Прдавац
Prdavac (lat. Crex crex) vrsta je ptice iz porodice barskih koka (Rallidae). Selica je koja se leti gnezdi u Evropi i Aziji, a zime provodi u Africi.
| Prdavac | |
|---|---|
| |
| Crex crex | |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | |
| Tip: | |
| Klasa: | |
| Red: | |
| Porodica: | |
| Rod: | |
| Vrsta: | C. crex
|
| Binomno ime | |
| Crex crex (Linnaeus, 1758)
| |
| |
| Areal prdavca
leti u vreme gnežđenja
zimi u vreme zimovanja
| |
| Sinonimi | |
|
Rallus crex | |
Opis uredi
Prdavac je ptica srednje veličine, koja dostiže dužinu 27—30 cm i raspon krila 42—53 cm. Mužjaci dostižu težinu od 165 g, a ženke 145 g. Perje odraslih mužjaka na gornjem delu tela je šareno smeđe i crno. Krila su kestenjaste boje sa malim brojem belih pruga. Lice, vrat i grudi su plavo-sive boje, sa izuzetkom pruge iza oka koja je smeđe boje, trbuh je bele boje, a na bokovima se nalaze smeđe i bele pruge. Kljun je jak i boje je kože, a noge i stopala su svetlosive boje. Perje ženki na gornjim delovima tela je u poređenju sa perjem mužjaka toplijih boja, a pruga iza oka je uža i jednoličnija. Van sezone gnežđenja, perje oba pola je tamnije, a perje na donjim delovima tela je manje sivo. Mladunci izgledom podsećaju na odrasle, ali perje gornjih delova tela ima žućkasti ton, a perje gornjih delova tela nije sivo već mrkožuto. Paperje pilića je crne boje.
Ne postoje podvrste, ali postoje razlike u boji između različitih populacija, posmatrano od zapada ka istoku perje različitih populacija postaje sve svetlije i sivlje.
Nakon sezone gnežđenja pre seobe u Afriku odrasli u potpunosti menjaju perje, to se dešava obično krajem avgusta i početkom septembra. Pre povratka iz Afrike odrasle ptice delimično menjaju perje, većim delom perje glave, tela i repa. Mlade ptice menjaju perje glave i tela oko 5 nedelja nakon izleganja.[2]
Rasprostranjenost i stanište uredi
Prdavac se gnezdi od Britanije i Irske na zapadu preko Evrope, sve do centralnog Sibira na istoku. Postoji velika populacija u zapadnoj Kini,[3] a retko se može naći u severnoj Španiji i Turskoj. Danas je nestao iz velikog dela svog nekadašnjeg areala, koji je obuhvatao pogodna staništa u Evroaziji između 41° i 62° severne geografske širine.[4] Razlog nestanka prdavca iz velikog dela nekadašnjeg areala je pojava poljoprivredne mehanizacije i uništavanje gnezda pre završetka gnežđenje. Prdavac se gnezdi na travnatim površinama, najčešće na livadama, a slična staništa naseljava i u Africi u vreme zimovanja.
U Africi u vreme zime naseljava prostor od Demokratske Republike Kongo i centralne Tanzanije do istočnog dela Južnoafričke Republike.
Ishrana uredi
Prdavac je svaštojed koji se uglavnom hrani beskičmenjacima, a povremeno malim žabama i sisarima, ali i biljnom hranom kao što su semenje trava i žitarica. Prirodni neprijatelji prdavca su uvedene vrste, podivljale domaće životinje, velike ptice, paraziti i bolesti.
Gnežđenje uredi
Gnezda pravi od lišća trava u udubljenjima u zemlji, polaže 6–14 jaja (ženka polaže jedno jaje dnevno). Na jajima leži isključivo ženka. Inkubacija traje 19–20 dana, nakon izleganja paperje ptića je crne boje. Ptići su potrkušci i gnezda napuštaju u roku od 1-2 dana nakon izleganja. Ženka prva 3-4 dana hrani ptiće, a nakon toga su oni u stanju da se sami hrane.
Taksonomija uredi
Najbliži srodnik prdavca je afrički prdavac (C. egregia), koji se nekada smešta u poseban rod Crecopsis, a danas uglavnom u rod Crex, zajedno sa prdavcem.[5][6] Zajedničko za obe vrste je da imaju kratak kljun, pretežno smeđe perje, kao i da radije naseljavaju travnata nego vodena staništa, koja većina drugih vrsta barskih koka naseljava. Rodu Crex je blisko srodan rod Porzana.[7]
Reference uredi
- ^ BirdLife International (2016). „Crex crex”. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2019.2. International Union for Conservation of Nature. Pristupljeno 11. 9. 2019.
- ^ Taylor & van Perlo 2000, str. 320–327
- ^ Bräunlich, Axel; Rank, Michael (2001). Schäffer, N.; Mammen, U. ur., „Notes on the occurrence of the Corncrake (Crex crex) in Asia and in the Pacific region”.
- ^ Green, Rhys E.; Rocamora, Gerard; Schäffer, Norbert (1997). „Populations, ecology and threats to the Corncrake Crex crex in Europe”.
- ^ Taylor & van Perlo 2000, str. 30
- ^ Livezey 1998, str. 2098
- ^ Livezey 1998, str. 2134
Literatura uredi
- Green, Rhys E.; Rocamora, Gerard; Schäffer, Norbert (1997). „Populations, ecology and threats to the Corncrake Crex crex in Europe” (PDF). Vogelwelt. 118: 117—134. Arhivirano iz originala (PDF) 2012-01-12. g.
- Bräunlich, Axel; Rank, Michael (2001). Schäffer, N.; Mammen, U., ur. Notes on the occurrence of the Corncrake (Crex crex) in Asia and in the Pacific region (PDF). Proceedings International Corncrake Workshop 1998. Hilpoltstein, Germany. str. 10—13. Arhivirano iz originala (PDF) 2012-01-12. g.
- Livezey, Bradley C. (1998). „A phylogenetic analysis of the Gruiformes (Aves) based on morphological characters, with an emphasis on the rails (Rallidae)”. Philosophical Transactions of the Royal Society of London. 353 (1378): 2077—2151. PMC 1692427
. doi:10.1098/rstb.1998.0353. - Taylor, Barry; van Perlo, Berl (2000). Rails. Robertsbridge, Sussex: Pica. ISBN 978-1-873403-59-4.
