Портал:Kozara i Potkozarje/10.-25. maj 1941.
Napomena (ovdje)
10. maja 1941. godine postignut sporazum da dio demarkacione linije ide sa sjeverozapada prema jugoistoku linijom: Novi Grad -Ljubija (kota 604) -Džankića reka-Alibegov Dubovik-Malića bega Dubovik-Fojtovci-Trnova-Behremaginica planina-kota 986 — kota 672, pa dalje na jugoistok. Grad Novi Grad, cesta i pruga i sva sela i gradovi sjeverno od te demarkacione linije pripadali su tzv. Nezavisnoj Državi Hrvatskoj (prema tome i Ljubija).
Od njemačkih vojnih snaga bila je 183. divizija sa štabom u Banjoj Luci. Imali su tu i pomoćne jedinice, Landeshicen bataljone. Docnije je nju zamijenila 718. divizija. Nijemci su raspolagali i sa nekoliko bataljona, i to: 447, 823, 923, 924, i 925. bataljon. Oni su bili jačine od 800 do 1000 vojnika. Landeshicen bataljoni su bili popunjeni starijim godištima. U Bosanskoj krajini su se nalazile i ustaško-domobranske snage.
U Staroj Gradiški bio je ustaški logor broj V na obali Save, drugi po veličini u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj, a organizaciono je pripadao zapovjedništvu jasenovačkog logora. Raniji kazneni zavod ustaše su počele da koriste kao koncentracioni logor 19. maja 1941. godine. Sastojao se iz tri dijela: od određenog prostora za muškarce, žene i djecu. U logoru Stara Gradiška ubijeno je oko 75.000 ljudi, žena i djece.
Od 20. do 24. maja 1941. godine Gutić boravi kod Ante Pavelića gdje dobija instrukcije da očisti Banju Luku.
Od 26. aprila do 21. maja 1941. godine njemački stručnjaci su obišli sva postrojenja i rudnike koji su pripadali udruženju »Hrvatski rudnici i topionice DD« u Bosanskoj Krajini i izradili predlog za eksploataciju rude.
25. maja 1941. godine Gutić drži govor u Banjoj Luci u kom otvoreno prijeti Srbima fizičkim uništenjem i ističe da će »gvozdenom metlom« pristupiti čišćenju Bosanske krajine od Srba. Tako Gutić, kao ustaški stožernik za Bosansku krajinu, specijalnom naredbom stavlja Srbe izvan zakona. »Gvozdenom metlom ćemo očistiti Krajinu od Srba«, izjavljuje na zborovima. U roku od pet dana svi Srbi moraju napustiti Banju Luku, slijedi druga naredba. Aktivan i požrtvovan u raspirivanju vjerske mržnje, katolički kler u Viktoru Gutiću, Jurij Kneževiću, Ahmetu Kalendercju, župniku Grgi Blaževiću, Branimiru Lukateli i drugim ubrzo nalazi realizatore svojih mračnih namjera.
Narod je gledao svojim očima kako se teror i zločini okupatora pretvaraju u gnusne zločine, u masovno ubijanje mirnog stanovništva.
Krajina u sudbonosnim momentima nikada nije ćutala. Komunistička partija Jugoslavije je jedina koja je u ovom kraju narod štitila od neprijatelja. Poznato je da u regiji ka zapadu i jugozapadu Banja Luke (Manjača), a i istoku ka Čelincu je došlo do organizovanja srpskog naroda u četničke pokrete, koji su također sarađivali sa Njemcima.
25. maja 1941. godine ubijeni su bez sudske presude episkop Platon iz Banje Luke i poslanik Dušan Subotić iz Bosanske Gradiške. Njihovi leševi bili su iskasapljeni i ostali nesahranjeni.