Prevoz beba i male dece

Prevoz beba i male dece obavljao se tokom istorije u različitim kulturama na različite načine. Ove metode uključuju različite nosiljke i korpe, prikolice, prenosive kolevke, kolica za bebe, dečja auto sedišta i drugo.

Savremena ergonomska nosiljka koja se nosi na leđima

Od druge polovine 20. veka sva ova sredstva zamenila su udobna dečja kolica, laka za transport bilo da je beba u njima ili ne. Savremena kolica se najčešće mogu sklopiti kako bi zauzimala što manje mesta, što omogućava jednostavno smeštanje u prtljažnik automobila i slično.

Nosiljke za bebe

Beba u nosiljci konstruisanoj u vidu ranca

Različite nosiljke u kojima se mogu nositi bebe na sopstvenom telu, poput prenosivih kolevki, platnenih remena, korpi i slično, koriste se od davnina u mnogim kulturama. Danas se mogu naći u različitim oblicima, napravljene od različitih materijala i različite krutosti, odnosno mekoće. Najpoznatije su tzv. "kengur", a u novije vreme mei tai nosiljke, marame za nošenje beba, nosiljke nalik na rance i druge. U njima se bebe mogu nositi na grudima, leđima ili boku, zavisno od dizajna. Mekane "kengur" nosiljke, koje se nose na grudima, obično se koriste za bebe koje ne mogu još da sede i samostalno drže glavu uspravno. Nosiljke sa ramovima, nalik na ranac, koje se nose na leđima, marame za nošenje beba i slična pomagala koriste se za stariju decu.

Istorija

Egipatski prikaz majke koja radi u polju, sa detetom u nosiljci (15. vek pne.)

Nosiljka za bebe kakvu su koristili Laponci

Dete u prenosivoj kolevci Navaho indijanaca, Vindou Rok, Arizona, 1936

Đotova freska Marije sa Isusom (oko 1603)

Potreba za pomagalom u kojem se može nositi novorođenče verovatno se pojavila vrlo rano u ljudskoj evoluciji, kada se čovek uspravio na dve noge, pa beba više nije mogla da se drži za majku ili jednostavno sedi na njenim leđima. Slike dece u nosiljkama mogu se videti na egipatskim crtežima iz doba faraona a slične nosiljke korišćene su i u mnogim domorodačkim kulturama. Jedno od najranijih evropskih umetničkih dela na kojem je prikazan ovaj način nošenja bebe je Đotova freska, naslikana oko 1306. godine, koja prikazuje Mariju kako nosi malog Isusa. Nošenje beba u nosiljkama u Evropi je bilo poznato još u srednjem veku, ali se uglavnom na njega gledalo kao na praksu marginalizovanih grupa. Prenosiva kolevka je nosiljka za bebe američkih domorodaca koja se koristila kako bi bebe bile sigurne i zaštićene, a istovremeno je omogućavala majkama da slobodno rade i putuju. Ovakve kolevke su bile pričvršćene remenima preko majčinih ramena ili oko glave. Tokom putovanja ove kolevke su se mogle okačiti o sedlo ili postaviti na posebno napravljene sanke koje su vukli konji ili psi. Ovakve kolevke koristile su se sve dok dete ne prohoda. Pravljene su od ravnih komada drveta ili su pletene od savitljivih grana vrbe, leske i sličnog drveća. Oblagane su mekim, upijajućim materijalima poput lišaja, mahovine ili sitno iseckane kore drveta. Bebe su se u ovakve kolevke smeštale tako da budu čvrsto povijene i obično su mogle da pokreće samo glavu. Povijena i privezana, beba se u ovakvoj nosiljci osećala udobno i sigurno.

Pravilno nošenje bebe u nosiljci

Savremene nosiljke za bebe

Vrsta sanki koju su nekada koristili severnoamerički Indijanci za prevoz robe, ali i dece, a koje su vukli konji ili psi

Nošenje beba na telu u zapadnim zemljama postalo je popularno sredinom 60-ih godina. Od prilike u isto vreme pojavila se nosiljka u obliku ranca, za nošenje starijih beba i dece, početkom 70-ih mekana nosiljka za sasvim male bebe, a početkom 90-ih na Havajima se pojavila tzv. "kengur" nosiljka. Danas je najčešće u upotrebi kineska mei tai nosiljka. Iako se ova vrsta nosiljke za bebe na Istoku koristila vekovima, na zapadu je je postala popularna tek početkom 21. veka, kada je modernizovana mekanom ispunom i drugim dodacima za podešavanje i pričvršćivanje.

