Rosomačka reka
Rosomačka reka je jedna od pritoka Visočice ili početnog toka reke Temštice, u opštini Dimitrovgrad u Pirotskom upravnom okrugu, istočna Srbija, na Staroj planini, kod sela Rosomač, na oko 30 km od Pirota. U najširem smislu ona pripada slivu reke Nišave, odnosno Južne Morave, zatim Velike Morave, Dunava, pa samim tim i Crnomorskom slivu.
| Rosomačka reka | |
|---|---|
 | |
| Opšte informacije | |
| Sliv | Crnomorski |
| Plovnost | ne |
| Vodotok | |
| Izvor | Stara planina, selo Rosomač |
| Ušće | reka Visočica |
| Geografske karakteristike | |
| Država/e |  Srbija,  Bugarska |
| Oblast | Istočna Srbija |
| Naselja | Rosomač, Slavinja |
| Reka na Vikimedijinoj ostavi | |
Položaj uredi
Slivno područjo Rosomačke reke nalaze se u jugoistočnom delu Srbije u okviru područja južnog dela Stare planine između 43° 07' 16 i 43° 13' 41 severne geografske širine i između 22° 51' 0 i 23° 0' 43 geografske dužine.
U okviru slivnog područja postoje dva naseljena mesta Rosomač i Slavinja. Slivno područje Rosomačke reke povezana je asfaltnim putem 221 koji spaja Dimitrovgrad sa Pirotom preko Radejne, Smilovaca, Izatovaca, Braćevaca, Slavinje, Visočke Ržane i Rsovaca. Do Rosomača se dolazi lokalnim putevima.
Slivno područje uredi
Generalni pravac toka Rosomačke reke je od severa ka jugu, a njeno slivno područje nalazi se između slivova reke Jelovice, koja je glavna leva pritoka Dojkinačke reke (zapad), i Vodeničke reke (istok).
Od Dojkinačke reke i neposrednog sliva reke Visočice odvaja ih vododelnica koja idući od juga ka severu ide preko sledećih vrhova: Radulovog guvna (955 m n. v.), Rosomačkog vrha (1236 m n. v.), Iginog vrtopa (1276 m n. v.), Čuke (1310 m n. v.), Tupanca (1602 m n. v.), a zatim preko Štavljaka izlazi na državnu granicu između Srbije i Bugarske kod vrha Dobro jutro. Vododelnica dalje prati državnu granicu do Begove kule (1658 m n. v.). Kod vrha Begova kula napušta državnu granicu idući generalnim pravcem na jug odvajajući sliv Rosomačke reke od Vodeničke i to preko vrha Crnak (1592 m n. v.), zatim Meškovog rida (1351 m n. v.), Senokoške čuke (1328 m n. v.), Ljiljka (1326 m n. v.), Gradišta (1191 m n. v.) pa sve do Slavinje, gde je i ušće Rosomačke reke u reku Visočicu.
Oblik sliva je izduženog karaktera s tim da je u donjem delu sliva izuzetno sužen i u ovom delu nema ni jedne pritoke.
Ukupna površina sliva Rosomačke reke je 22,9 km².
Geografske odlike uredi
Rosomačka reka izvire kao Zanoška reka na nadmorskoj visini od 1.559 metara, ispod Begove kule (1667 m). Pod nazivom Rosomača nastaje u ataru sela Rosomač, na koti 1068 metara nadmorske visine u blizini srpsko-bugarske granice spajanjem, odnosno ulivanjem Caričinog potoka u Zanošku reku. Kao Zanoška reka Rosomača sa desne strane prima, na 1.150 m n.v, pritoku Šurijinu baru. Doline obe reke su duboke i strmih strana, najvećim delom pokrivene šumskom vegetacijom, iznad koje se na razvođima javlja travnata vegetacija. U gornjem toku reke su se usekle najpre u škriljcima, a zatim u klastičnim stenama donjeg trijasa.[1]
U srednjem toku Rosomačka reka preseca krečnjake i dolomite srednjeg trijasa, strane rečne doline se strmo izdižu iznad korita, pritoke su malobrojne, kratkih tokova i jako velikih padova.
Nizvodno Rosomačka reka protiče kroz selo Rosomač, po kome je i dobila ime. Dolina Rosomačke reke se širi, a strane se odlikuju blažim nagibima. Takav izgled doline je predisponiran manje otpornom podlogom od različitih klastičnih stena (peščari, glinci, konglomerati) jurske starosti.[1]
Dalje nizvodno, dolina Rosomačke reke jako se sužava i obrazovan je kanjon Rosomače kako u klastičnim, tako i karbonatnim stenama.
Ukupna dužina Rosomačke reke od ušća pa do kote 1.068 m n.v,, odnosno do spoja njenih sastavnica je 8.085 km.
Pad korita Rosomačke reke je izražen i u proseku iznosi 81,43 m/km. Po izlazu iz kanjona Rosomačke reka se uliva u Visočicu kod sela Slavinje na 720 m n.v.[1]
Uliva se u Visočicu kod sela Slavinja na 724 m n.v, i pored Dojkinačke reke čini njenu najznačajniju pritoku. Ceo tok se kasnije uliva u Nišavu koja pripada crnomorskom slivu.[2]
Kanjon Rosomačke reke uredi
Kanjon Rosomačko grlo, poznat i kao Slavonjsko grlo se prostire između sela Rosomač i Slavinja u dužini od nekih 500 metara. Usečen je u uslojenim krečnjacima jurske starosti. Klisura je interesantna po tome što se u njoj javljaju tzv. Rosomački lonci. To su lonci, koji nastaju karakterističnim procesom vertikalne fluvijalne erozije. Nalaze se na mestima gde reka naglo sa kaskada pada u korito, pa se, zbog velike kinetičke energije vode, vrši udubljivanje dela rečnog korita neposredno iza kaskada. Širina ovih lonaca može iznositi i do 4 m u prečniku.[3]
Galerija uredi
-
Korito reke po izlazu iz kanjona. -
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Vidi još uredi
Izvori uredi
- ^ a b v Rosomačka reka U: Mrđan M. Đokić, Nišava – potamološka studija, doktorska disertacija, Niš, str. 150.
- ^ Stara planina Pristupljeno 3. 9. 2017
- ^ Visok-geološka riznica Srbije, Vikivesti Pristupljeno 3. 9. 2017