Rober od Klarija
Rober od Klarija (fr. Robert de Clari; rođen oko 1170, umro posle 1216) je bio francuski sitni plemić (vitez), učesnik i istoričar Četvrtog krstaškog rata (1202—1204. god.). Po povratku iz pohoda, u kome su krstaši neočekivano zauzeli prestonicu Vizantijskog carstva, Carigrad, Rober je na starofrancuskom jeziku sastavio istoriju Osvajanje Konstantinopolja (Le Conquete de Constantinople) u kojoj je opisao događaje od 1202. do 1216. godine.
| Rober od Klarija | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1170. |
| Mesto rođenja | Kleri na Somi, |
| Datum smrti | 1216. |
Rober je bio sitni feudalac iz Pikardije i pripadao je viteškoj porodici koja je služila kući grofova od Amijena a zauzvrat je uživala prihode iz sela Klari. Rober i njegov otac Žil spominju se kao svedoci pravne radnje u dve povelje izdate 1202. godine. Pored toga, Rober je imao i brata Aleuma koji je bio sveštenik. Kao vazali Pjera od Amijena, dva brata su krenula u Četvrti krstaški rat. Rober je docnije detaljno opisao bitke u kojima je učestvovao. Prvo, osvajanje Carigrada u julu 1203. godine, koje su krstaši i Mlečani preduzeli za račun pretendenta na vizantijski presto Aleksija IV Anđela, a zatim i zauzeće vizantijske prestonice u 13. aprila 1204. koje je rezultovalo uspostavljanjem Latinskog carstva. Pjer od Amijena je preminuo u martu 1205. godine nakon povratka sa pohoda na Solun koji je poveo latinski car Balduin I Flandrijski protiv odmetnutog markiza Bonifacija Monferatskog. Nakon Pjerove smrti njegov rođak Ig, grof od Sen Pola, je poveo viteze pokojnog amijenskog velikaša, među kojima je bio i Rober, nazad u Francusku. Time su Rober od Klarija i njegovi saborci izbegli učešće u fatalnoj bici kod Jedrena (april 1205. god.) u kojoj su Bugari teško porazili krstaše i zarobili cara Balduina.
Po povratku u Pikardiju, Rober je u obližnji manastir sv. Petra u Korbijeu preneo hrišćanske relikvije donesene iz Carigrada. Sudeći po kasnijem spisku relikvija i opisima iz 17. i 18. veka u Rober je manastiru obezbedio dva relikvijara u obliku krsta, jedan od srebra, drugi od kristala, u kojima su se nalazili delići Istinskog krsta, Hristove krune od trnja, odežde i sunđera sa koga su mu rimski vojnici davali da pije. Relikvije koje je preneo u Korbije izgleda da su se prvobitno nalazile dvorskoj crkvi Presvete Bogorodice Faroske. Rober je najverovatnije već po povratku počeo da diktira i uobličuje svoja sećanja na krstaški pohod. Originalnom delu je dodao i kraći epilog u kome je spomenuo događaje zaključno sa smrću Balduinovog brata i naslednika Hajnriha 1216. godine. Rober od Klarija je preminuo nakon te godine, možda kao monah u Korbijeu.
Rober je po svemu sudeći bio nepismen i neobrazovan i njegovo istoriografsko delo Osvajanje Konstantinopolja zapisano je u prostom pripovedačkom stilu bliskom usmenoj tradiciji 12. veka. Ipak, Roberovo delo je zapisano na starofrancuskom, a ne latinskom jeziku, i u proznoj formi i time, uz srodnu istoriju još jednog krstaša Žofroa de Vilarduena, predstavlja prekretnicu u francuskoj srednjovekovnoj književnosti. Za razliku od velikaša i jednog od aktera krupne politike Vilarduena, Rober od Klarija je događaje opisao iz ugla običnog ratnika, bez želje da pravda poteze krstaša ili ulazi u teološke polemike sa „šizmatičnim“ Vizantincima. Prema Vizantincima je gajio uobičajene zapadnjačke predrasude u pogledu njihovih vojnih sposobnosti, ali ličnu netrpeljivost je osećao samo prema velikašima koji su obične vojnike lišavali teško stečenog plena i smeštaja. Sem kao nepristrasni izveštaj učesnika u događajima, Roberova istorija je sačuvala i vrlo vredne opise vizantijske prestonice, njenih čudotvornih crkava i svetinja kao i lokalnu usmenu tradiciju o prastarim carigradskim spomenicima, dakle podatke kakvi ne postoje ni u jednom drugom zapadnoevropskom izvoru.
Kao što je već spomenuto, Roberova istorija je verovatno zaključena sa događajima iz 1205. godine, ali je autor nakon smrti Hajnriha Flandrijskog 1216. odlučio da doda jedan kraći epilog u kome je samo pobrojao najvažnije događaje između aprila 1205. i juna 1216. godine. Osvajanje Konstantinopolja je sačuvano samo u jednom rukopisu nastalom kao prepis u Korbijeu oko 1300. godine koji je tokom 16. veka odnesen (ukraden?) iz manastira. Čitav kodeks, koji se sastoji od prepisa ukupno pet dela, od 1664. se nalazi u Kraljevskoj biblioteci u Kopenhagenu. Osvajanje Konstantinopolja Robera od Klarija je ponovo otkriveno 1786. godine, a prvo kritičko izdanje je priređeno u Berlinu 1873. godine.
Spoljašnje veze
uredi
- Rober od Klarija, Osvajanje Konstantinopolja Arhivirano na sajtu Wayback Machine (23. jun 2006) u prevodu na engleski jezik
(pogledajte takođe i izvode iz drugog prevoda)