Ovakve nosiljke imaju niz prednosti. Beba je okrenuta ka nosaču, što je zdravstveno ispravan položaj, ali i tada ima dovoljan vidokrug. Ovaj položaj na bebu deluje umirujuće, pomaže ublažavanju grčeva u stomaku, uspavljiuje i stvara bliskosti između nje i nosača. Nosiljka se može nositi na grudima, boku ili leđima, pri čemu je težina ravnomerno raspoređena na ramena i leđa nosača tako da ne uzrokuje bolove u leđima, pa je idealna za duge šetnje po prirodi. Na ramenim i remenima kojima se pričvršćava oko struka najčešće imaju sunđerasta ojačanja, što dodatno povećava udobnost nosaču i daje osećaj lakoće, ruke su slobodne, a beba bezbrižna i sigurna.

Dečja kolica

Oglas za jedan od najranijih modela dečjih kolica. Ova kolica bila su izrađena u vidu malih kočija koje su u početku vukle životinje, a kasnije ljudi (1868)

Dečja kolica uglavnom se dele na kolica za novorođenčad, u kojima beba leži i kolica za starije bebe i decu do oko tri godine, u kojima dete sedi.

Istorija

Kolevka od pruća sa točkovima s kraja 19. veka

Jedan od prvih modela ležećih kolica, od drveta sa kožnim senilom, s kraja 19. veka

Prva dečja kolica osmislio je čuveni engleski engleski arhitekta, pejzažni arhitekta i dizajner nameštaja Vilijam Kent 1733. godine, kada je Vilijam Kevendiš, 3. Vojvoda od Devonšira zatražio od njega da konstruiše prevozno sredstvo u kom će prevoziti svoju decu. Kent je konstruisao korpu u obliku školjke na točkovima, u kojoj su deca mogla da sede. U osnovi je to bila dečja verzija konjske zaprege, bogato ukrašena. Izum je postao popularan kod porodica više klase. Dete je sedelo u korpi u obliku školjke postavljene na ram sa točkovima. Kočija za bebe bila je dosta niža i manja od obične kočije, što je omogućavalo da je vuče koza, pas ili mali poni, a imala je opružno vešanje radi veće udobnosti. Polovinom 19. veka na ovom modelu zamenjene su ručke, tako da mogu da ih vuku dadilje ili roditelji. Kao i u većini savremenih kolica i u ovima su deca sedela okrenuta napred, odnosno u pravcu kretanja, ali je to u ovom slučaju značilo da dete gleda u leđa osobe koja vuče kolica.

Tridesetih godina 19. veka Amerikanac Bendžamin Poter Krandal prodavao je kočije za bebe koje je reklamirao kao „prve kočije za bebe proizvedene u SAD-u“ Krandal je osnovao kompaniju za proizvodnju dečjih kolica, odnosno „kočija za bebe“ a njegov sin patentirao je poboljšanja i dopune standardnih modela. To je, između ostalog, podrazumevalo dodavanje kočnice, model koji se preklapa, model sa suncobranom i drugo. Do 1840. godine kolica za bebe postala su izuzetno popularna. Poznato je da je Kraljica Viktorija kupila je troje ovakvih kolica.

Prva dečja kolica bila su izrađena od drveta ili pruća, spajani skupocenim mesinganim spojevima. To su ponekad bila prava umetnička dela, a pojedini modeli su dobijali imena po vladarima, vladarskim kućama i titulama. Tako su popularni modeli bili „princeza“, „vojvotkinja“, „Balmoral“, „Vindsor“ i slična.

Godine 1889. godine Afroamerikanac Vilijam Ričardson patentirao je prva reverzibilna kolica čija je korpa bila dizajnirana tako da se može okrenuti ili u pravcu kretanja, ili prema roditelju. Takođe je izvršio i dodatne strukturne promen. Do tada osovina nije dozvoljavala da se svaki točak kreće odvojeno, što je Ričardsonov dizajn omogućio i time povećao upravljivost. Početkom 20-ih godina 20. veka kolica su postala dostupna većini porodica. Bila su sve sigurnija, sa većim točkovima, kočnicama, dubljim korpama i nižim, čvršćim ramovima.

