlji. Već sledeće 1872. rodio se na ostrvu prvi beli dečak, a sedam godina kasnije i prva devojčica.
Godine 1884. argentinska mornarica pod vođstvom Augusta Lasere, pristaje u Ušuaju i 12. oktobra iste godine postaviti argentinsku zastavu, pa će se taj datum slaviti kao rođendan grada. Ušuaja 27. juna 1885. postaje glavni grad Ognjene Zemlje.
Novembar
uredi
Rosario (šp. Rosario) je grad u Argentini u pokrajini Santa Fe. Prema proceni iz 2005. u gradu je živelo 923.823 stanovnika, i treći je grad po veličini u Argentini. Nalazi se oko 300 kilometara severozapadno od Buenos Ajresa, na zapadnoj obali reke Parana. Rosario je važan industrijski grad, železničko raskršće i rečna luka do koje mogu da doplove i prekookeanski brodovi.
Most preko reke Parana, dugačak 300 metara, otvoren je 2003. On povezuje Rosario sa gradom Viktorija.
Decembar
uredi
Patagonija je deo Južne Amerike koji se nalazi istočno od Anda i južno od reka Neuken i Kolorado na (42°) južno. Deo koji pripada Čileu obuhvata južni deo oblasti Los Lagos, oblast Ausen i Magelan (izuzev dela Anktarktika na koji Čile polaže pravo). Istočno od Anda argentinski deo Patagonije uključuje provincije Neuken, Rio Negro, Čubut, Santa Kruz, i Ognjenu zemlju, kao i južni deo provincije Buenos Ajres.
Patagonija je većim svojim delom prostrana ravnica poput stepe, koja se postepeno uzdiže terasama viokim oko 100 metara, a pokrivena je šljunkom i gotovo bez vegetacije. U udubljenjima ravnice nalaze se jezera i jezerca s slankastom i svežom vodom. Prema Andima šljunak ustupa mesto porfirnoj, granitnoj i bazaltnoj lavi, životinjski svet je bogatiji, a flora ima karakteristike zapadne obale, a čine je uglavnom bukve i četinari.