• 
  Sedeća kolica, oko 1870
• 
  Bogato ukrašena kolica od pruća iz 1898
• 
  Rani model sedećih kolica (Asam, Indija, oko 1902)
• 
  Kolica od pruća sa prilagodljivim senilom (1912)
• 
  Sedeća kolica iz 1930

Savremena dečja kolica

Kišobran kolica

Moderna dečja kolica

Tricikl sa roditeljskim upravljačem

Godine 1965. vazduhoplovni inženjer Oven Maklaren je, koristeći svoje znanje o avionima, dizajnirao kolica sa aluminijumskim okvirom i konstruisao prva prava kišobran kolica. Ovaj novi dizajn je brzo postao veoma popularan jer su kolica bila lakša za transport i mogla su se koristiti u svakoj prilici, što je njihovom tvorcu omogućilo da osnuje čuvenu Maklaren (engl. Maclaren) kompaniju za proizvodnju dečjih kolica

Sedamdesetih godina mladi roditelji vratili su se osnovnom modelu ležećih kolica, ali sa korpom koja se mogla odvojiti i nositi kao torba. Kako su se razvijala tokom godina, dečja kolica su modernizovana i dobijala su različite dodatke, između ostalih opruge i amortizere koji su vožnju činili udobnijom i za bebu i za osobu koja ih gura. Danas se ova osnovna verzija ležećih kolica vrlo retko koristi, jer su ovakva kolica glomazna i skupa u poređenju sa sedećim modelom, a posebno kombinovanim modelima ki se mogu oboriti, uspraviti, a u novije vreme uključuju i dečje auto sedište. Većina modela ima sedište koje se može postaviti u dva položaja, tako da dete gleda prema roditelju ili u pravcu kretanja.

• 
  Niska, kompaktna kolica, karakteristična za 50-te i početak 60-tih
• 
  Lagana i praktična sklopiva kolica iz 70-ih
• 
  Neuobičajeni model iz 70-ih (Moskva, 1976)
• 
  Kolica za blizance iz 1970

Danas se na tržištu mogu naći i modeli sa dve korpe, odnosno sedišta, dizajnirani za bebe slične starosti (poput blizanaca), ili za one sa malom starosnom razlikom. Trostruka kolica su prilično novi model, jer je broj višeplodnih trudnoća u porastu. Većina trostrukih kolica ima ograničenje težine do 50 kg i preporučena upotrebu za decu uzrasta do 4 godine.

Poslednjih godina naročito je popularan putni sistem - set koji se sastoji od metalnog rama sa odvojivim sedištem ili krevetićem, kako bi se mogao prebaciti iz ležećih u sedeća kolica. Još jedna prednost ovog sistema je ta što je ram, koji se obično sklapa poput kišobran kolica, u sklopljenom stanju dovoljno mali da se može transportovati u prtljažniku automobila. Takođe, sedište za bebe je konstruisano tako da se može jednostavno transformisati u auto sedište, što omogućava nesmetano unošenje i iznošenje bebe iz automobila, bez remećenja sna.

Još jedno praktično sredstvo za transport male dece svakako je dečji tricikl sa upravljačem za roditelje. Ovakav tricikl može se koristiti za decu od 10 meseci do 3 godine starosti. Kontrola se kod ovih tricikala može prebacivati između roditeljskog upravljača i pedala, a upravljač se može podesiti na željenu visinu i po potrebi skinuti. Često su opremljeni i tendom za zaštitu od sunca, koja se takođe može skinuti.

U novije vreme pojavio se još jedan inovativni model kolica čiji se metalni ram može transformisati u skuter. U zavisnosti od modela, može biti opremljen papučicom i ili ručnom kočnicom. Prva kolica ove vrste bila su takozvana Roller Buggy, koja je 2005. godine osmislio bugarski industrijski dizajner Valentin Vodev.

Auto sedišta, dodaci za bicikl i drugo

Auto sedište za decu je relativno nov izum. Koristi se za voženje deteta u automobilu. U mnogim državama, uključujući i Srbiju, upotreba ovakvih autosedišta je zakonski regulisana i obavezna je za bezbedan prevoz male dece.

Bicikli se, radi prevoza dece, takođe mogu opremiti dečjim sedištem ili prikolicom za bicikl. Starija deca mogu se voziti i na dodatku za decu, sa jednim točkom, integrisanom šipkom sedišta i volanom, odnosno ručkama.

Osim svakodnevnih postoje i posebni namenski modeli za prevoz dece, kakvi su šoping kolica sa sedištem za decu, kolica za prevoz više dece i druga.

• 
  Auto sedište za bebe
• 
  Auto sedišta za veću i manju decu decu
• 
  Dečja prikolica za bicikl iz 1931
• 
  Savremena dečja prikolica za bicikl
• 
  Prikolica sa točkom i upravljačem za stariju decu i prikolica za malu decu
• 
  Dečje sedište za bicikl
• 
  Bicikl sa dečjim sedištem iznad zadnjeg točka
• 
  Bicikl sa dečjim sedištem na volanu
• 
  Kolica za prevoz više dece u vrtićima
• 
  Šoping kolica sa prostorom za malo dete

Vidi još

• Nosiljka za bebe
• Dečje auto sedište
• Dubak